دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب
| شعار | آزادی برابری |
|---|---|
| بنیان‌گذاری | ۱۳۸۵ |
| انحلال | ۱۳۸۸ |
| هدف | سوسیالیسم |
محدودهٔ فعالیت | ایران |
دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب (داب) (۱۳۸۸ - ۱۳۸۵) تشکلی از دانشجویان چپگرا در دانشگاه‌های دولتی ایران بود.[۱][۲][۳] پس از انقلاب فرهنگی ایران (۱۳۶۲-۱۳۵۹)، دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب نمایانگر ظهور دوباره‌ی فعالیت متشکل نیروهای چپگرا در سطح دانشگاه‌های ایران بودند.[۱]
در آذر ۱۳۸۶ دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب دست به برگزاری مراسم‌هایی به مناسبت روز دانشجو زدند.[۱][۴] بزرگترین مراسم در روز ۱۳ آذر در دانشگاه تهران برگزار شد. پیش از شروع مراسم نیروهای وزارت اطلاعات شروع به دستگیری دانشجویان فعال کردند. بنا به گزارش دیده‌بان حقوق بشر, در جریان این سرکوب گسترده، بیش از چهل نفر از دانشجویان عضو این تشکل دستگیر و شکنجه شدند.[۴][۵][۶]
تأسیس[ویرایش]
گرچه فعالین چپ از اوایل دهه هشتاد خورشیدی حضور چشمگیری در برخی دانشگاه‌ها داشتند، اعلام موجودیت دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب در سال ۱۳۸۵ صورت گرفت. در جریان اعتراضات دانشجویی خرداد ۱۳۸۵، طیفی از دانشجویان چپ با صدور بیانیه‌ای تحت عنوان «دانشگاه پادگان نیست» موجودیت تشکلی به نام دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب را اعلام کردند.[۷]
بر اساس مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، تشکل‌های غیر اسلامی امکان فعالیت در دانشگاه‌ها را ندارند. دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب چه پیش و چه پس از برگزاری مستقل مراسم روز دانشجو در روز ۱۳ آذر ۱۳۸۶، یک «سازمان» به معنی عام آن نبوده بلکه شامل مجموعه‌ای از دانشجویان چپ که حول فعالیت‌های متعدد دانشجویی و سیاسی متشکل شده بودند، می‌شده است.[۷]
فعالیت[ویرایش]
در طول دوران فعالیتشان، دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب اقدام به سازماندهی دانشجویی، برقراری ارتباط با جنبش‌های کارگری و زنان، انتشار نشریات متعدد از جمله «خاک»، «راه خاکی»، «آرمان نو»، «پیشاهنگ»، «پیشرو»، «گوزن‌ها»، «طوفان» و «فریاد» و برگزاری مراسم به مناسبت‌هایی همچون روز دانشجو، روز جهانی کارگر و روز جهانی زنان کردند.[۳][۷]
از جمله شعارهای دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب میتوان به «آزادی برابری»، «دانشگاه پادگان نیست»، «رهایی زن رهایی جامعه است»، «نه به جنگ»، «دانشجو کارگر اتحاد اتحاد»، «نه به سنگسار»، «نه به پوشش اجباری زنان» اشاره کرد.[۸][۷]
در بیانیه این دانشجویان به مناسبت روز دانشجو در سال ۱۳۸۶ آمده بود:
«نظامی و امنيتی شدن مسلم فضای دانشگاه، بيانگر ضرورت مقاومت همه جانبه دانشجويان در برابر سياست‌های عوامل سرکوب جنبش و تبديل دانشگاه به مقر نظامی و دفاعی جناحين حاکميت است؛ دانشگاهی که به اصرار و اعتقاد ما پادگان نيست!»[۸]
دستگیری گسترده‌ی اعضا[ویرایش]
دستگیری گسترده‌ی دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب از چند روز پیش از برگزاری مراسم مستقل روز دانشجو در ۱۳ آذر ۱۳۸۶ آغاز شد. این موج سرکوب در تهران با دستگیری سعيد حبيبی، ایلناز جمشيدی، انوشه آزادفر، مهدی گرايلو و بهروز کريمی‌زاده شروع شد[۸] و با دستگیری تعداد بیشتری از دانشجویان در روز ۱۳ آذر و روزهای پس از آن ادامه یافت.[۵]
طی این موج دستگیریِ فعالان و دانشجویان چپگرا در سال ۱۳۸۶، تعداد زیادی از اعضای این تشکل دستگیر و شکنجه شدند. سازمان دیده‌بان حقوق بشر تعداد این دستگیری‌ها را بیش از چهل نفر میداند.[۴] پس از گذشت چند ماه در شرایط انفرادی و تحت بازجویی و شکنجه[۴]، اکثر این دانشجویان با قرارهای وثیقه سنگین آزاد شدند. برخی همچون محمد پورعبدالله در نهایت به احکام بلند مدت محکوم شدند.[۹]
انحلال[ویرایش]
انحلال تشکل دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب هیچوقت به صورت رسمی اعلام نشد، بلکه با صدور احکام و وثیقه‌های سنگین برای تعدادی از فعالین و خروج برخی دیگر از کشور و ادامه زندگی در تبعید، فعالیت تحت عنوان این تشکل دانشجویی به تدریج متوقف شد.
