منوفارسی

#منوفارسی

منو فارسی هشتگی اعتراضی است که با حمایت برخی رسانه‌ها با قصد بیان گلایه‌های ایرانیان غیرفارسی زبان از مشکلاتی است که در به‌کارگیری زبان فارسی یا تبعیض در استفاده از این زبان تجربه کرده‌اند. این هشتگ در توئیتر و اینستاگرام دنبال می‌شود. در مقابل این هشتگ و مخالفان آن با استفاده از همین هشتگ و هشتگ «قند پارسی» پاسخ می‌دهند. این هشتگ نخستین بار توسط اکانتی تازه‌ساخت زده شد و نخستین بار توسط العربیه خبر آن منتشر گشت. خبرگزاری‌های جمهوری اسلامی ایران این هشتگ را توطئه انگلیس دانستند.

مفهوم

العربیه فارسی	توییتر
@AlArabiya_fa

کارزار توییتری رنج به‌دلیل زبان مادری با هشتگ #منوفارسی https://ara.tv/cjgmn #العربیه_فارسی.

۲ فوریه ۲۰۲۲

نخستین بار صفحه العربیه فارسی در توییتر چند لینک کارزاری توییتری با عنوان «رنج به دلیل زبان مادری با هشتگ #منوفارسی» را به اشتراک گذاشت.

صفحه العربیه فارسی در توییتر لینک کارزاری توییتری با عنوان «رنج به دلیل زبان مادری با هشتگ #منوفارسی» را به اشتراک گذاشت.

تعدادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی که زبان مادری آنان غیر از فارسی، زبان رسمی و ملی حاکم بر ایران است، از روز یکشنبه ۳۰ ژانویه به اشتراک‌گذاری تجربه‌های تلخ خود از تحمیل اجباری زبان فارسی در دوران تحصیل و نیز تحقیرهایی که به خاطر داشتن لهجه با آن مواجه بوده‌اند، را آغاز کردند.

بررسی‌های خبرنگار ایسنا به واسطه ابزارهای تحت وب "trackmyhashtag" و "brandmentions" و "hashtagify" نشان می‌دهد که میزان ترند این هشتگ از عدد ۸ در یک ماه اخیر به ۴۴٫۷ در یک هفته اخیر رسیده‌است. همچنین، در یک هفته اخیر میزان لایک‌های این هشتگ به ۱۷۲٫۱ هزار، میزان به اشتراک‌گذاری آن به ۵٫۹ هزار و میزان مشارکت در آن به ۱۸۶هزار رسیده‌است و بیشترین میزان هشتگ‌های مرتبط شناخته‌شده با «منوفارسی»: «قند_پارسی»، «منو_فارسی»، «ترکان_صفوی»، «ایران»، «ایران_جعلی»، «عیران_جعلی» و… است. همچنین در ابرکلمات این هشتگ عباراتی چون «بدنبال حذف»، «اقوام ایرانی»، «حذف زبان»، «زبان تحصیلی» و… بیشتر دیده می‌شوند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود ۸۷ درصد از مطالبی که با این هشتگ منتشر شدند به زبان فارسی، حدود ۱۰ درصد به زبان انگلیسی، حدود ۲ درصد به زبان ترکی آذربایجانی و کمتر از یک درصد به زبان ترکی بوده‌اند.

موافقان

کاربران با هشتگ#منوفارسی و نوشتن رنج‌های زیسته خود در سیستم تک زبانه ایران نسبت به تبعیض و تضییع حقوق زبانی خود اعتراض کردند. هزاران نفر که زبان مادری آن‌ها غیر از فارسی است، روایت‌هایی از درد و رنج خود در رابطه با زبان فارسی و تحقیر و تبعیض ناشی از غیرفارس بودن را در شبکه‌های اجتماعی با هشتگ «منوفارسی» منتشر کرده‌اند. سایت کمپین «پایان تک‌زبانی» مبتکر این حرکت بوده‌است.

سویل سلیمانی، فعال مدنی ترک آذربایجانی، می‌گوید: «این کمپین به منظور آگاهی‌رسانی از تبعیض سیستماتیک و ساختاری علیه مردمان غیرفارس راه‌اندازی شده و روایت‌گر درد و رنج مردمان غیرفارس در جامعه‌ای است که تنها زبان فارسی، زبان رسمی و قابل آموزش است.» او دربارهٔ انگیزه آغاز این کمپین می‌گوید:

«من در پارس‌آباد مغان در یک کلاس ۳۵ نفره که هیچ‌کس فارسی بلد نبود، به کلاس اول مدرسه رفتم. معلم کلاس اول ما یک زن جوان تبریزی بود که بلافاصله بعد از دانشسرا راهی پارس‌آباد شده بود. او آمده بود که چیزی که در دانشسرا به او یاد داده بودند، یعنی درس دادن به زبان فارسی را روی ما انجام دهد و گمان می‌کرد که ما همه می‌توانیم به فارسی روان حرف بزنیم که خب برعکس تصور او بود. همان روزهای اول داشت خط‌کش خود را بالا و پایین می‌کرد و وقتی اسم من را صدا زد، من از ترس خودم را خیس کردم، چون هیچ فارسی نمی‌دانستم.»

