نشانگان نارپ

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نوروپاتی، آتاکسی و رتینیت پیگمنتوزا
(سندرم نارپ)
تخصصعصب‌شناسی ویرایش این در ویکی‌داده
طبقه‌بندی و منابع بیرونی
آی‌سی‌دی-۱۰G31.8
آی‌سی‌دی-۹-سی‌ام277.87
اُمیم۵۵۱۵۰۰
دادگان بیماری‌ها34335

نشانگان نارپ یا سندرم نارپ (انگلیسی: NARP syndrome) یا به عبارت کامل‌تر «نوروپاتی، آتاکسی و رتینیت پیگمنتوزا» (انگلیسی: Neuropathy, ataxia, and retinitis pigmentosa) یک بیماری میتوکندریال نادر است که طیف وسیعی از علائم و نشانه‌های گوناگون را در دستگاه عصبی مرکزی به‌دنبال دارد.[۱]

علائم و نشانه‌ها[ویرایش]

این بیماری در کودکی یا اوایل بلوغ آغاز می‌شود و بیشترِ مبتلایان، دچار بی‌حسی، کرختی، گزگز و درد پاها و دست‌ها (نوروپاتی محیطی)، ضعف عضلانی و اختلال هماهنگی و تعادل بدن (آتاکسی) هستند. بسیاری از این بیماران، در اثر درگیریِ شبکیه،[۲][۳] بینایی خود را نیز از دست می‌دهند. گاهی نیز، این نابینایی به سبب بروز «رتینیت پیگمنتوزا» است.

اشکال در یادگیری و تأخیر در رشد و نمو در کودکان مشهور است و زوال عقل نیز محتمل است. برخی دیگر از علائم بیماری عبارتند از: صرع، ناشنوایی و اختلالات هدایت الکتریکی قلب.[۴] شکل و شدتِ علائم، در مبتلایان گوناگون، متفاوت است.

اساس ژنتیکی[ویرایش]

سندرم نارپ با دی‌ان‌ای میتوکندریایی مرتبط است. جهش در ژن «MT-ATP6» موجب بروز نوروپاتی، آتاکسی و رتینیت پیگمنتوزا می‌شود.[۵] این ژن، ساختِ پروتئینی را کد می‌کند که برای عملکرد طبیعی میتوکندری ضروری است. کارِ میتوکندری آن است که با استفاده از اکسیژن و قند ساده، «آدنوزین تری‌فسفات» (ATP) بسازد که حاملِ اصلیِ انرژی در بدن انسان است. «پروتئین MT-ATP6»، جزئی از ساختمان آنزیم «ای‌تی‌پی سنتاز» است که در آخرین مرحله از تولیدِ «آدنوزین تری‌فسفات» (ATP) نقش دارد.[۶] در نتیجه، جهشِ ژنِ «MT-ATP6»، موجبِ تغییر ساختاری و عملکردی در آنزیمِ «ای‌تی‌پی سنتاز» شده و در نهایت، بدن با کاهش تولید «ATP» مواجه می‌شود.[۷] هنوز مشخص نشده که چگونه اختلال تولیدِ «ATP»، موجب بروز نابینایی، ضعف عضلانی و سایر نشانه‌های اختصاصی این بیماری می‌شود.

از آنجایی که سندرم نارپ یک اختلال میتوکندریال است، فقط از مادر به ارث می‌رسد و هر دو جنسِ مؤنث و مذکر را هم مبتلا می‌کند. شدت بیماری، بستگی به درصد و میزان درگیری میتوکندری‌های در هر سلول دارد. مثلاً بیشتر مبتلایان به نارپ، در ۷۰ تا ۹۰ میتوکندی‌های سلولی‌شان، جهش اختصاصی «MT-ATP6» را دارا هستند. اگر این جهش در بیش از ۹۰ تا ۹۵ درصد میتوکندی‌های بدن موجود باشد، بجای سندرم نارپ، عارضهٔ دیگری به نام «بیماری لی» در فرد بروز می‌کند. از آنجایی که این دو بیماری در نتیجهٔ تغییرات ژنتیکی مشابهی ایجاد می‌شوند و ممکن است در افراد گوناگونی از یک خانواده دیده شوند، برخی محققان معتقدند که این بیماری‌ها، دو طیف گوناگون از یک اختلالِ ژنتیکیِ واحد هستند و نه دو بیماری مجزا از هم.

