مسجد سلطان حسن

مدرسه - مسجد سلطان حسن
مدرسه - مسجد سلطان حسن
مسجد و مدرسة السلطان حسن
دین
وابستگی	اسلام
پشتیبان	سلطان الناصر حسن
مکان
مکان	قاهره، مصر
معماری
گونه	مسجد
سبک	معماری مملوک
پایان ساخت	۱۳۶۳

مسجد سلطان حسن (به عربی: مسجد و مدرسة السلطان حسن) مسجدی‌است در قاهره، که در سال ۷۶۲ قمری برابر با سال ۱۳۶۱ میلادی ساخته شده‌است. در این مسجد چهار اتاق بزرگ طاق‌دار وجود دارند که به حیاط اندرونی باز می‌شود و از آن‌ها همچون شبستان و جایگاه موعظه بهره‌گیری می‌شود و نیز مدرسه‌ها و حجره‌های طلاب علوم و آرامگاه سلطان. ابعاد اصلی این مسجد ۱۵۰ متر در ۶۸ متر است. این ساختمانی‌است در مساحتی مستطیل که درازای آن در امتداد قبله قرار دارد. این بنا بین ۱۳۵۶ تا ۱۳۶۳ در دوره سلطنت ممالیک بحری و به دستور سلطان الناصر حسن ساخته شد. این مسجد از نظر عظمت و اجزای معماری بدیع قابل توجه بود و امروزه نیز یکی از چشمگیرترین آثار تاریخی قاهره محسوب می‌شود.^[۱]^[۲]^[۳]

تاریخ

مسجد سلطان حسن مملوکی را خاندانی ترکمن تبار به نام مملوکیان از سال 756 هجری قمری تا 760 هجری قمری در قاهره احداث کرد.^[۴] این مسجد-مدرسه را سلطان حسن در سال 757 هجری قمری برای مذاهب چهار گانه اسلامی بنیان نهاد.^[۵]

کاربری

شیوه معماری در این بنا به صورت چند جهته به کار رفته است و کاربری آن به منظور مسجد و مدرسه است که مزار سلطان در آن قرار دارد.^[۶]

در گذشته قسمتی از این مسجد کاربری بیمارستان داشته است.^[۷]

این نوع معماری به کار رفته در مسجد سلطان حسن برای کاربری های متفاوت موجب گردید بناهایی به سبک آن در مصر ساخته شود.^[۸]

سازه

مسجد سلطان حسن به عنوان یکی از زیباترین بناهای هنر اسلامی شناخته می‌شود. مساحت این بنا 7900 متر مربع می‌باشد و چهار رواق دارد.^[۹]

مصالح استفاده شده در نمایی از مسجد که متصل به خیابان است سنگ می‌باشد. این نما در جهت طول خیابان و برخلاف جهت قبله می‌باشد، اما فضای داخلی مسجد در جهت قبله ساخته شده است.^[۱۰]

مسجد سلطان حسن که یک مسجد بزرگی است دارای ایوانی است که طول آن پنج متر از ایوان کسری بلندتر است.^[۱۱]

معماری

در این بنا چهار رواق به منظور آموزش چهار مذهب اسلامی قرار دارد.^[۱۲]

ایوان‌هایی از چهار کنج حیاط داخلی به صورت چلیپاها (صلیب) نمایان می‌شوند. در بین آن‌ها اتاق‌های مطالعه و کلاس‌های درس قرار گرفته است. مزار بانی این مسجد نیز به شکل چهار ضلعی و گنبدی بلند در ایوان اصلی این بنا جای گرفته است.^[۱۳]

نگاهی گذرا به حیاط درونی مسجد سلطان حسن برای فهم قدرتِ فرم قوسی کافی است. در حیاط درونی دیوارها فرم کمان‌های هموار را توسط کتیبه‌ای کم عرض به صورت برجسته نشان داده اند. یکی از اتاق های واقع در حیاط، در قسمت زیرین به وسیله مرمرهای رنگی پوشیده شده است و یک محراب را نمایش می‌دهد. این سطح رنگی، از قسمت بالا به وسیله یک نوار خطی گچکاری شده، بسته می‌شود و در ادامه این نوار خطی از سمت دیوار‌های کناری اتاق تا دیوار حیاط داخلی (حیاط خلوت) کشیده شده است. این کتیبه گچی، قسمت زیرین دیوار اتاق را که به شکل کاملی تعبیه شده است، به یکدیگر متصل میکند و همزمان محراب رنگارنگ را به جهت حیاط خلوت سوق میدهد. علاوه بر این نوار خطی با طیف رنگی خود از روی دیوار میگذرد. در این مورد، سطوح صاف از دیوارهای مرمری و دیوارهای گچی دارای اهمیت بیشتری است.^[۱۴]

