زکی یمانی
زکی یمانی | |
|---|---|
 زکی یمانی (چپ) در مصاحبه سال ۲۰۰۳ در خانه‌اش در لندن با خبرنگار ایرانی علی‌اکبر عبدالرشیدی | |
| وزیر انرژی، صنعت و منابع معدنی | |
| دوره مسئولیت ۹ مارس ۱۹۶۲ – ۵ اکتبر ۱۹۸۶ | |
| پس از | عبدالله بن حمود الطريقی |
| پیش از | هشام ناظر |
| اطلاعات شخصی | |
| زاده | ۳۰ ژوئن ۱۹۳۰ مکه، عربستان |
| درگذشته | ۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۱ (۹۰ سال) لندن، انگلستان، بریتانیا |
| ملیت | عربستان سعودی |
| محل تحصیل | دانشگاه قاهره دانشگاه نیویورک مدرسه حقوق هاروارد دانشگاه اکستر |
شیخ احمد زکی یمانی (به عربی: أحمد زکی یمانی) (زاده ۳۰ ژوئن ۱۹۳۰ در مکه – درگذشته ۲۳ فوریهٔ ۲۰۲۱ در لندن) وزیر نفت پیشین عربستان سعودی[۱] و رئیس مرکز مطالعات جهانی انرژی در لندن بود.[۲] او از خاندان آل سعود نبود[۳] و دارای سیاستی مستقل در زمینه چگونگی تولید و صادرات نفت خام کشورهای عضو اوپک بود.[۴] یمانی در سال ۱۹۷۵ شاهد ترور ملک فیصل، پادشاه وقت عربستان بود. وی در نشست اوپک در وین، به همراه جمشید آموزگار، وزیر کشور و نماینده ایران در اجلاس، هدف گروگانگیری ایلیچ رامیرز سانچز (کارلوس شغال) شد.[۳]
زندگی حرفه‌ای
[ویرایش]در سال‌های آغازین تصدی یمانی بر وزارت نفت عربستان در سال ۱۹۶۲ (میلادی) ملی‌گرایی در میان مردم جهان عرب موج می‌زد و نقطه قدرت این موج، کنترل عرضه نفت به جهان بود.[۳]
پس از جنگ شش‌روزه در سال ۱۹۶۷ زکی یمانی، نخستین تحریم‌های نفتی عربستان علیه کشورهای متحد اسرائیل را اعلام کرد.[۵][۶] اما ذخایر بالای نفتی کشورهای غربی و عرضه زیاد کشورهایی مانند ونزوئلا تلاش او را ناکام گذاشتند.[۶]
در جریان جنگ یوم کیپور در سال ۱۹۷۳ زکی یمانی بار دیگر تولید نفت را کاهش داد و توانست دیگر کشورهای عربی را با خود همراه کند. بنابراین قیمت نفت خام در بازارهای جهانی چهار برابر شد و توان اوپک به عنوان موثرترین نهاد نفتی جهان تثبیت شد.[۷] در پی این موفقیت او گفت: "ما اکنون ارباب کالاهای خود هستیم".[۳]
پس از این جنگ، سیاست عربستان برای نزدیک شدن به آمریکا تغییر کرد. با انقلاب ۱۳۵۷ ایران و آغاز جنگ ایران و عراق، دولت عربستان، "فرمان یمانی" را صادر کرد. این فرمان، قیمت نفت خام عربستان را به مقدار مشخصی نگه می‌داشت تا از وارد شدن شوک نفتی به واردکنندگان نفت گرفته شود.[۸][۹][۱۰]
در دهه ۱۹۸۰ (میلادی) سیاست‌های یمانی برای کنترل قیمت نفت، ناکام ماندند.[۱۱][۱۲][۱۳] این موضوع باعث افت جایگاه او در دولت عربستان و در نهایت جایگزینی با هشام ناظر در اکتبر ۱۹۸۶ شد.[۱۴][۱۵]
حمله اوپک (۱۹۷۳)
[ویرایش]
زکی یمانی و جمشید آموزگار، هدف‌های اصلی گروگانگیری در حمله انیس نقاش و کارلوس شغال به دفتر اوپک در وین در ۲۱ دسامبر ۱۹۷۳ بودند. آنها به همراه نمایندگان امارات متحده عربی، و قطر جزء کشورهای دشمن شناخته شده و زیر صندلی آنها بمب گذاشتند. ودیع حداد به انیس نقاش و کارلوس دستور داده بود که زکی یمانی و جمشید آموزگار را بکشند اما آنها از این کار، خودداری کردند. کارلوس از دولت اتریش درخواست هواپیما کرد تا گروگان‌ها را به هر جا خواست ببرد و از این کشور خواست بیانیه‌ای دربارهٔ آرمان فلسطین هر دو ساعت از رادیو و تلویزیون اتریش پخش کند و گرنه ابتدا زکی یمانی و جمشید آموزگار را خواهد کشت و بعد سالن را منفجر خواهد کرد.[۱۶][۱۷]
انیس نقاش در دسامبر ۲۰۰۰ در گفتگو با تلویزیون الجزیره اعلام کرد که هدف اصلی گروگانگیری، آزادسازی جمشید آموزگار و زکی یمانی، هر یک در برابر دریافت پنج میلیون دلار آمریکا از دولت‌های ایران و عربستان بود. در نهایت با پرداخت این پول، همهٔ گروگان‌ها آزاد شدند.[۳]
درگذشت
[ویرایش]یمانی در ٢٣ فوریهٔ ۲۰۲۱ به‌دلیل کهولت سن و در ۹۰ سالگی درگذشت.[۱۸]
منابع
[ویرایش]- ↑ «کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۱۲.
