محاصره گرگانج
| محاصرهٔ گرگانج (۱۲۲۱) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| بخشی از حمله مغول به ایران و حمله مغول به امپراتوری خوارزمشاهیان | |||||||
 تجسمی از اعدامهای مردم شهر گرگانج | |||||||
| |||||||
| متخاصمان | |||||||
| امپراطوری مغول | امپراطوری خوارزمشاهیان | ||||||
| فرماندهان و رهبران | |||||||
| ناشناخته | |||||||
| واحدهای درگیر | |||||||
| محافظین شهر | |||||||
| قوا | |||||||
| ناشناخته | ناشناخته | ||||||
| تلفات و خسارات | |||||||
| ناشناخته | همه | ||||||
محاصره گرگانج محاصره‌ای بود که در زمان حملهٔ مغول به امپراتوری خوارزمشاهیان اتفاق افتاد. مدت این محاصره متفاوت ذکر شده است و مورخانی مانند رشیدالدین همدانی گفته‌اند که این محاصره هفت ماه به طول انجامید، اما تا حد زیادی اتفاق نظر وجود دارد که این محاصره با شکست و نابودی شهر در فروردین ۱۲۲۱ پایان یافت.[۱][۲] چنگیز خان، حمله چند جانبه ای را به امپراتوری خوارزمشاهیان که توسط سلطان محمد خوارزمشاه اداره می‌شد، آغاز کرده بود.[۳] با ترکیبی از برنامه‌ریزی کارآمد و مانورهای عالی، ارتش خان موفق شد به سرعت شهر مرزی اترار و پس از آن شهرهای بزرگ بخارا و سمرقند را تصرف کند.[۴] این محاصره، از جمله، توسط زندگی‌نامه‌نویس فارسی، شهاب‌الدین محمد النساوی، که گزارشی را به زبان عربی ثبت کرده بود، مشاهده کرد.[۵]
چنگیز سپاهی را به رهبری پسرانش جوجی و جغتای به شمال غربی فرستاد تا گورگانج را محاصره کنند. گرگانج شهری بسیار ثروتمند، در زمین‌های باتلاقی در دلتای آمودریا بود و این مسئله حمله به آن را دشوار می‌کرد.[۶] سپاه مغول با توجه به کمبود تخته سنگهای بزرگ به منظور استفاده در منجنیق، درختان زیادی از باغهای عظیم توت در اطراف شهر را قطع کردند و تنه‌های درخت توت را در آب خیس کردند تا سخت شوند و از آنها به‌عنوان دژکوب و پرتابهٔ منجنیق استفاده کردند.[۱]
محاصره به دلیل اختلافات بین دو برادر فرمانده گره خورده بود.[۷] سرانجام، چنگیز اوگتای، پسر سوم و وارث خود را به عنوان فرمانده محاصره فرستاد.[۱]
هنگامی که نهایتاً شهر به تصرف قوای مغول درآمد، در یکی از خونین‌ترین قتل‌عامهای در تاریخ بشریت با خاک یکسان شد.[۸] در حمله نهایی هزاران غیرنظامی توسط مغولها گرد آورده شده و در خندق شهر انداخته شدند تا خندقها از مردمان شهر پر گردد، سپس بر روی آنها یک سطح شیب دار برای حمله به دیوارها ساخته شد.[۹]
مغولها سدهای آمودریا را تخریب کردند تا شهر غرق گردد، صد هزار نفر از زنان، کودکان و صنعتگران شهر را به بردگی گرفتند و بقیه جمعیت را کشتند. [۱۰] اینطور که در روایتها آمده است سدها هرگز تعمیر نشدند، احتمالاً به این دلیل که هیچ‌کس زنده نمانده بود که بداند چگونه آنها را تعمیر کند، و به این ترتیب آمودریا سپس برای ۳۰۰ سال آینده به دریای خزر سرازیر بود.[۱]
پس از ویرانی گرگانج، مغولها شهر اورگَنج را در نزدیکی تأسیس کردند که به سرعت تبدیل به یک مرکز تجاری پررونق شد.
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ Saunders، .J. J (۲۰۲۳). The History of the Mongol Conquests. Taylor & Francis. ص. ۵۹. شابک ۹۷۸-۱-۰۰۰-۹۰۸۶۰-۲.
- ↑ Bartolʹd، Vasiliĭ Vladimirovich (۱۹۷۷). Turkestan Down to the Mongol Invasion. Gibb Memorial Trust. صص. ۴۳۴–۴۳۷.
- ↑ Golden, Peter (2009). "Inner Asia c.1200". The Cambridge History of Inner Asia. The Chinggisid Age: 9–25. doi:10.1017/CBO9781139056045.004. ISBN 978-1-139-05604-5.
- ↑ Buniyatov، Z. M (۲۰۱۵). Государство Хорезмшахов-Ануштегинидов: 1097-1231 [A History of the Khorezmian State under the Anushteginids, 1097-1231]. Welsford, Thomas. Moscow: Nauka. شابک ۹۷۸-۹۹۴۳-۳۵۷-۲۱-۱.
- ↑ Levi، Scott Cameron؛ Sela، Ron (۲۰۱۰). Islamic Central Asia: An Anthology of Historical Sources. Bloomington, IN: Indiana University Press. ص. ۱۲۵. شابک ۹۷۸-۰۲۵۳۳۵۳۸۵۶.
- ↑ Biran, Michal (2009). "The Mongols in Central Asia from Chinggis Khan's invasion to the rise of Temür". The Cambridge History of Inner Asia. The Chinggisid Age: 47. ISBN 978-1-139-05604-5.
- ↑ Jackson, Peter (2009). "The Mongol Age in Eastern Inner Asia". The Cambridge History of Inner Asia. The Chinggisid Age: 26–45. doi:10.1017/CBO9781139056045.005. ISBN 978-1-139-05604-5.
- ↑ May، Timothy (۲۰۱۸). The Mongol Empire. Edinburgh: Edinburgh University Press. شابک ۹۷۸۰۷۴۸۶۴۲۳۷۳.
- ↑ Gabriel، Richard A (۲۰۰۴-۰۶-۳۰). Subotai the Valiant: Genghis Khan's Greatest General. ABC-CLIO. ص. ۴۲. شابک ۹۷۸۰۲۷۵۹۷۵۸۲۱.
- ↑ Saunders 2023, p. 60.