بهروز کریمی‌زاده و کاوه عباسیان در اردیبهشت ماه ۱۳۸۸ در دو نامهٔ مجزا به دلیل «خروج از ایران و دوری از محیط طبیعی فعالیت دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب»، از فعالیت‌های خود در این مجموعه کناره گرفتند.[۱۰][۱۱][۱۲]
در پاییز ۱۳۸۸، امین قضایی از اعضای این مجموعه در گفتگو با نشریهٔ اشتراک، فعالیت با نام «دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب» را شکست‌خورده دانسته، اعلام کرد که «دیگر چیزی به نام دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب وجود ندارد».[۱۳]
ادامه فعالیت[ویرایش]
محمد پورعبدالله که پس از آزادی با وثیقه به فعالیت‌های سیاسی‌اش ادامه داده بود، دوباره بازداشت شد و در سال ۱۳۸۸ به شش سال حبس محکوم شد.[۱۴][۹] این حکم بعدها به سه سال کاهش پیدا کرد. علی عجمی نیز در سال ۱۳۸۸ دستگیر و محکوم به دو سال حبس شد.[۱۵][۱۶][۱۷] با وجود افول فعالیت تحت عنوان دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب، برخی اعضای آن در داخل و خارج از ایران همچنان به فعالیت‌های سیاسی خود ادامه دادند. به عنوان مثال بهروز کریمی‌زاده، کاوه عباسیان، حامد کیایی، بهزاد باقری، نسیم روشنایی و امین قضایی در خارج از کشور برای مدت کوتاهی اقدام به ادامه انتشار نشریه خاک در فضای مجازی کردند. همچنین امیرحسین محمدی‌فرد و ساناز الهیاری در دهه نود خورشیدی نشریه گام را منتشر کردند که در همان رابطه بازداشت شده و دست به اعتصاب غذا زدند.[۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]
مرگ اعضا[ویرایش]
علیرضا داوودی، سخنگوی دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب دانشگاه اصفهان، در تاریخ ۷ مرداد ۱۳۸۸ در سن ۲۶ سالگی، ۳ ماه پس آزادی از زندان به طرز مشکوکی در بیمارستان خورشید اصفهان درگذشت.[۲۳][۲۴][۲۵][۲۶]
در اردیبهشت ۱۳۹۹، بدن بیجان علی عجمی در تبعید در دریاچه‌ای در پارک هرمان شهر هیوستون در ایالت تگزاس آمریکا پیدا شد.[۱۵][۱۶][۱۷]
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ Vahabzadeh, Peyman. "Students for Freedom and Equality: The Inevitable Return of the Left in Post-Revolutionary Iran". Iranian Studies. (5-6) (54): 843-858. doi:10.1080/00210862.2020.1836952. Retrieved 17 April 2022.
- ↑ Boghrati, Niusha (8 July 2008). "Leftist Students Square Off Against President in Iran". World Press. Retrieved 17 April 2022.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Bagheri, Behzad. "Socialist resistance in Iran". Red Flag. Retrieved 17 April 2022.
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ ۴٫۳ "Iran: Detained Students May Face Torture". Human Rights Watch. 9 April 2008. Retrieved 17 April 2022.
