بلندمازو

بلندمازو
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	گیاهان
دسته:	گیاهان گلدار
رده:	دولپه‌ای‌ها
راسته:	توس‌ها
تیره:	راش
سرده:	بلوط‌ها
Section:	کریس
گونه:	Q. castaneifolia
نام دوبخشی
Quercus castaneifolia سی.ای. مایر

بُلَندمازو، سیاه مازو درختی است برگ‌ریز از تیره بلوط‌ها که بومی جنگل‌های شمال ایران و قفقاز است. این درخت از انواع دیگر تیره بلوط فراوانتر است و وسعت زیادی از جنگلهای شمال ایران را فراگرفته‌است و به‌طور کلی در سراسر جنگلهای شمال ایران موجود است و تا ارتفاعات زیادی هم در جنگلها بالا می‌رود. در شمال ایران با نام‌های مازومیری، موزی، سیاه‌مازو، اشپر و پالوت نیز شناخته می‌شود.

رویشگاه

درخت بلندمازو ویژه جنگل‌های قفقاز و خزری و در جنگل‌های شمال ایران از جلگه‌های ساحلی تا ارتفاعات بالایی و از جنگل‌های هیرکانی ، مازندران (بین ساری و بهشهر، کُجُور، بین زانُوس و کینْچ، بین کینْچ و دشتِ نظیر، بین گَدُوک و عباس‌آباد، شرق چالوس، نوشهر، نکا، کره سنگ، بین بابلسر و نوشهر)، گلی‌داغ، گلستان و گردنه چناران تا آستارای گیلان پراکنده هستند.

جنگل‌های بلند مازو، پس از راشستان‌ها، باارزش‌ترین تیپ جنگلی شمال ایران به‌شمار می‌آیند و به دلیل مصارف مختلف صنعتی و سنتی، از دیرباز به‌شدت بهره‌برداری شده‌است.

بنابر آمار سازمان جنگل‌ها و مراتع در سال ۱۳۶۵، بلند مازو ۸٫۵ درصد حجم جنگل‌های شمال را تشکیل می‌داد که این مقدار در سال ۱۳۷۵ به ۸ درصد کاهش یافت.

در گرگان بلندمازو مناطق وسیعی را پوشانده‌است ولی در غرب گیلان به علت اسیدی بودن خاک، تعداد این درختان کمتر است.

ویژگی‌ها

بلندای این درخت به ۳۵ متر می‌رسد و قطر تنه آن ۲٫۵ متر می‌شود. برگ‌های آن ۱۰ تا ۲۰ سانتیمتر درازا و ۳ تا ۵ سانتی‌متر پهنا دارند. میوه‌های آن با باد گرده‌افشانی می‌شوند.

میوه‌های بلندمازو بسیار تلخ‌اند ولی جیجاق‌ها و کبوترها و سنجاب‌ها آن‌ها را می‌خورند.

پوست تنه درخت بلندمازو و حتی برگ آن دارای مقدار زیادی «تانن» است که مقدار آن در ۸ تا ۲۵ سالگی به ۱۶ درصد می‌رسد. چوب این درخت، سخت و نفوذناپذیراست و برای تهیه تخته بشکه و در مصارف روستایی برای ساخت در و پنجره، ستون و تیر ساختمان به کار می‌رود. تانن بلندمازو در چرم‌سازی نیز کاربرد دارد و در قدیم و در هنگام قحطی، ساکنان مناطق کوهستانی ایران از بذر این درخت نوعی نان درست می‌کردند.