چنار
چنار | |
---|---|
![]() | |
چنار، Platanus | |
ردهبندی علمی | |
فرمانرو: | گیاهان |
(طبقهبندینشده): | گیاهان گلدار |
(طبقهبندینشده): | دولپهایهای نو |
راسته: | چنارسانان |
تیره: | چناریان |
سرده: | چنار کارل لینه |
چنار[۱] (نام علمی: Platanus) سردهای از درختان بومی نیمکره شمالی است. درختان چنار بلند قامت و با برگهای پهن بوده و ارتفاع آنها به ۳۰ تا ۵۰ متر میرسد، در پاییز برگهای آنها میریزد و معمولاً در کنار جویبارها و زمینهای مرطوب میرویند، هرچند نسبت به خشکسالی مقاومند.
گونهٔ چنار خاوری (Platanus orientalis) در ایران نیز میروید و بیشههای طبیعی آن دیده میشود. درخت چنار از جمله درختانی است که اگر محیط برای آن فراهم شود عمر و رشد زیادی دارد.
در مقطع شعاعی، پرمگسیهای قرمز متمایل به قهوهای یا نقرهای تولید میکند که به صورت اشکال مشخصی در مقطع مماسی پدیدار میشوند و چنانچه بر آن روغن مالیده شود زیبایی آن را دو چندان میکند. این چوب نه تنها کیفیت بالایی داشته بلکه به دلیل فراوانی، ارزان بوده و به مقدار بسیار زیادی در ایران عرضه میگردد. یکی از مناسبترین چوبها برای خراطی است و از آن برای زیرکار و ساخت ستون و درهای چوبی یکپارچه بهخصوص درهای اماکن متبرکه از آن بسیار استفاده میشود.
آدام اولئاریوس در سفرنامه خود در مورد این درخت چنین مینویسد: «این درخت در آلمان ناشناخته است، درخت چنار به بلندی و راستی سرو است، برگهای آن پهن و شبیه برگ مو است، چوب این درخت قهوهای رنگ و تخته به دست آمده از آن زیبا و موجدار است و وقتی به آن روغن میمالند بسیار زیبا به نظر میرسد.».
زیستگاهها[ویرایش]
ایران[ویرایش]
چنارهای موجود در ایران چنار ایرانی نام دارند که نژادی از [چنار خاوری] است که خاستگاهشان در جنوب غربی آسیا است. ارتفاع چنارهای موجود در ایران عموماً ۳۰ متر و گاه تا ۵۰ متر هم ارتفاع دارند. پوست این گونه مغز پستهای و مایل به سرخ است. این درخت بهطور طبیعی تنها در بخشهای شمالی ایران میروید، اما کاشت چنار از دیرباز (اولین بار در دوران هخامنشیان) در ایران رایج بوده و است و هماکنون در باغشهرها، باغهای قدیمی و ییلاقهای ایران چنارستانهای انبوهی وجود دارند. در ایران در طول تاریخ، چنار به علت داشتن شکل زیبا و شکوه و عظمت، در کاخها، باغهای سلطنتی، خیابانهای بزرگ شهر و خانههای بزرگان به صورت گسترده کاشته میشدهاست؛ به عنوان مثال میتوان به خیابان ولیعصر، کاخ موزه سعدآباد و … اشاره کرد.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Fresh_green_%5E_Red_-_panoramio.jpg/300px-Fresh_green_%5E_Red_-_panoramio.jpg)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Sa%27dabad_Palace_4_-_Tehran%2C_Iran.jpg/300px-Sa%27dabad_Palace_4_-_Tehran%2C_Iran.jpg)
همچنین باغداران و کشاورزان از این درخت به علت مقاوم بودن و مرتفع بودن در کنار کشتزارها و باغهایشان اقدام به کاشت درخت چنار میکردند.
چنار در فرهنگ ایرانیان[ویرایش]
چنار از دیرباز مورد احترام و توجه ایرانیان بودهاست. ایرانیان در گذشته چنار را نماد برکت و رونق میدانستند از همین رو در برخی مناطق چنار درخت مراد نامیده میشد و چنارهای کهنسال برای مردم مقدس شمارده میشد.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/%DA%86%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86_-_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2.jpg/220px-%DA%86%D9%86%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D8%AC%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86_-_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2.jpg)
تقدس چنارهای کهنسال در ایران به حدی بود که ایرانیان به شاخههای درختان کهنسال آسیب وارد نمیکردند، این درختان را برآورنده حاجات نیازمندان میدانستند و بناهای مقدسشان مانند مساجد و معبدها را در کنار این درختان بنا میکردند.[۲]چنار در ادبیات ایرانیان نیز پرکاربرد است، نمونههایی از شعر فارسی دربارهٔ چنار:
گفت با طعنه منبری به چنار: | سرفرازی چه میکنی؟ بی بار | |
نه مگر ننگ هر درختی تو؟ | کز شما ساختند چوبه دار! | |
پس برآشفت آن درخت دلیر، | رو به منبر چنین نمود اخطار؛ | |
گفت:گر منبر تو فایده داشت، | کار مردم نمیکشید به دار |
درختی بدید از برابر چنار | بروبر گذشته بسی روزگار | |
میانش تهی بار و برگش به جای | نهان شد پسش مرد ناپاک رای | |
چو رستم چنان دید بفراخت دست | چنان خسته از تیر بگشاد شست | |
درخت و برادر به هم بر بدوخت | به هنگام رفتن دلش برفروخت |
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Rahmat_tree.jpg/220px-Rahmat_tree.jpg)
گونهها[ویرایش]
- چنار آریزونا Platanus wrightii
- چنار آمریکائی Platanus occidentalis
- چنار دورگه Platanus × acerifolia
- چنار خاوری Platanus orientalis
- چنار خوشهای Platanus racemosa
- Platanus gentryi
- Platanus hybrida
- Platanus kerrii
- Platanus mexicana
- Platanus rzedowskii
نگارخانه[ویرایش]
-
تنه یک درخت چنار
-
میوه و برگ چنار خاوری
-
چنار ۷۰۰ ساله شیرین و فرهاد در کرمانشاه
منابع[ویرایش]
- ↑ مظفریان، ولیالله (۱۳۹۲). فرهنگ نامهای گیاهان ایران. تهران: فرهنگ معاصر. ص. ۴۱۸. شابک ۹۷۸۹۶۴۵۵۴۵۴۰۴. بایگانیشده از اصلی در ۴ ژوئن ۲۰۲۰. دریافتشده در ۴ ژوئن ۲۰۲۰.
- ↑ «چنار | دانشنامه فرهنگ مردم ایران | مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی». www.cgie.org.ir. دریافتشده در ۲۰۲۱-۱۰-۰۸.
- ↑ «درختی که شیرین برای فرهاد کاشت». درختکاری. ۱۳۹۵-۱۲-۰۳\۱۶:۳۹:۲۶. دریافتشده در 2021-10-08. تاریخ وارد شده در
|تاریخ=
را بررسی کنید (کمک)
- ایران را سبز کنیم - انتشارات پونه
- صنایع تولیدی گنجینه - تولید میز تحریر
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png)
بافت مشخص:دارد