پلان و نمای مسجد سلطان حسن

نگار خانه

منابع

↑ Behrens-Abouseif, Doris (2007). Cairo of the Mamluks: a history of the architecture and its culture (null ed.). London: I.B. Tauris. pp. 201–213. ISBN 978-1-84511-549-4.
↑ Williams, Caroline (2018). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide (7th ed.). Cairo: The American University in Cairo Press.
↑ O'Kane, Bernard (2016). The Mosques of Egypt. Cairo: The American University in Cairo Press.
↑ طریقی، سید محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». هنری. ۱ (۳۳): ۵۳۴–۵۵۵.
↑ امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.
↑ طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.
↑ امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.
↑ طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.
↑ امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.
↑ طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.
↑ جعفریان، رسول (۱۳۸۶). «بزرگترین سفرنامه حج مغربی». Journal Article. ۱ (۱۱۱): ۶۳–۶۹.
↑ امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.
↑ طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.
↑ هیس، سرینکس‌ (۱۳۹۱). اژدری‌ در‌ بناب، محمد، ویراستار. «آیا هنر اسلامی یک هنر تزئینی سطحی است؟». Journal Article. ۷ (۸۲): ۳۹–۴۳.

بکر، سید، عبدالمجید، (اشهر المساجد فی الاسلام) مطابع سحر، جده، عربستان سعودی:، چاپ أول، انتشار سال ۱۹۸۵ میلادی. (به عربی).

این یک مقالهٔ خرد مصر است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید.

[1] Behrens-Abouseif, Doris (2007). Cairo of the Mamluks: a history of the architecture and its culture (null ed.). London: I.B. Tauris. pp. 201–213. ISBN 978-1-84511-549-4.

[2] Williams, Caroline (2018). Islamic Monuments in Cairo: The Practical Guide (7th ed.). Cairo: The American University in Cairo Press.

[3] O'Kane, Bernard (2016). The Mosques of Egypt. Cairo: The American University in Cairo Press.

[4] طریقی، سید محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». هنری. ۱ (۳۳): ۵۳۴–۵۵۵.

[5] امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.

[6] طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.

[7] امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.

[8] طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.

[9] امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.

[10] طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.

[11] جعفریان، رسول (۱۳۸۶). «بزرگترین سفرنامه حج مغربی». Journal Article. ۱ (۱۱۱): ۶۳–۶۹.

[12] امیردهی، ع.ر (۱۳۸۶). «سرزمین های جهان اسلام: مصر از هرم تا حرم». Journal Article. ۳ (۱۰): ۱۰۹–۱۳۶.

[13] طریقی، سید‌محمد (۱۳۷۶). «ویژگی های معماری مساجد اسلامی». Journal Article. ۱ (۳۳): ۵۴۷.

[14] هیس، سرینکس‌ (۱۳۹۱). اژدری‌ در‌ بناب، محمد، ویراستار. «آیا هنر اسلامی یک هنر تزئینی سطحی است؟». Journal Article. ۷ (۸۲): ۳۹–۴۳.

[۱]

[۲]

[۳]

[۴]

[۵]

[۶]

[۷]

[۸]

[۹]

[۱۰]

[۱۱]

[۱۲]

[۱۳]

[۱۴]

ن ب و مسجدهای مهم در کشورهای عربی
مسجدهای تاریخی	مسجد الحرام مسجد النبی مسجدالاقصی مسجد کوفه مسجد اموی مسجد جامع بزرگ صنعاء مسجد ذی القبلتین مسجد قباء مسجد جامع عمری قبةالصخره مسجد قرطبه مسجد جامع امام اعظم مسجد جامع سامراء مسجد جامع قرویان مسجد اندلسیان مسجد حسان مسجد جامع عقبه مسجد ابن خیرون حرم ابراهیمی مسجد جامع البحر مسجد جامع قلاوون مسجد جامع مرسی مسجد جامع نبی دانیال مسجد جامع کتشاوه مسجد جامع قرطبه مسجد عمر مسجد جامع محمدعلی مسجد سادات قریش مسجد الغوری مسجد عنبریه مسجد جامع الاقمر مسجد سهله مسجد جامع عمرو بن عاص مسجد سلطان حسن
مسجدهای نوساز	مسجد حسن دوم مسجد شیخ زاید مسجد جمیرا مسجد بدیه مسجد الرحمه مسجد مصطفی محمود مسجد رفاعی مسجد امیر عبدالقادر مسجد ملک سعود مسجد جامع حسن عنانی مسجد جامع عابدین
آرامگاه‌ها و غیره	حوزه علمیه نجف مسجد جامع الازهر روضه حسینیه حضرت قادریه حضرت کاظمیه مسجد امام شافعی مقام امامین هادی و عسکری مرقد امام ساقی مسجد دسوقی مسجد الحاکم بامر الله مسجد امام حسین در قاهره