شعله (فیلم ۱۹۷۵)

شعله
پوستر اکران سینمایی
کارگردان	رامش سیپی
تهیه‌کننده	جی.پی. سیپی
نویسنده	سلیم جاوید
بازیگران	آمیتاب باچان درمندرا سانجیو کومار هما مالینی جایا باچان امجد خان
موسیقی	راهول برمن
فیلم‌بردار	دوارکا دیوچا
تدوین‌گر	ام.اس. شینده
شرکت تولید	یونایتد پرودوسرز سیپی فیلمز
توزیع‌کننده	سیپی فیلمز
مدت زمان	۲۱۰ دقیقه (۳ ساعت و نیم)
کشور	هند
زبان	هندی
هزینهٔ فیلم	۳۸۰٫۰۰۰ دلار آمریکا
فروش گیشه	۲٫۸۵ میلیون دلار آمریکا

شعله (به هندی: शोले، به اردو: شعلے) فیلمی اکشن ماجرایی هندی محصول سال ۱۹۷۵ به کارگردانی رامش سیپی است. این فیلم از بزرگ‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای هند به شمار می‌رود. این در جشن یک‌صدسالگی سینمای بالیوود، به‌عنوان برترین فیلم سینمای هند در یک سده گذشته و در کل تاریخ سینمای هندوستان معرفی شد. بازیگران اصلی فیلم دارمندرا، آمیتاب باچان، سانجیو کومار و هما مالینی بودند. رامش سیپی کارگردان شعله با نیم‌نگاهی به هفت سامورایی که در این‌جا به دو نفر کاهش یافته‌اند، فیلمی بسیار پرتنش با زمان تقریبی ۳ ساعت و ۴۰ دقیقه (قابل‌مقایسه با حماسهٔ ۳ ساعت و ۲۷ دقیقه‌ای لئونه: روزی روزگاری در آمریکا) ساخت که ریتم آن هیچ‌گاه افت نمی‌کند.

بازخورد اولیه

هنگامیکه فیلم شعله برای نخستین بار عرضه شد نقد‌های اولیه در مورد آن چندان مثبت نبود. همچنین فروش خوبی نیز در گیشه نداشت. همچنین به دلیل دشواری‌های مربوط به ظهور فیلم‌های ۷۰ میلی‌متری عرضه آن طول کشید. اما پس از چند هفته استقبال از فیلم بیشتر شد. تا جاییکه گفته‌های شخصیت‌های فیلم به سرعت در میان مردم رواج پیدا کرد. یک ماه پس از آغاز نمایش فیلم، گروه موسیقی پولیدور نسخه صوتی ۴۸ دقیقه از دیالوگ‌های فیلم را منتشر کرد. این کار استقبال از فیلم را به اوج رساند و شخصیت‌های فیلم به نماد تبدیل شدند.

فیلم شعله از هنگام نخستین نمایش برای پنج سال به طور پیوسته در سالن سینمای مینروا در مومبای با گنجایش ۱۵۰۰ نفر نمایش داده شد. در آوریل سال ۲۰۱۵ شعله رکورد فروش فیلم‌های هندی در سینما‌های پاکستان را شکست.

خلاصه داستان

این فیلم روایتگر کشمکش‌های پلیس بازنشسته‌ای به نام تاکور و جبارسینگ خلافکار است. جبارسینگ خانواده تاکور را به قتل رسانده و دستانش را قطع کرده است. تاکور که با این اتفاق ضربه سنگینی خورده است، قصد دارد از او انتقام سختی بگیرد. او برای دستیابی به این هدف، دو مرد شجاع و نترس را استخدام می‌کند …

بازیگران

شخصیت	بازیگر	صداپیشه
تاکور بالدوسینگ	سانجیو کومار	ابوالحسن تهامی‌نژاد
جی (جی دو)	آمیتاب باچان	بهروز به نژاد
ویرو (دوست صمیمی جی دو)	دارمندرا	چنگیز جلیلوند
جبار سینگ (راهزن مشهور)	امجد خان	اکبر زنجانپور
رادا (عروس تاکور بالدوسینگ)	جایا باچان	فرزانه تأئیدی
بسنتی (درشکه‌چی)	هما مالینی	مهین نثری معصومه تقی پور
آقا میرزا (رحیم چاچا یا اِ. مام در نسخه اصلی)	ای. کی. هانگال	خسرو شکیبایی