تشخیص[ویرایش]

تشخیص بیماری بر اساس ترکیبی از یافته‌های بالینی و آزمایشگاهی است. سطحِ سیترولین خون کاهش می‌یابد.[۷][۸] آزمایش‌های ژنتیکی و بررسی دی‌ان‌ای میتوکندریال (mtDNA) در تشخیص بیماری حائز اهمیت بوده[۹] و قبل از تولد نوزاد هم قابل انجام هستند.[۱۰]

درمان[ویرایش]

این بیماری، درمانِ قطعی ندارد و هدف از درمان، تنها کاهش و بهبود نسبی علائم آن است. تجویزِ آنتی‌اکسیدان‌ها در بهبود عملکردِ فسفریلاسیون اکسیداتیو کمک‌کننده هستند.[۱۱]

پیش‌آگهی[ویرایش]

شدت بیماری و پیش‌آگهی آن برحسب نوعِ جهش ژنتیکی، متغیر و متفاوت است.[۱۲]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ "Maternally inherited Leigh syndrome and NARP syndrome". rarediseases.org. NORD's Rare Disease Information Database. Archived from the original on 27 September 2014. Retrieved 27 September 2014.
  2. ↑ Kerrison, JB; Biousse, V; Newman, NJ (Feb 2000). "Retinopathy of NARP syndrome". Archives of ophthalmology. 118 (2): 298–9. doi:10.1001/archopht.118.2.298. PMID 10676807.
  3. ↑ Chowers, I; Lerman-Sagie, T; Elpeleg, ON; Shaag, A; Merin, S (Feb 1999). "Cone and rod dysfunction in the NARP syndrome". The British journal of ophthalmology. 83 (2): 190–3. doi:10.1136/bjo.83.2.190. PMID 10396197.
  4. ↑ Keränen, T; Kuusisto, H (Sep 2006). "NARP syndrome and adult-onset generalised seizures". Epileptic disorders: international epilepsy journal with videotape. 8 (3): 200–3. PMID 16987741.
  5. ↑ Thorburn, DR; Rahman, S; Pagon, RA; Adam, MP; Ardinger, HH; Bird, TD; Dolan, CR; Fong, CT; Smith, RJH; Stephens, K (1993). Mitochondrial DNA-Associated Leigh Syndrome and NARP. PMID 20301352.
  6. ↑ Rak, M; Tetaud, E; Duvezin-Caubet, S; Ezkurdia, N; Bietenhader, M; Rytka, J; di Rago, JP (Nov 23, 2007). "A yeast model of the neurogenic ataxia retinitis pigmentosa (NARP) T8993G mutation in the mitochondrial ATP synthase-6 gene". The Journal of Biological Chemistry. 282 (47): 34039–47. doi:10.1074/jbc.M703053200. PMID 17855363.
  7. ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Parfait, B; de Lonlay, P; von Kleist-Retzow, JC; Cormier-Daire, V; Chrétien, D; Rötig, A; Rabier, D; Saudubray, JM; Rustin, P; Munnich, A (Jan 1999). "The neurogenic weakness, ataxia and retinitis pigmentosa (NARP) syndrome mtDNA mutation (T8993G) triggers muscle ATPase deficiency and hypocitrullinaemia". European journal of pediatrics. 158 (1): 55–8. doi:10.1007/s004310051009. PMID 9950309.
  8. ↑ "NARP syndrome". metagene.de. MIC - Metabolic Information Centre. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 27 September 2014.
  9. ↑ "ARP mtDNA Evaluation". athenadiagnostics.com. Athena Diagnostics, Inc. Archived from the original on 7 November 2014. Retrieved 27 September 2014.
  10. ↑ "Mitochondrial Studies: NARP - Neuropathy, Ataxia and Retinitis Pigmentosa". knightdxlabs.com. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 27 September 2014.
  11. ↑ Mattiazzi, M; Vijayvergiya, C; Gajewski, CD; DeVivo, DC; Lenaz, G; Wiedmann, M; Manfredi, G (Apr 15, 2004). "The mtDNA T8993G (NARP) mutation results in an impairment of oxidative phosphorylation that can be improved by antioxidants". Human Molecular Genetics. 13 (8): 869–79. doi:10.1093/hmg/ddh103. PMID 14998933.
  12. ↑ Debray, FG; Lambert, M; Lortie, A; Vanasse, M; Mitchell, GA (Sep 1, 2007). "Long-term outcome of Leigh syndrome caused by the NARP-T8993C mtDNA mutation". American Journal of Medical Genetics Part A. 143A (17): 2046–51. doi:10.1002/ajmg.a.31880. PMID 17663470.
برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نشانگان_نارپ&oldid=39186873»