پیش‌نویس:محمود رفیعیان اصفهانی پژوهشگر و نوازنده موسیقی ایرانی

محمود رفیعیان اصفهانی (زادهٔ ۱۳۵۶، اصفهان) نوازندهٔ تمبک، پژوهشگر موسیقی ایرانی و مدرس موسیقی است. او از شاگردان جهانگیر ملک و از پیروان مکتب حسین تهرانی به‌شمار می‌آید و در کنار فعالیت‌های اجرایی، آثاری پژوهشی و آموزشی در زمینهٔ موسیقی ضربی ایران منتشر کرده‌است.

فعالیت هنری

رفیعیان از کودکی با موسیقی آشنا شد و فراگیری تمبک را آغاز کرد. در سال ۱۳۷۵ نزد استاد جهانگیر ملک آموزش دید و تحت تأثیر شیوهٔ نوازندگی او قرار گرفت. از سال ۱۳۷۶ با سید محمد موسوی همکاری هنری داشت و در همان سال به همراه فرامرز پایور در اصفهان کنسرتی برگزار کرد.

وی از سال ۱۳۸۲ همکاری مستمری با حسن کسائی داشت و آثار متعددی با او ضبط کرد که از جمله می‌توان به آلبوم‌های دختر گل‌فروش، قصه‌های عشق مجنون (به مناسبت سال جهانی مولانا) و اشکی برای گل‌ها اشاره کرد. در ادامه با چهره‌هایی چون جلیل شهناز، علی تجویدی، همایون خرم، فضل‌الله توکل، عبدالوهاب شهیدی، نادر گلچین، علی‌اصغر شاه‌زیدی، شهرام ناظری و حسین خواجه‌امیری به اجرا و ضبط آثار پرداخت. او همچنین چند سال مدرس هنرستان موسیقی پسران تهران بود.

ویژگی‌های نوازندگی و سبک هنری

شیوهٔ نوازندگی رفیعیان متأثر از مکتب کلاسیک تمبک‌نوازی ایران است. او با تأکید بر جمله‌بندی ریتمیک، دینامیک صوتی و استقلال سازی، تمبک را از نقش صرفاً همراهی‌کننده به جایگاهی مستقل ارتقا داده‌است. سبک او تلفیقی از سنت و نوگرایی است و در آثارش استفاده از فرم‌های بداهه، چهارمضراب و رنگ مشهود است. پژوهش‌های او در زمینهٔ تاریخ تمبک، از جمله کتاب «تمبک و تمبک‌نوازان»، از منابع مهم در این حوزه به‌شمار می‌رود.

آموزش و تألیف

رفیعیان در کنار فعالیت‌های اجرایی، سال‌ها به آموزش موسیقی ایرانی پرداخت. او در هنرستان موسیقی تهران تدریس کرد و شاگردان بسیاری تربیت نمود. از جمله آثار آموزشی و پژوهشی او می‌توان به این کتاب‌ها اشاره کرد:

1. شیوهٔ تمبک‌نوازی (۱۳۸۴)
2. قطعاتی برای تمبک (۱۳۷۸)
3. قطعاتی از استاد حسین تهرانی (۱۳۸۰)
4. هجده قطعه برای دف (۱۳۸۴)
5. نوای تمبک (۱۳۸۷)
6. قطعاتی از استاد جهانگیر ملک (۱۳۹۲)
7. تمبک و تمبک‌نوازان (تاریخچهٔ تمبک نوازی در ایران) چاپ ۱۳۹۸
8. ترنم تمبک (۱۳۹۹)
9. شصت و سه (زندگی‌نامهٔ استاد حسین تهرانی) (۱۴۰۱)

آثار برجسته

از مهم‌ترین آلبوم‌هایی که با همراهی استاد حسن کسائی منتشر کرد می‌توان به این سه اثر اشاره کرد: دختر گل‌فروش، قصه‌های عشق مجنون و اشکی برای گل‌ها.

دیگر آثار او عبارت‌اند از:

• یار آشنا با همایون خرم
• سه‌گاه زند با فضل‌الله توکل و گویندگی نادر گلچین
• رهایم کن با صدای عبدالوهاب شهیدی
• ملودی‌های مهربانی با سنتور فضل‌الله توکل
• هنوز آواز با صدای علی‌اصغر شاه‌زیدی
• نسیم بهاری با پیانو فخری ملک‌پور
• وقتی نیستیم با اردشیر کامکار و کیوان ساکت

منابع پیشنهادی

• وب‌سایت رادیو فرهنگ – برنامه‌های آرشیوی با حضور محمود رفیعیان
• انتشارات سوره مهر – اطلاعات کتاب‌های منتشرشده
• گنجینه موسیقی ایران، مرکز موسیقی حوزه هنری
• مصاحبه‌ها و گزارش‌های منتشرشده در خبرگزاری مهر و ایسنا دربارهٔ آثار او
• اطلاعات کتابخانه ملی ایران در مورد تألیفات رفیعیان
• کتاب سیمای هنرمندان جلد ۵
• کتاب چهره افروختگان خطه زنده رود جلد ۴
• شبکه جامع گیسوم (برای استناد به اطلاعات بیشتر)