- ↑ «زکی یمانی: اوپک باید تولید نفت را افزایش دهد». خبرگزاری شانا. ۱۲ اردیبهشت ۱۳۸۷. بایگانی‌شده از اصلی در ۲ مه ۲۰۰۸. دریافت‌شده در ۱۵ آوریل ۲۰۱۲.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ ۳٫۳ ۳٫۴ «احمد زکی یمانی؛ درگذشت وزیر نفت قدرتمندی که گروگان کارلوس شد». بی‌بی‌سی فارسی. ۵ اسفند ۱۳۹۹.
- ↑ «احمد زکی یمانی و قیمت نفت». همشهری آنلاین. ۲ آذر ۱۳۸۶. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۲۳.
- ↑ Gamal, Rania El (2021-02-23). "Yamani, the Saudi oil minister who brought the West to its knees". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2021-02-23.
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ Stork, Joe (1974). "Oil and the International Crisis". MERIP Reports (32): 3–34. doi:10.2307/3011736. ISSN 0047-7265.
- ↑ "Oil Squeeze". Time. 1979-02-05. Archived from the original on 7 March 2008. Retrieved 7 September 2013.
- ↑ McFadden, Robert D. (23 February 2021). "Ahmed Zaki Yamani, Former Saudi Oil Minister, Dies at 90". The New York Times. Retrieved 23 February 2021.
- ↑ Martin, Douglas (1981-08-15). "YAMANI HOPEFUL ABOUT OIL PRICE PACT (Published 1981)". The New York Times (به انگلیسی). ISSN 0362-4331. Retrieved 2021-02-23.
- ↑ "The Lecture for The Prize Chapter 36: The Good Sweating - How Long Can It Go? | EGEE 120: Oil: International Evolution". www.e-education.psu.edu. Archived from the original on 19 April 2016. Retrieved 2021-02-23.
- ↑ McFadden, Robert D. (23 February 2021). "Ahmed Zaki Yamani, Former Saudi Oil Minister, Dies at 90". The New York Times. Retrieved 23 February 2021.
- ↑ Gamal, Rania El (2014-10-14). "Facing new oil glut, Saudis avoid 1980s mistakes to halt price slide". Reuters (به انگلیسی). Retrieved 2021-02-23.
- ↑ Content, Syndicated. "Yamani, the Saudi oil minister who brought the West to its knees". KELO-AM (به انگلیسی). Retrieved 2021-02-23.
- ↑ Kechichian, Joseph A. (9 April 2012). "King Faisal's lieutenant on world stage". Gulf News. Retrieved 25 October 2012.
- ↑ "Saudis fire Yamani as oil minister". Spokane Chronicle. 30 October 1986. Retrieved 7 January 2013.
- ↑ «روزی که وزیر نفت ایران تا پای مرگ رفت». دیپلماسی ایرانی. ۲۶ شهریور ۱۳۹۳.
- ↑ Patrick Bellamy. "Carlos the Jackal: Trail of Terror". truTV. Archived from the original on 7 January 2012. Retrieved 15 December 2015.
- ↑ «زکی یمانی درگذشت». www.asriran.com. ۵ اسفند ۱۳۹۹. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۲۳.
| عمومی | |
|---|---|
| کتابخانه‌های ملی | |
| پایگاه‌های دادهٔ علمی | |
| سایر | |
- استادان دانشگاه نفت و مواد معدنی ملک فهد
- افراد اوپک
- افراد زنده
- افراد عربستانی یمنیتبار
- اهالی مکه
- دانشآموختگان دانشگاه قاهره
- دانشآموختگان مدرسه حقوق هاروارد
- درگذشتگان ۲۰۲۱ (میلادی)
- زادگان ۱۹۳۰ (میلادی)
- مسلمانان سنی اهل عربستان سعودی
- نویسندگان عرب
- وزیران دولت عربستان سعودی
- وزیران نفت و منابع معدنی عربستان سعودی
- وزیران نفت