نیکلای اردمان: تفاوت میان نسخه‌ها
Abtrussian (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
Abtrussian (بحث | مشارکت‌ها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۱: | خط ۱۱: | ||
'''نیکالای رابرتوویچ اِردمان''' {{روسی| Николай Робертович Эрдман}} {{رچ}} |
'''نیکالای رابرتوویچ اِردمان''' {{روسی| Николай Робертович Эрдман}} {{رچ}} |
||
( |
(۱۹۷۰-۱۹۰۰) [[نمایشنامه‌نویس]] [[روسیه|روس]]. دو نمایشنامه طنز انتقادی وی به نامهای ''حکم'' و ''خودکشی‌کننده'' در دهه‌ی ۱۹۲۰ میلادی از پیش‌درآمدهای کمدیهای انتقادی نویسندگانی بودند که سعی در نمایش کاستیهای سیاسی و اجتماعی حکومت آن زمان [[شوروی]] داشتند. |
||
= زندگی و آثار = |
= زندگی و آثار = |
||
نیکالای رابرتوویچ اِردمان در ۱۶ نوامبر ۱۹۰۰ در خانواده‌ی حسابداری از آلمانی‌تبارهای حاشیه‌ی [[دریای بالتیک]] به دنیا آمد (تاریخ ۱۹۰۲ که بسیاری از اوقات به عنوان سال تولد او ذکر می‌شود، نادرست است). از نُه‌سالگی شعر می‌گفت. در دوره‌ی نوجوانی، [[فوتوریسم]] و شعر [[مایاکوفسکی]] بر او تأثیر فراوانی گذاشت. در ۱۹۱۸ با [[ایماژینیسم|ایماژینیستها]]، از جمله [[شرشنوویچ]]، [[مارینهوف]] و [[یسنین]] آشنا شد و با آنان همکاری کرد. نخستین شعرش در ۱۹۱۹ به چاپ رسید و در همان سال به خدمت [[ارتش سرخ]] فراخوانده شد. در طول خدمت در ارتش و پس از آن نیز شعرهایش در نشریه‌های مختلف چاپ می‌شد. در همان سالها با نوشتن لیبرتو برای اپرت و باله در محافل نمایشی مسکو اسم و رسمی به هم زد، ولی شهرت و جایگاه اصلی او در تاریخ ادبیات و تئاتر روسیه مدیون دو نمایشنامه‌ی کمدی او به نامهای ''حکم'' و ''خودکشی‌کننده'' است. |
نیکالای رابرتوویچ اِردمان در ۱۶ نوامبر ۱۹۰۰ در خانواده‌ی حسابداری از آلمانی‌تبارهای حاشیه‌ی [[دریای بالتیک]] به دنیا آمد (تاریخ ۱۹۰۲ که بسیاری از اوقات به عنوان سال تولد او ذکر می‌شود، نادرست است). از نُه‌سالگی شعر می‌گفت. در دوره‌ی نوجوانی، [[فوتوریسم]] و شعر [[مایاکوفسکی]] بر او تأثیر فراوانی گذاشت. در ۱۹۱۸ با [[ایماژینیسم|ایماژینیستها]]، از جمله [[شرشنوویچ]]، [[مارینهوف]] و [[یسنین]] آشنا شد و با آنان همکاری کرد. نخستین شعرش در ۱۹۱۹ به چاپ رسید و در همان سال به خدمت [[ارتش سرخ]] فراخوانده شد. در طول خدمت در ارتش و پس از آن نیز شعرهایش در نشریه‌های مختلف چاپ می‌شد. در همان سالها با نوشتن لیبرتو برای اپرت و باله در محافل نمایشی مسکو اسم و رسمی به هم زد، ولی شهرت و جایگاه اصلی او در تاریخ ادبیات و تئاتر روسیه مدیون دو نمایشنامه‌ی کمدی او به نامهای ''حکم'' و ''خودکشی‌کننده'' است. |