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ «نامه ی سرگشاده دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب به دبیرکل سازمان ملل». Human Rights Iran. ۱۶ دی ۱۳۸۶.[پیوند مرده]
- ↑ «بیانیه دانشجویان آزادیخواه و برابری طلب دانشگاهای ایران پیرامون اوضاع و احوال زندانیان سیاسی که در بندهای ۲۰۹ و ۳۲۵ زندان اوین به سر می برند». Karawane. ۱ می ۲۰۰۸.
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ ۷٫۲ ۷٫۳ مریم فومنی (۱۶ آذر ۱۴۰۰). «جنبش دانشجویی، بر باد رفتن امید یا تغییر استراتژی؟». آسو.
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ ۸٫۲ «تجمع دانشجویان چپگرا در دانشگاه تهران». رادیو فردا. ۱۳ آذر ۱۳۸۶.
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ «یک دانشجوی دانشگاه تهران به تحمل ۶ سال زندان محکوم شد». BBC News. ۱۹ آذر ۱۳۸۸.
- ↑ کاوه عباسیان (۲۶ اردیبهشت ۱۳۸۸). «نامه ای در باب پایان فعالیت هایم در قالب "دانشجویان آزادی خواه و برابری طلب"». عصر نو.
- ↑ بهروز کریمی‌زاده (۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۸). «نامه به دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب در رابطه با پایان فعالیت‌هایم در مجموعه داب». دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ کاوه عباسیان (۲۵ اردیبهشت ۱۳۸۸). «نامه‌ای در باب پایان فعالیت‌هایم در قالب "دانشجویان آزادیخواه و برابری‌طلب"». نشریهٔ الکترونیکی آزادی بیان. دریافت‌شده در ۲۷ اردیبهشت ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ «چپ دانشجویی؛ گفتگوی اشتراک با امین قضایی». نشریهٔ اشتراک. ۳۰ مهر ۱۳۸۸. دریافت‌شده در ۲۶ آذر ۱۳۸۸.[پیوند مرده]
- ↑ «محکومیت محمد پورعبدالله به شش سال حبس». دویچه وله. ۱۰ دسامبر ۲۰۰۹.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ «علی عجمی، فعال حقوق بشر ۳۷ ساله ایرانی در هیوستون آمریکا درگذشت». Euronews. ۸ می ۲۰۲۰.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ «مرگ تلخ فعال حقوق بشر ایرانی در هیوستون آمریکا». Independent. ۸ می ۲۰۲۰.
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ «علی عجمی، فعال ایرانی حقوق بشر، در آمریکا درگذشت». رادیو فردا. ۹ می ۲۰۲۰.
- ↑ «دادگاه انقلاب به اتهام‌های ساناز الهیاری و امیرحسین محمدی‌فرد رسیدگی کرد». ایران اینترنشنال. ۲۱ مرداد ۱۳۹۸.
- ↑ «چهارمین جلسه پرونده هفت تپه؛ امیرحسین محمدی‌فرد اعلام اعتصاب غذای خشک کرد». BBC News. ۲۰ مرداد ۱۳۹۸.
- ↑ «حال امیرحسین محمدی فرد، زندانی سیاسی در اعتصاب غذا وخیم است». رادیو زمانه.
- ↑ «امیرحسین محمدی‌فرد و ساناز الهیاری با آغاز اعتصاب غذا از تماس و ملاقات با یکدیگر محروم شدند». VOA. ۱۴ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ «امیرحسین محمدی‌فرد و ساناز الهیاری دست به اعتصاب غذا زدند». VOA. ۱۳ تیر ۱۳۹۸.
- ↑ از زندان تا مرگ مشکوک (برای علیرضا داوودی)/ نوید خانجانی (کمیته گزارشگران حقوق بشر)
- ↑ علیرضا داوودی دانشجوی دانشگاه اصفهان چند ماه پس از آزادی درگذشت بایگانی‌شده در ۳ اوت ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine (خبرنامه امیرکبیر)
- ↑ دیدار و گفتگوی اعضای کمیته گزارشگران حقوق بشر با خانوادهٔ علیرضا داوودی (کمیته گزارشگران حقوق بشر)
- ↑ گزارشی از شهادت یکی از فعالان دانشجویی اصفهان بایگانی‌شده در ۲۱ اوت ۲۰۰۹ توسط Wayback Machine (موج آزادی)