شبکه بی‌بی‌سی فارسی در یکی از برنامه‌های خود با اعلام کارزاری در شبکه اجتماعی توئیتر با هدف «پایان تک زبانی» به زبان مشترک ایرانی‌ها پرداخت. این شبکه با عنوان کلیدواژه «منوفارسی»، از کابران خواست تا نسبت به مشکلاتی که زبان ملی فارسی برای آنها ایجاد کرده‌است، سخن بگویند. پس از این اقدام با واکنش تند کاربران ایرانی با قومیت‌های مختلف روبه رو شد.

شهروندان غیرفارس از تجربه تحقیر و تمسخر خود در جمع، نسبت دادن کلیشه‌های جنسیتی و اتنیکی به آن‌ها و حتی تبعیض در سیستم آموزشی به واسطه این که فارسی زبان اول آن‌ها نبوده‌است، سخن گفته‌اند. بهروز بوچانی، نویسنده کُرد دربارهٔ این کمپین و هشتگ «منوفارسی» در صفحه توئیتر خود نوشته‌است: «منوفارسی یکی از مهم‌ترین اتفاق‌ها در عرصه فرهنگ عمومی است.

طی چند ساعت اخیر صدها داستان و خاطره دردناک از تحقیر، توهین و برخوردهای نژادپرستانه نسبت به انسان گیلک، ترک، عرب و دیگران به واسطه این هشتگ ثبت شد. اگر می‌خواهید بدانید که ایران واقعی کجا است، این هشتگ را دنبال کنید.»

مجری رسانه ایران اینترنشنال اخیراً درخصوص محمدرضا شفیعی کدکنی، شاعر، پژوهشگر و استاد دانشگاه تهران چنین توییتی نوشت: «آن ویدیو حیرت‌انگیز شفیعی کدکنی که دست به دست می‌شود سراسر توهین است. چه کسی می‌خواهد من و تو ما نشویم؟ خانه‌اش ویران باد!»

مخالفان

سرور بختی، رئیس تاجیکستانی مؤسسه فرهنگی اکو:

«زبان فارسی یکی از زبان‌های مهم منطقه اکو است. زبان فارسی زبان کشورهای ایران، افغانستان و تاجیکستان و زبان گویش بسیاری در پاکستان و هند است. قلمرو این زبان در تاریخ بسیار گسترده بوده، حتی در دوره‌ای از مدیترانه تا سند و از بین‌النهرین تا جیحون قلمرو زبان فارسی بوده‌است، البته زبان فارسی محدود به شبه‌قاره نبوده و در دیگر نقاط جهان نیز حضوری چشمگیر داشته‌است و به گزارش جهانگردانی مانند ابن‌بطوطه، زبان بازرگانی در مسیر جاده ابریشم بوده‌است. زبان فارسی با پیشینه‌ای کهن، همواره از زبان‌های تأثیرگذار و از ابزار انتقال تمدن و فرهنگ بوده‌است. شما با آشنایی با زبان فارسی با ملت‌هایی آشنا می‌شوید که نزدیک ۷ هزار سال در این سرزمین سابقه زندگی، تمدن و فرهنگ دارند. آشنایی با تمدن، تاریخ و ادبیات این منطقه شما را به شگفتی واخواهد داشت. زبان فارسی زبان شاعران بزرگی مانند: سعدی، حافظ، نظامی، صائب، رودکی، تورسون‌زاده، کمال خجندی، صدرالدین عینی، لایق شیرعلی، گل نظر، علیشیر نوایی، سنایی غزنوی، مولانا جلال‌الدین بلخی، خواجه عبدالله‌انصاری، عنصری، رابعه بلخی و اقبال لاهوری است. مولانا و سعدی متعلق به ۷۰۰ سال پیش هستند، اما دیوان مولانا سال‌هاست در آمریکا از پرفروش‌ترین کتاب‌هاست و سال ۱۶۳۶ میلادی اولین گزیده گلستان سعدی به زبان فرانسوی منتشر شد. تا امروز آثار سعدی به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی، آلمانی، اسپانیایی، ژاپنی، چینی، روسی، لهستانی، هلندی و ایتالیایی ترجمه و منتشر شده و یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در اروپاست. زبان فارسی زبان ملتی است که هزار سال پیش شاعری به نام فردوسی داشته‌است که یک منظومه حماسی از خود با بیش از ۵۰هزار بیت به یادگار گذاشته‌است که امروز بعد از هزار سال مردمان ایران، تاجیکستان و قزاقستان، در کوچه و بازار آن را می‌خوانند و می‌فهمند و هم در دانشگاه‌ها آن را تدریس می‌کنند. جواب من به سؤال شما کاملاً منفی است و زبان فارسی و شعر پارسی همواره مایه همبستگی اقوام و منادی صلح و دوستی بوده‌است، چون شعر شعرای پارسی‌گوی زمان و مکان ندارد. رویکرد انسان‌گرایانه و خداجویانه به ارزش‌های مشترک فرهنگ جهانی همچون عشق، دوستی، صلح، احترام به یکدیگر، حکمرانی عاقل و عادل، شادی و نشاط، مرگ و زندگی دارد. مدارا و مهربانی، رنج و مقاومت، زیبایی و شادمانی، کم‌آزاری و خدای‌ترسی از ویژگی‌های آثار و جهان‌بینی این شعرا و دلیل ماندگاری و اقبال به ایشان در فرهنگ جهانی است.»