||
در نمایشنامه‌ی ''حکم''، گروهی از دل‌سپردگان به رژیم تزاری پیش از انقلاب به تصویر کشیده شده‌اند که میان کشش درونی به نظام پیشین و تلاش برای همساز شدن با نظام جدید سرگردانند. نخستین اجرای این نمایشنامه در ۲۰ آوریل ۱۹۲۵ به کارگردانی [[میرهولد]] روی صحنه رفت و پس از آن در [[پترزبورگ]]، [[کازان]]، [[باکو]]، [[اودسا|اُدِسا]]، [[یاروسلاول]]، [[اوفا]]، [[خارکوف]]، [[سامارا]]، [[سوِردلوفسک]] و... و همچنین در [[برلین]] (۱۹۲۷) و [[ژاپن]] (۱۹۳۴) به نمایش در آمد. اجرای آن با موفقیت فراوانی همراه بود و در جامعه‌ی هنری و نمایشی [[روسیه]] همانند رویدادی بزرگ و مهم پذیرفته شد و در همان فصل نخست، بیش از صد بار در تئاتر میرهولد روی صحنه رفت. [[گارین]]، بازیگر نامدار روس، با بازی در نقش [[پاول گولیاچکین]]، قهرمان اصلی اثر، بود که به شهرت رسید. موسیقی نمایش نیز ساخته‌ی [[دمیتری شوستاکوویچ]] نوزده‌ساله بود که در آن زمان هنوز دانشجوی کنسرواتوار بود. آوازه‌ی نمایشنامه به [[ماکسیم گورکی]] که در آن زمان در [[سورنتو]] ([[ایتالیا]]) زندگی می‌کرد نیز رسید و اِردمان با مأموریتی که [[لوناچارسکی]] برایش ترتیب داد، دو هفته در [[ایتالیا]] مهمان [[ماکسیم گورکی|گورکی]] بود. |
در نمایشنامه‌ی ''حکم''، گروهی از دل‌سپردگان به رژیم تزاری پیش از انقلاب به تصویر کشیده شده‌اند که میان کشش درونی به نظام پیشین و تلاش برای همساز شدن با نظام جدید سرگردانند. نخستین اجرای این نمایشنامه در ۲۰ آوریل ۱۹۲۵ به کارگردانی [[میرهولد]] روی صحنه رفت و پس از آن در [[پترزبورگ]]، [[کازان]]، [[باکو]]، [[اودسا|اُدِسا]]، [[یاروسلاول]]، [[اوفا]]، [[خارکوف]]، [[سامارا]]، [[سوِردلوفسک]] و... و همچنین در [[برلین]] (۱۹۲۷) و [[ژاپن]] (۱۹۳۴) به نمایش در آمد. اجرای آن با موفقیت فراوانی همراه بود و در جامعه‌ی هنری و نمایشی [[روسیه]] همانند رویدادی بزرگ و مهم پذیرفته شد و در همان فصل نخست، بیش از صد بار در تئاتر میرهولد روی صحنه رفت. [[گارین]]، بازیگر نامدار روس، با بازی در نقش [[گولیاچکین، پاول|پاول گولیاچکین]]، قهرمان اصلی اثر، بود که به شهرت رسید. موسیقی نمایش نیز ساخته‌ی [[دمیتری شوستاکوویچ]] نوزده‌ساله بود که در آن زمان هنوز دانشجوی کنسرواتوار بود. آوازه‌ی نمایشنامه به [[ماکسیم گورکی]] که در آن زمان در [[سورنتو]] ([[ایتالیا]]) زندگی می‌کرد نیز رسید و اِردمان با مأموریتی که [[لوناچارسکی]] برایش ترتیب داد، دو هفته در [[ایتالیا]] مهمان [[ماکسیم گورکی|گورکی]] بود. |
