گاز کم‌مقدار
گازهای کم‌مقدار (انگلیسی: Trace gases) گازهایی هستند که به مقدار کم در یک محیط مانند اتمسفر یک سیاره وجود دارند. گازهای کم‌مقدار در اتمسفر زمین شامل گازهایی غیر از نیتروژن (۷۸٫۱٪)، اکسیژن (۲۰٫۹٪) و آرگون (۰٫۹۳۴٪) هستند که در مجموع ۹۹٫۹۳۴٪ اتمسفر زمین (بدون احتساب بخار آب) را تشکیل می‌دهند.
در جدول زیر نموداری از چندین گاز کم‌مقدار شامل فراوانی، طول عمر اتمسفری، منابع و جذب‌کننده‌های آن‌ها آورده شده‌است.
گازهای کم‌مقدار در فشار ۱ اتمسفر
| گاز | فرمول شیمیایی | کسری از حجم هوا توسط گونه | مدت دوام یا طول عمر | منابع اصلی | جذب‌کننده‌های اصلی |
|---|---|---|---|---|---|
| کربن دی‌اکسید | CO2 | ۴۱۹ ppm ≈ppmv (May, 2021)[۱] |
در حال افزایش | زیستی، اقیانوسی، سوختن، انسان‌زاد | فتوسنتز |
| نئون | Ne | ۱۸٫۱۸ ppmv | _________ | آتشفشانی | ________ |
| هلیوم | He | ۵٫۲۴ ppmv | _________ | پرتوزاد | ________ |
| متان | CH4 | ۱٫۸۹ ppm (May, 2021)[۲] |
۹ سال | زیست‌شناختی، انسان‌زاد | OH |
| هیدروژن | H2 | ۰٫۵۶ ppmv | ~ ۲ سال | زیست‌شناختی، نورکافت HCHO | جذب خاک |
| نیتروز اکسید | N2O | ۰٫۳۳ ppmv | ۱۵۰ سال | زیست‌شناختی، انسان‌زاد | O(1D) در استراتوسفر |
| کربن منوکسید | CO | ۴۰ – ۲۰۰ ppbv | ~ ۶۰ روز | نورشیمیایی، سوختن، انسان‌زاد | OH |
| ازون (مولکول) | O3 | ۱۰ – ۲۰۰ ppbv (تروپوسفر) | روزها – ماه‌ها | نورشیمیایی | نورکافت |
| فرمالدهید | HCHO | ۰٫۱ – ۱۰ ppbv | ~ ۱٫۵ ساعت | نورشیمیایی | OH، نورکافت |
| گونه‌های نیتروژن | NOx | ۱۰ pptv – 1 ppmv | متغیر | خاک‌ها، انسان‌زاد، رعد و برق | OH |
| آمونیاک | NH3 | ۱۰ pptv – 1 ppbv | ۲ – ۱۰ روز | زیست‌شناختی، | تبدیل گاز به ذره |
| گوگرد دی‌اکسید | SO2 | ۱۰ pptv – ۱ ppbv | روزها | نورشیمیایی، آتشفشانی، انسان‌زاد | OH، اکسیداسیون آب‌پایه |
| دی‌متیل سولفید | (CH3)2S | چندین pptv – چندین ppbv | روزها | زیست‌شناختی، اقیانوس | OH |
منابع
[ویرایش]- ↑ "Trends in Atmospheric Carbon Dioxide". NOAA Earth System Research Laboratories. Retrieved 2022-01-20.
- ↑ "Trends in Atmospheric Methane". NOAA Earth System Research Laboratories. Retrieved 2022-01-20.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Trace gas». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۲ آوریل ۲۰۲۳.