در همین راستا، محمدصادق خیاطیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری در واکنش به هجمه اخیر به زبان فارسی، این کنشگری مغرضانه را یکی از بخش‌های پازل برنامه‌ریزی بلندمدت بدخواهان ایران برای ایجاد شکاف زبانی، قومی و عقیدتی دانست و گفت:

«ایران رنگین کمان زیبایی از اقوام، مذاهب و زبان هاست. همزیستی مهربانانه این مردم که از قرن‌ها پیش تا به امروز امتداد یافته، گواهی روشن بر بطلان ادعاهای پروپاگاندیست‌هایی است که -به اسم رسانه نگار- در لندن رؤیای تجزیه و تلاشی ایران یکپارچه را رصد می‌کنند. وی ادامه داد: برنامه‌ریزی برای ایجاد شکاف‌های قومی، زبانی و عقیدتی در ایران البته سابقه ای دیرینه در میان بدخواهان این مرزوبوم دارد، اما این بار کج مثل همیشه به منزل نمی‌رسد. ایرانیان هوشیارند و مقهور این قبیل فضاسازی‌های مغرضانه نمی‌شوند. فارسی، زبان شعر و ادب و تمدن و متعلق به همه ایرانیان است.»

عبدالمهدی مستکین، مدیر گروه فرهنگ کمیسیون ملی یونسکو در ایران با اشاره به راه‌اندازی هشتگ منو فارسی، از سوی رسانه‌های ضدایرانی می‌گوید: «اساساً این گونه شبکه‌های ژاژگو و یاوه‌سرا، ارزش پاسخگویی ندارند.»

مستکین با اشاره به مفاخر زبان فارسی می‌گوید:

«به مدد وجود گنجینه‌ای بی‌نظیر در ادبیات جهان همچون حکیم فردوسی، حکیم نظامی، سعدی بزرگ، عطار، مولوی، حافظ، خرقانی، جامی، ابن سینا، ذکریای رازی و ابوریحان‌ها ادب فارسی از آن قدرتی برخوردار است که تلاش دشمنان برای ضربه زدن به آن به نتیجه نمی‌رسد، اما از آنجا که جهان معاصر گرفتار سیلاب ابتذال است، اهریمنان تلاش می‌کنند از این فضای غبارآلود برای رسیدن به اهداف پلید خود استفاده کنند. همان‌طور که یونسکو تأکید کرد، قدرت زبان فارسی در این است که شعری را که یک شاعر هزار سال پیش به زبان فارسی سروده‌است، امروز یک کودک فارسی‌زبان به راحتی می‌خواند و درک می‌کند، ولی زبانی مثل انگلیسی هرگز چنین قدرتی ندارد. یک فرد انگلیسی به سختی می‌تواند متن انگلیسی را که برای حدود ۱۰۰ سال پیش است درک کند. تمدن ایرانی و زبان فارسی، دو بازوی قدرت ملی ایران هستند، برای همین دشمنان تلاش می‌کنند ابتدا تمدن ایرانی را به یک تمدن واحد بزرگ بلکه چند خرده‌تمدن جدا نشان دهند و زبان فارسی را تضعیف کنند تا به ایران ضربه بزنند.»