||
اِردمان بلافاصله پس از نخستین اجرای ''حکم''، کار روی دومین نمایشنامه‌ی بزرگ خویش را آغاز کرد: ''خودکشی‌کننده''. وی در سال ۱۹۲۸ برای اجرای این نمایشنامه با [[میرهولد]] قرارداد بست، ولی انتقادهای گزنده‌ی موجود در اثر، موجب شد تا نمایش آن ممنوع اعلام شود. [[تئاتر واختانگوف]] نیز موفق نشد اجازه‌ی اجرای آن را به دست آورد. [[استانیسلافسکی]] که شیفته‌ی نمایشنامه شده بود (معروف است که پس از شنیدن متن آن فریاد می‌زد: "گوگول! گوگول!")، نامهای به [[استالین]] نوشت و با اشاره به نظر مساعد [[ماکسیم گورکی|گورکی]] و [[لوناچارسکی]] به این اثر، خواستار صدور اجازه‌ی نمایش آن شد. یک جلسه‌ی بازبینی با حضور مقاماتی مانند [[کاگانوویچ]]، [[پاستیشف]] (منشی استالین)، [[پاسکریوبیشف]]، [[استتسکی]] و... برگزار شد که در آن، فقط پرده‌ی سوم نمایشنامه اجرا شد، ولی همان کافی بود که این کمیسیون اجرای عمومی نمایش را ممنوع کند. |
اِردمان بلافاصله پس از نخستین اجرای ''حکم''، کار روی دومین نمایشنامه‌ی بزرگ خویش را آغاز کرد: ''خودکشی‌کننده''. وی در سال ۱۹۲۸ برای اجرای این نمایشنامه با [[میرهولد]] قرارداد بست، ولی انتقادهای گزنده‌ی موجود در اثر، موجب شد تا نمایش آن ممنوع اعلام شود. [[تئاتر واختانگوف]] نیز موفق نشد اجازه‌ی اجرای آن را به دست آورد. [[استانیسلافسکی]] که شیفته‌ی نمایشنامه شده بود (معروف است که پس از شنیدن متن آن فریاد می‌زد: "گوگول! گوگول!")، نامهای به [[استالین]] نوشت و با اشاره به نظر مساعد [[ماکسیم گورکی|گورکی]] و [[لوناچارسکی]] به این اثر، خواستار صدور اجازه‌ی نمایش آن شد. یک جلسه‌ی بازبینی با حضور مقاماتی مانند [[کاگانوویچ]]، [[پاستیشف]] (منشی استالین)، [[پاسکریوبیشف]]، [[استتسکی]] و... برگزار شد که در آن، فقط پرده‌ی سوم نمایشنامه اجرا شد، ولی همان کافی بود که این کمیسیون اجرای عمومی نمایش را ممنوع کند. |
||
نسخهٔ ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۹، ساعت ۱۷:۱۶
| نیکالای رابرتوویچ اِردمان | |
|---|---|
| زادهٔ | ۲۳ ژوئن ۱۹۰۰ مسکو، روسیه |
| درگذشت | ۱۰ اوت ۱۹۷۰ مسکو، روسیه |
| ملیت | روس |
| پیشه | نمایشنامه‌نویس. |
نیکالای رابرتوویچ اِردمان (به روسی: Николай Робертович Эрдман)
(۱۹۷۰-۱۹۰۰) نمایشنامه‌نویس روس. دو نمایشنامه طنز انتقادی وی به نامهای حکم و خودکشی‌کننده در دهه‌ی ۱۹۲۰ میلادی از پیش‌درآمدهای کمدیهای انتقادی نویسندگانی بودند که سعی در نمایش کاستیهای سیاسی و اجتماعی حکومت آن زمان شوروی داشتند.
