گیرنده سروتونین
گیرنده‌های سروتونین (انگلیسی: 5-HT receptors) یا گیرنده‌های ۵-هیدروکسی‌تریپتامین به گروهی از گیرنده‌های جفت‌شونده با پروتئین جی و کانال‌های یونی دریچه-لیگاندی گفته می‌شود که در دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی پیرامونی یافت می‌شوند.[۱][۲][۳] این گیرنده‌ها هر دو نوع پیام‌رسانی عصبیِ تحریکی و مهاری را واسطه‌گری می‌کنند. گیرنده‌های سروتونین، توسط پیام‌رسانِ عصبیِ «سروتونین» فعال می‌شوند که لیگاند طبیعی آن محسوب می‌شوند.
گیرنده‌های سروتونین رهاسازی بسیاری از پیام‌رسان‌ها مانندِ اسید گلوتامیک، گاما آمینوبوتیریک اسید، دوپامین، آدرنالین/نوراپی‌نفرین، استیل‌کولین و همچنین بسیاری از هورمون‌ها نظیرِ اکسی‌توسین، پرولاکتین، وازوپرسین، کورتیزول، آدرنوکورتیکوتروپین و ماده P را تنظیم می‌کند. گیرنده‌های سروتونین در برخی فرایندهای عصبی و زیستی نیز نظیر پرخاشگری، اضطراب، اشتها، شناخت، یادگیری، حافظه، خلق، حالت تهوع، خواب و تنظیم دمایی نقش دارند. این گیرنده‌ها از اهداف داروهای پزشکی و داروهای تفننی روان‌گردان، از جمله داروهای ضدافسردگی، داروهای ضدروان‌پریشی، داروهای ضد تهوع، داروهای محرک دستگاه گوارش، داروهای توهم‌زا، داروی ضدمیگرن و امپاتوژن-انتاکتوژن است.[۴]
گیرنده‌های سروتونین در تمامی جانوران یافت می‌شود و حتی به نظر می‌رسد که طول عمر و روند پیری را در کرم‌های لوله‌ای اِلِـگانس کنترل می‌کنند.[۵][۶]
طبقه‌بندی[ویرایش]
گیرنده‌های ۵-هیدروکسی‌تریپتامین در دستگاه عصبی مرکزی و دستگاه عصبی پیرامونی یافت می‌شود[۱][۲] و به ۷ خانواده از گیرنده‌های جفت‌شونده با پروتئین جی قابل طبقه‌بندی است؛ بجز «گیرندهٔ 5-HT3» که یک کانال یونی دریچه-لیگاندی است که از طریق یک «پیام‌رسان ثانویهٔ داخل سلولی»، پاسخ تحریکی یا مهاری ایجاد می‌کند. در سال ۲۰۱۴ میلادی، یک نوع جدید از گیرنده‌های سروتونین در یک پروانهٔ سفید کوچک کلم یافت شد که آنرا pr5-HT8 نام نهادند. این گیرندهٔ خاص در پستانداران وجود ندارد و شباهت‌های اندکی به گیرنده‌های دیگر سروتین دارد.[۷]
خانواده[ویرایش]
| خانواده | نوع | مکانیسم | نوع پتاسیل الکتریکی |
| 5-HT1 | Gi/Go-متصل به پروتئین | کاهش سطح سلولی cAMP | مهاری |
| 5-HT2 | Gq/G11-متصل به پروتئین | افزایش سطح سلولی IP3 و DAG | تحریکی |
| 5-HT3 | مجرای یونی دریچه-لیگاندی Na+ و K+ | دیپولاریزاسیون غشای سلولی | تحریکی |
| 5-HT4 | Gs-متصل به پروتئین | افزایش سطح cAMP | تحریکی |
| 5-HT5A | Gi/Go-متصل به پروتئین[۸] | کاهش سطح سلولی cAMP | مهاری |
| 5-HT6 | Gs-متصل به پروتئین | افزایش سطح سلولی cAMP | تحریکی |
| 5-HT7 | Gs-متصل به پروتئین | افزایش سطح سلولی cAMP | تحریکی |
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ Hoyer D, Clarke DE, Fozard JR, Hartig PR, Martin GR, Mylecharane EJ, Saxena PR, Humphrey PP (1994). "International Union of Pharmacology classification of receptors for 5-hydroxytryptamine (Serotonin)". Pharmacol. Rev. 46 (2): 157–203. PMID 7938165.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ Frazer A, Hensler JG (1999). "Chapter 13: Serotonin Receptors". In Siegel GJ, Agranoff BW, Albers RW, Fisher SK, Uhler MD (eds.). Basic Neurochemistry: MolecularCellular, and Medical Aspects. Philadelphia: Lippincott-Raven. pp. 263–292. ISBN 978-0-397-51820-3.
- ↑ Beliveau, Vincent; Ganz, Melanie; Feng, Ling; Ozenne, Brice; Højgaard, Liselotte; Fisher, Patrick M.; Svarer, Claus; Greve, Douglas N.; Knudsen, Gitte M. (2017-01-04). "A High-Resolution In Vivo Atlas of the Human Brain's Serotonin System". Journal of Neuroscience. 37 (1): 120–128. doi:10.1523/jneurosci.2830-16.2016. PMC 5214625. PMID 28053035.
- ↑ Nichols DE, Nichols CD (May 2008). "Serotonin receptors". Chem. Rev. 108 (5): 1614–41. doi:10.1021/cr078224o. PMID 18476671.
- ↑ Murakami H, Murakami S (August 2007). "Serotonin receptors antagonistically modulate Caenorhabditis elegans longevity". Aging Cell. 6 (4): 483–8. doi:10.1111/j.1474-9726.2007.00303.x. PMID 17559503. S2CID 8345654.
- ↑ Murakami H, Bessinger K, Hellmann J, Murakami S (July 2008). "Manipulation of serotonin signal suppresses early phase of behavioral aging in Cnorhabditis elegans". Neurobiology of Aging. 29 (7): 1093–100. doi:10.1016/j.neurobiolaging.2007.01.013. PMID 17336425. S2CID 37671716.
- ↑ Qi YX, Xia RY, Wu YS, Stanley D, Huang J, Ye GY (2014). "Larvae of the small white butterfly, Pieris rapae, express a novel serotonin receptor". J. Neurochem. 131 (6): 767–77. doi:10.1111/jnc.12940. PMID 25187179.
- ↑ Francken BJ, Jurzak M, Vanhauwe JF, Luyten WH, Leysen JE (1998). "The human 5-ht5A receptor couples to Gi/Go proteins and inhibits adenylate cyclase in HEK 293 cells". Eur J Pharmacol. 361 (2–3): 299–309. doi:10.1016/S0014-2999(98)00744-4. PMID 9865521.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «5-HT receptor». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۴ اکتبر ۲۰۲۰.
پیوند به بیرون[ویرایش]
- Serotonin Receptors در سرعنوان‌های موضوعی پزشکی (MeSH) در کتابخانهٔ ملی پزشکی ایالات متحدهٔ آمریکا
- "5-Hydroxytryptamine Receptors". IUPHAR Database of Receptors and Ion Channels. International Union of Basic and Clinical Pharmacology.
- Rubenstein LA, Lanzara RG (2005-02-16). "Activation of G protein-coupled receptors entails cysteine modulation of agonist binding". Cogprints. Retrieved 2008-04-11.
- Paterson LM, Kornum BR, Nutt DJ, Pike VW, Knudsen GM (2013). "5-HT radioligands for human brain imaging with PET and SPECT". Med Res Rev. 33 (1): 54–111. doi:10.1002/med.20245. PMC 4188513. PMID 21674551.