اکبر ایرانی نویسنده، محقق، مدیر عامل مرکز پژوهشی میراث مکتوب در این باره می‌گوید: زبان فارسی حلقهٔ اتصال همهٔ اقوام ایرانی است با تمام تنوع زبانی و گویشی که دارد. نفرت‌پراکنی رسانه‌ای که همواره سودای تفرقه و تجزیه را در سر می‌پروراند و هشتگ «ضد زبان فارسی» به راه می‌اندازد و بیراهه می‌پیماید و آب در هاون ضلال می‌کوبد، نیک می‌داند که بزرگترین فارسی‌نویسان و فارسی‌سرایان در آذربایجان بالیده‌اند. قطران تبریزی، نظامی گنجه‌ای، خاقانی شروانی تا محمدحسین شهریار و حسین منزوی و هزاران ادیب و شاعر که زبان فرهنگی، میهنی و ملی آنان فارسی بوده، هرگز بیتی نگفته‌اند که در آن زبان مادری را معارض زبان ملی خود بدانند. علی هژبری، کارشناس میراث فرهنگی در بخشی از «مسالک و ممالک» را در واکنش به این ماجرا به اشتراک گذاشت:

«مردمان گرمسیر ایشان را سه زبان است پارسی که با یکدیگر گویند و اگرچه در ناصیت‌ها تفاوتی باشد همه یکسان بود همه پارسی، زبان یکدیگر بدانند و لغت پوشیده نماند.»

میلاد عظیمی در پی واکنش‌های ایجادشده به حرف‌های شفیعی کدکنی در بخشی از مطلبش با عنوان «شفیعی‌کدکنی در هجوم کژخوانان» نوشت:

«تجزیه‌طلبان دانسته‌اند که برآورده‌شدن آرزوهای‌شان منوط است به همراه کردن «مردم» با خود. می‌کوشند «مردم» را اغوا کنند و بر امواج عواطف برافروخته‌شده سوار شوند. انصاف باید داد که در ماجرای سخنان شفیعی‌کدکنی در موضوع زبان فارسی و زبان‌های محلی، رسانه‌های مجازی را خوب به کار گرفتند و در این نبرد روانی توفیقاتی داشتند و توانستند عده‌ای از «مردم» را جذب کنند. و این خطرناک است. بی «مردم»، ایرانی نخواهد بود که زبان ملی‌اش فارسی باشد یا نباشد. زبان فارسی ملک مشاع تک تک «مردم» ایران است.

اهمیت زبان ملی و محلی به روایت شفیعی کدکنی

همچنین ببینید: محمدرضا شفیعی کدکنی

من هنگامی که در آکسفورد بودم، نسخه‌های خطی فراوانی را می‌دیدم و یادداشت‌برداری می‌کردم. یکی از این جُنگ‌ها بسیار جالب بود. یکی از اعضای کمپانی هند شرقی، همچون بیدل شعر گفته بود. بیدل که منظومه‌ای است بسیار منسجم با کدهای هنری فراوان که هر ذهنی نمی‌تواند آن نشانه‌ها را in code کند و دریابد. اما همین افراد، هنگامی که مسلط شدند، گفتند: گور پدر زبان فارسی! بیایید و اردو را که یک زبان محلی است، بگیرید و بزرگش کنید. می‌دانستند زبان فارسی؛ شاهنامه، مثنوی، سعدی و حافظ و نظامی دارد و می‌تواند با شکسپیر، کشتی بگیرد. اما زبان اردو نمی‌تواند با شکسپیر کشتی بگیرد. در نتیجه چنین سیاستی بچه هندی می‌گوید: «گور پدر زبان اردو. من که می‌توانم شکسپیر بخوانم چرا باید همراه با این زبان اردو بمانم؟! اصلاً زبانم را انگلیسی می‌کنم.»

واکنش‌ها

بیشتر رسانه‌های داخل ایران به این هشتگ تاختند و آن را توطئه خواندند. خبرگزاری‌های ایران مانند خبرگزاری فارس و روزنامه جام جم آن را توطئه انگلیس خواندند. ایسنا مخرج مشترک توییت کنندگان را ابتذال و ضدایرانی بودن دانست.

جستارهای وابسته

• زبان میانجی
• زبان فارسی
• رده:جغرافیای زبان فارسی
• زبان‌های رایج در ایران
• فهرست هشتگ‌های داغ‌شده در توییتر فارسی

پیوند به بیرون

• اهمیت زبان ملی و محلی به روایت دکتر شفیعی کدکنی: زبان فارسی می‌تواند با شکسپیر کشتی بگیرد
• سایت کمپین «پایان تک‌زبانی»