زندگی و آثار
نیکالای رابرتوویچ اِردمان در ۱۶ نوامبر ۱۹۰۰ در خانواده‌ی حسابداری از آلمانی‌تبارهای حاشیه‌ی دریای بالتیک به دنیا آمد (تاریخ ۱۹۰۲ که بسیاری از اوقات به عنوان سال تولد او ذکر می‌شود، نادرست است). از نُه‌سالگی شعر می‌گفت. در دوره‌ی نوجوانی، فوتوریسم و شعر مایاکوفسکی بر او تأثیر فراوانی گذاشت. در ۱۹۱۸ با ایماژینیستها، از جمله شرشنوویچ، مارینهوف و یسنین آشنا شد و با آنان همکاری کرد. نخستین شعرش در ۱۹۱۹ به چاپ رسید و در همان سال به خدمت ارتش سرخ فراخوانده شد. در طول خدمت در ارتش و پس از آن نیز شعرهایش در نشریه‌های مختلف چاپ می‌شد. در همان سالها با نوشتن لیبرتو برای اپرت و باله در محافل نمایشی مسکو اسم و رسمی به هم زد، ولی شهرت و جایگاه اصلی او در تاریخ ادبیات و تئاتر روسیه مدیون دو نمایشنامه‌ی کمدی او به نامهای حکم و خودکشی‌کننده است.
در نمایشنامه‌ی حکم، گروهی از دل‌سپردگان به رژیم تزاری پیش از انقلاب به تصویر کشیده شده‌اند که میان کشش درونی به نظام پیشین و تلاش برای همساز شدن با نظام جدید سرگردانند. نخستین اجرای این نمایشنامه در ۲۰ آوریل ۱۹۲۵ به کارگردانی میرهولد روی صحنه رفت و پس از آن در پترزبورگ، کازان، باکو، اُدِسا، یاروسلاول، اوفا، خارکوف، سامارا، سوِردلوفسک و... و همچنین در برلین (۱۹۲۷) و ژاپن (۱۹۳۴) به نمایش در آمد. اجرای آن با موفقیت فراوانی همراه بود و در جامعه‌ی هنری و نمایشی روسیه همانند رویدادی بزرگ و مهم پذیرفته شد و در همان فصل نخست، بیش از صد بار در تئاتر میرهولد روی صحنه رفت. گارین، بازیگر نامدار روس، با بازی در نقش پاول گولیاچکین، قهرمان اصلی اثر، بود که به شهرت رسید. موسیقی نمایش نیز ساخته‌ی دمیتری شوستاکوویچ نوزده‌ساله بود که در آن زمان هنوز دانشجوی کنسرواتوار بود. آوازه‌ی نمایشنامه به ماکسیم گورکی که در آن زمان در سورنتو (ایتالیا) زندگی می‌کرد نیز رسید و اِردمان با مأموریتی که لوناچارسکی برایش ترتیب داد، دو هفته در ایتالیا مهمان گورکی بود.
اِردمان بلافاصله پس از نخستین اجرای حکم، کار روی دومین نمایشنامه‌ی بزرگ خویش را آغاز کرد: خودکشی‌کننده. وی در سال ۱۹۲۸ برای اجرای این نمایشنامه با میرهولد قرارداد بست، ولی انتقادهای گزنده‌ی موجود در اثر، موجب شد تا نمایش آن ممنوع اعلام شود. تئاتر واختانگوف نیز موفق نشد اجازه‌ی اجرای آن را به دست آورد. استانیسلافسکی که شیفته‌ی نمایشنامه شده بود (معروف است که پس از شنیدن متن آن فریاد می‌زد: "گوگول! گوگول!")، نامهای به استالین نوشت و با اشاره به نظر مساعد گورکی و لوناچارسکی به این اثر، خواستار صدور اجازه‌ی نمایش آن شد. یک جلسه‌ی بازبینی با حضور مقاماتی مانند کاگانوویچ، پاستیشف (منشی استالین)، پاسکریوبیشف، استتسکی و... برگزار شد که در آن، فقط پرده‌ی سوم نمایشنامه اجرا شد، ولی همان کافی بود که این کمیسیون اجرای عمومی نمایش را ممنوع کند.