پایان فیلم

برای این فیلم دو پایان وجود دارد. اما در نسخهٔ اصلی، تاکور، جبار سینگ را با کفش‌های میخ‌دار خود له کرده و می‌کشد. اما در نخستین دون، جبار سینگ به دست عدالت سپرده می‌شود. این تفاوت به دلیل اِعمال نظر ادارهٔ سانسور در هند در زمان نمایش فیلم است. نسخهٔ اصلی و بی‌سانسور در سال ۱۹۹۰ در دسترس عموم قرار گرفت.

از سینمای تجاری تا مایه‌های اجتماعی و فرهنگی

راجیندر دودرا استاد سینمای بالیوود در دانشگاه منچستر انگلستان با اشاره به سال‌های حاکمیت وضعیت اضطراری در هند با تصمیم ایندیرا گاندی بر این باور است که زمینه‌های داستان این فیلم مانند نظم، قانون، دادگری و خونخواهی بازتاب دهنده دلمشغولی‌های جامعه هند در سال‌های ۱۹۴۵ تا ۱۹۷۷ است. او دربارهٔ مایه‌های اجتماعی فیلم می‌گوید رابطه ویرو و معشوقش بَسَنتی (با بازی هما مالینی) از محیط سنتی خانواده دور می‌شود و در محیطی به دور از سنت‌های حاکم شکوفا می‌شود که در حقیقت نماد یک آرمانشهر برای عشاق جوان است.

همچنین تاکور که شخصیت اصلی داستان و نماد قانون است در شکل‌گیری یک رابطه عاشقانه بین عروس بیوه خود با مجرمی مانند جی نقشی فعال ایفا می‌کند. چون می‌داند در چنین رابطه‌ای عروسش خوشبخت خواهد شد.

فیلم شعله در عین حال در قالب داستانی و تخیلی جلوه‌هایی از فمینیسم را نیز به نمایش می‌گذارد. برای نمونه بسنتی یک زن جوان و بی‌پروا است که روی پای خود می‌ایستد و در انجام کارهای مردانه همچون اسب‌سواری یا رانندگی تاکسی تواناست و در صحنه‌هایی مانند رقصیدن روی خرده‌شیشه برای رهانیدن معشوق خود، ثابت می‌کند که نترس و سرسخت است.

بازسازی

نسخه بازسازی‌شده فیلم شعله بدون سانسور و وفادار به نسخه اصلی در جشنواره فیلم سینما ریترواتو در بولونیا به نمایش در‌آمد.

آهنگ

چند آهنگ در این فیلم وجود دارد که عنوان یا متن آن‌ها واژگانی فارسی مانند دوستی، جان، عشق، درمان، یار، محبوبه و دل هم دارند.

تا زمانی که زندگی وجود داشته باشد (تا زمانی که زنده‌ام)

عنوان هندی:جب تک هی جان

تا زمانی که جان دارم ای دوست داشتنی‌ام

عشق هرگز نمی‌میرد از مرگ هم نمی‌ترسد

ما تاراج می‌شویم، تباه می‌شویم، خواهیم مرد اما داستان ما زنده خواهد ماند

چه باکی اگر پای من بشکند؟ چه باکی اگر پاهایم زحمی شوند؟

پس دل داده‌ام، دل برده‌ام، محبت کرده‌ام من امتحان عشق را داده‌ام

چشم‌هایم را نمی‌بندم زبانم متوقف نمی‌شود

من خواهم گفت، غم و اندوه را تحمل خواهم کرد، چرا سکوت کنم؟ ناتوان هستم اما بی‌زبان نیستم

منابع

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Sholay». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۸ ژوئیه ۲۰۲۵.

پیوند به بیرون

• شعله در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)