استیگ داگرمن

استیگ داگرمن استیگ داگرمن
زادهٔ	۵ اکتبر ۱۹۲۳ الوکارلبی، شهرستان اوپسالا
درگذشت	۴ نوامبر ۱۹۵۴ (۳۱ سال) آنبیبرگ، شهرستان استکهلم
علت مرگ	خودکشی
ملیت	سوئدی
پیشه	شاعر، نویسنده، روزنامه‌نگار
همسر(ها)	آنیتا بیورک (۱۹۵۳-۱۹۵۴)
فرزندان	یک دختر
والدین	هلمر جانسون هلنا اندرسون

استیگ داگرمان (Stig Dagerman) ‏ (۵ اکتبر ۱۹۲۳ – ۴ نوامبر ۱۹۵۴) نویسنده، شاعر و روزنامه‌نگار سوئدی بود. او علاوه بر نویسندگی کتاب، دبیر روزنامهٔ جوانان سندیکالیست بود. منتقدین سبک او را در نهایت آمیزه‌ای از سورئالیسم و اکسپرسیونیسم دانسته‌اند.

زندگی

پدر او هلمر جانسون جوانی فراری بود و مادرش هلنا اندرسون منشی تلفنی. آن‌ها هنوز با هم ازدواج نکرده بودند که از هم جدا شدند و استیو را به والدین پدرش سپردند. زندگی در کنار پدربزرگ و مادربزرگ مذهبی‌اش در روستا او را با زندگی مشقت‌بار روستایی آشنا کرد. پدربزرگش توسط دیوانه‌یی به صورت اتفاق کشته می‌شود و مادر بزرگش در فاصله کوتاهی می‌میرد. دو سال بعد یکی از دوستانش در اسکی کشته شد و زندگی استیگ را تراژیک‌تر کرد. او منزوی شد و به شعر سرودن پرداخت.

در همین سال‌ها به جریان‌های کارگری و مبارزات سندیکالیستی علاقه‌مند می‌شود. جریان سوسیالیسم سندیکالیستی‌ای که داگرمن به آن پیوسته بود در پی تمرکززادیی و کاهش اختیارات دولت و احقاق حقوق طبقه کارگر بود. در همین سال‌ها با آن ماری گوتسس پناهندهٔ آلمانی آشنا می‌شود او دختر مبارزی اسپانیایی است و با مادرش در دخمه‌یی در آپارتمانی در حاشیه شهر زندگی می‌کند؛ داگرمن با آن‌ها هم‌خانه می‌شود و زندگی حقارت بار حاشیه‌نشینی را تجربه می‌کند. در سن بیست سالگی مدتی به دانشگاه می‌رود و سپس روانه سربازی می‌شود و ماجرای دوران سربازی دست‌مایهٔ اولین رمانش می‌شود که در بیست و دو سالگی آن را چاپ می‌کند. این دوران دوران اوج خلاقیت ادبی اوست؛ شبی شصت صفحه می‌نویسد

داگرمن و همسرش

هنوز بیست و پنج سالش نشده و دبیر روزنامهٔ جوانان سندیکالیست است و چهار رمان و چهار نمایش‌نامه نوشته و یک مجموعه داستان کوتاه و سفرنامه و صدها شعر نیز در کارنامهٔ ادبی خود دارد، مشهور شده‌است و وضع مالی‌اش هم بعد نیست. اما جدایی از همسرش مسیر زندگی او را تغییر می‌دهد. شکست و سقوط ذهنی‌اش آغاز می‌شود. یک سال بعد با آنیتا بیورک بازیگر مشهور سوئدی ازدواج می‌کند اما این ازدواج هم نمی‌تواند مرهمی بر زخم‌های خون‌چکان روح او باشد. روزگارش تباه و روانش برآشفته‌است دیگر کم می‌نویسد، نیمه‌های شب از خواب می‌پرد بیرون می‌زند و ساعت‌ها در جاده‌های خلوت شبانگاهی رانندگی می‌کند. جند بار دست به خودکشی می‌زند و سرانجام در ۴ نوامبر ۱۹۵۴ در سی و یک سالگی موفق می‌شود به زندگی خود پایان دهد.

جایزهٔ داگرمن

در سوئد جایزه‌یی به نام استیگ داگرمان نام‌گذاری کرده‌اند که عبارت از نشان افتخار و بیست و پنج هزار کرون سوئدی است. در سال ۱۹۹۹ این جایزه با عنوان «شاملو شاعر بزرگ آزادی» به احمد شاملو شاعر بزرگ ایرانی اهدا شد.

آثار

یک تراژدی بی‌مقدارداگرمن را کافکای سوئد می‌دانند او را متأثر از نیچه، کافکا، استریندبرگ و هم‌وطنش ایویند یانسون برشمرده‌اند. منتقدین سبک او را در نهایت آمیزه‌یی از سورئالیسم و اکسپرسیونیسم دانسته‌اند. داگرمن را نخستین بار محمدرضا قلیچ خانی با ترجمه و چاپ داستان "کودکی کشته می شود" در مجله دنیای سخن که با مقاله ای در مورد ادبیات سوئد و زندگی و آثار داگرمن در دههٔ ۱۹۴۰ همراه بود به فارسی زبانان معرفی کرد. یکی از داستان‌های کوتاه مشهورش کشتن یک بچه نام دارد. که توسط محمدرضا فرزاد به فارسی ترجمه شده‌است و در مجموعه داستان کوتاهی به نام باغ تروتسکی منتشر شده‌است.

• مار (رمان، ۱۹۴۵)
• جزیرهٔ نیستی (رمان، ۱۹۴۶)
• پائیز آلمان (اثر غیر داستانی، ۱۹۴۷)
• بازی‌های شبانه (مجموعه داستان کوتاه، ۱۹۴۷)
• کودک سوخته (رمان، ۱۹۴۸)
• درام‌های محکوم: مرد محکوم به مرگ، سایه مارتین (نمایشنامه ها، ۱۹۴۸)
• نگرانی‌های عروسی (رمان، ۱۹۴۹)
• نیاز ما برای تسلی سیری ناپذیر است (شعر و نثر، ۱۹۵۵)
• هدیه ی غیرمنتظره (مجموعه داستان کوتاه)، ترجمه: محمدرضا قلیچ خانی، نشر ثالث
• بوران (مجموعه داستان کوتاه)، ترجمه: سیامک کریمی، نشر روزگار
• «یک تراژدی بی‌مقدار» (مجموعه داستان) ترجمه‌: رباب محب. تهران، انتشارات پریان‮‬، ۱۳۹۹ ‏ شابک: ‫‬‮‭۹۷۸-۶۲۲-۹۷۵۲۹۱-۳

منابع

• فرزاد، محمدرضا (۱۳۸۱)، «استیگ داگرمان»، باغ تروتسکی، ترجمهٔ محمدرضا فرزاد، نیما ملک‌محمدی، ناباکوف و دیگران، تهران: اندیشه‌سازان، ص. ۱۷۶-۱۸۰، شابک ۹۶۴-۳۵۲-۱۸۲-۶
• ویکی‌پدیای انگلیسی

پیوند به بیرون

• شاملو شاعر بزرگ آزادی، در وب‌گاه استیگ داگرمن
• نابغه‌ای به اسم استیگ داگرمن و «فرزند سوخته»