متن روسی خودکشی‌کننده نخستین بار در ۱۹۶۹ در آلمان غربی به چاپ رسید و در همان سال در سویس روی صحنه رفت. ولی در شوروی حتی در دوره‌ی ذوب شدن یخها نیز تئاترهای واختانگوف و کاتانگا نتوانستند اجازه‌ی نمایش آن را به دست آورند و حتی در سال ۱۹۸۲، یعنی دوازده سال پس از مرگ اِردمان، اجرای پلوچک از نمایشنامه‌ی او، پس از نخستین اجرا از برنامه‌ی تئاتر برداشته شد.
اِردمان در سال ۱۹۳۳ سر صحنه‌ی فیلمبرداری فیلم بچه‌های خوشحال دستگیر و به سیبری تبعید شد. علت دستگیری، سرودن حکایتی منظوم بود که شخصی با بی‌احتیاطی آن را در مراسمی در کرملین خوانده بود. در تیتراژ فیلم مشهور بچه‌های خوشحال که در ۱۹۳۴ به نمایش درآمد، نام نویسندگان سناریو، ن.اِردمان و و.ماس برداشته شد.
در ۱۹۳۴ تبعیدگاه اِردمان به تومسک تغییر یافت. در تئاتر تومسک متن رمان مادر گورکی را برای اجرا بر روی صحنه آماده کرد. در ۱۹۳۶ اجازه یافت در شهر کالینین سکونت کند و آنجا کار روی سناریوی فیلم ولگا، ولگا (برنده‌ی جایزه‌ی دولتی در ۱۹۴۱) را آغاز کرد. تا جنگ جهانی دوم در شهرهای کوچک مختلفی که زندگی کردن در آنها برای تبعیدیان مجاز بود به سر می‌برد. در ۱۹۳۸ در یکی از سفرهای مخفیانه‌اش به مسکو، در آپارتمان میخاییل بولگاکوف پرده‌ی نخست نمایشنامه‌ی هیپنوتیزم‌کننده را برای او خواند (اِردمان هیچ‌گاه این نمایشنامه را به پایان نرساند). در همان سال بولگاکوف در نامهای از استالین خواست که به اِردمان اجازه‌ی سکونت در مسکو داده شود. نامه بی‌جواب ماند.
در زمان جنگ جهانی دوم، پس از درخواستهای مکرر از جانب اِردمان و امتناع حکومت، به ارتش فرا خوانده شد: در واحدی متشکل از افراد فاقد حقوق اجتماعی و کشیشان سابق. به نفرات این واحد حتی سلاح و لباس نظامی هم داده نمی‌شد. در عقب‌نشینیهای طولانی، اِردمان که به سختی بیمار شده بود به ساراتوف رسید و از آنجا با دستور بریا به مسکو و گروه رقص و آواز ان.کا.و.د. (کمیساریای مردمی امور داخلی) فرا خوانده شد و تا ۱۹۴۸ در آنجا به آماده کردن آثار مختلف برای اجرا بر روی صحنه مشغول بود.
اِردمان در سالهای بعد نیز عمدتاً به نوشتن متن آثار نمایشی، از قبیل نمایشنامه، فیلمنامه، میان‌پرده، لیبرتو، متن نمایشهای سیرک و... اشتغال داشت. همکارانش در این کارها و.ماس و م.والپین بودند. در ۱۹۶۴ مشاور یوری لوبیموف و عضو غیررسمی شورای هنری تئاتر تاگانکا شد و برای این تئاتر نسخه‌ی نمایشی قهرمان عصر مای لرمانتوف (با همکاری لوبیموف) و میان‌پرده‌ای بر اساس نمایشنامه‌ی منظوم پوگاچوف از سرگئی یسنین را آماده کرد. لوبیموف سرانجام در ۱۹۹۰ موفق شد نمایشنامه‌ی خودکشی‌کننده‌ی اِردمان را روی صحنه ببرد.
اِردمان در ۱۰ اوت ۱۹۷۰ در مسکو درگذشت.
منبع
اِردمان، نیکالای. حکم. ترجمه‌ی آبتین گلکار. تهران: نگاره‌ی آفتاب، ۱۳۸۲. ISBN 964-93485-9-X