جنگل‌های آمازون: تفاوت میان نسخه‌ها
جز ماني صفحهٔ جنگل آمازون را به جنگل‌های آمازون منتقل کرد |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
این منطقهٔ جنگلی که [[رودخانهٔ آمازون]] نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمی‌گیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست [[عجایب هفتگانه جدید]] است.<ref>[http://www.new7wonders.com/nature/en/liveranking/ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking]</ref> |
این منطقهٔ جنگلی که [[رودخانهٔ آمازون]] نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمی‌گیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست [[عجایب هفتگانه جدید]] است.<ref>[http://www.new7wonders.com/nature/en/liveranking/ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking]</ref> |
||
بیشتر مساحت جنگل‌های آمازون در [[حوضه آبریز]] رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران [[دیرینه‌زیستی]] شکل گرفته است. |
بیشتر مساحت جنگل‌های آمازون در [[حوضه آبریز]] رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران [[دیرینه‌زیستی]] شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز دی اکسید کربن از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است. از جنگل‌های آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد می‌شود و برخی آنرا «ریه‌های کره زمین» می‌نامند. |
||
==بومیان== |
|||
شواهد باستان‌شناختی از کاوش‌های [[کاورنا داپدرا پینتادا]] نشان می‌دهد که نوع بشر برای نخستین باز دست‌کم ۱۱۲۰۰ سال پیش در آمازون سکونت گزید.<ref>{{cite journal |
شواهد باستان‌شناختی از کاوش‌های [[کاورنا داپدرا پینتادا]] نشان می‌دهد که نوع بشر برای نخستین باز دست‌کم ۱۱۲۰۰ سال پیش در آمازون سکونت گزید.<ref>{{cite journal |
||
| last=Roosevelt | first=A. C. |
| last=Roosevelt | first=A. C. |
||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۲: | ||
| issue=5260 | pages=373–384 |
| issue=5260 | pages=373–384 |
||
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref> |
| doi=10.1126/science.272.5260.373 |bibcode = 1996Sci...272..373R}}</ref> |
||
جنگل‌های آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگل‌ها هنوز قبایلی از بومیان زندگی می‌کنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشته‌اند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیین‌های منحصر به فردی دارند، بخش‌های بزرگی از جنگل‌های آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians تجمع اعتراضی در بزریل برای 'نجات جنگل‌های آمازون']. چهارشنبه ۰۹ فوریه ۲۰۱۱–۲۰ بهمن ۱۳۸۹.</ref> |
|||
در یکی از آخرین تلاش‌ها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/science/2009/03/090319_si_brazil_indians پیروزی حقوقی برای سرخپوستان آمازون].</ref> |
|||
== تنوع زیستی == |
== تنوع زیستی == |
||
| خط ۱۷۱: | خط ۱۷۶: | ||
== تهدید آمازون == |
== تهدید آمازون == |
||
| ⚫ | جنگل‌های آمازون نقش بزرگی در تصفیه هوای زمین دارند و برای همین دولت برزیل در سال ۲۰۰۹ متعهد شد تا جلوی جنگل‌زدایی را در این کشور بگیرد. برزیلی‌ها متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۰ درصد از جنگل‌زدایی در کشورشان را به نسبت آنچه که به طور متوسط بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ روی داده بود، کم کنند. علی رغم اظهارات مقامات دولتی برزیل مبنی بر اقدام برای حفظ آمازون، سالانه بطور متوسط ۱۹٬۴۰۰ کیلومتر مربع از آن جنگل برای چنین مصارفی نابود می‌شود. |
||
| ⚫ | طرفداران محیط زیست رفع ممنوعیت فروش محصولات اصلاح ژنتیکی شده در [[برزیل]] را تهدید جدی برای جنگل‌های بارانی آمازون می‌دانند. در قانون جدید، عرضه و کشت محصولات اصلاح [[ژنتیک]]ی شده به ویژه [[سویا]] برای صادرات تأیید شده‌است. شرکت‌های [[زیست‌فناوری]] و [[کشاورز]]ان بزرگ برندگان این قانون جدید محسوب می‌شوند. هرچند این اقدام و همچنین قانونی شدن تحقیقات بر روی [[سلول‌های بنیادی]] جنین انسان از دید مردم برزیل حرکتی به سوی برزیل نوین است؛ اما طرفداران محیط زیست می‌گویند جنگل‌های بارانی و کشاورزان کوچک بازنده ماجرا هستند. |
||
به موجب نتایج پژوهش‌های محققان اداره هواشناسی بریتانیا، در دیدی محافظه‌کارانه، افزایش متوسط دما به اندازه دو درجه سلسیوس (سانتیگراد) بالاتر از متوسط دما در دوران پیش از صنعتی شدن، سبب نابودی ۴۰ درصد پوشش جنگلی آمازون تا پایان قرن جاری میلادی خواهد شد. در همین سناریوی محافظه‌کارانه، افزایش متوسط دما به اندازه سه درجه، سبب نابودی ۷۵ در صد پوشش جنگلی در منطقه آمازون خواهد شد. |
|||
اما جنگل آمازون که به «ریه تنفسی کره زمین» شهرت یافته تنها توسط افزایش دما تهدید نمی‌شود، بلکه قطع درختان و تخریب عمدی جنگل برای مصارف گاوداری و کشاورزی هم به مشکلات افزوده است. |
|||
| ⚫ | طرفداران محیط زیست رفع ممنوعیت فروش محصولات اصلاح ژنتیکی شده در [[برزیل]] را نیز تهدید جدی برای جنگل‌های بارانی آمازون می‌دانند. در قانون جدید، عرضه و کشت محصولات اصلاح [[ژنتیک]]ی شده به ویژه [[سویا]] برای صادرات تأیید شده‌است. شرکت‌های [[زیست‌فناوری]] و [[کشاورز]]ان بزرگ برندگان این قانون جدید محسوب می‌شوند. هرچند این اقدام و همچنین قانونی شدن تحقیقات بر روی [[سلول‌های بنیادی]] جنین انسان از دید مردم برزیل حرکتی به سوی برزیل نوین است؛ اما طرفداران محیط زیست می‌گویند جنگل‌های بارانی و کشاورزان کوچک بازنده ماجرا هستند. |
||
طرفداران محیط زیست نگران هستند محصولات اصلاح ژنتیکی شده، گونه‌های بومی را نابود کند، در [[زنجیرهٔ غذایی]] اختلال به وجود آورد و امکان ورود این محصولات به مناطق جدید مانند جنگل‌های پاکسازی‌شده آمازون را فراهم سازد. تخریب بزرگترین [[جنگل بارانی]] جهان طی دو سال گذشته برای دومین بار به بالاترین حد خود رسید. سال گذشته بخشی از جنگل آمازون به وسعت ۲۳ هزار [[کیلومتر مربع]] نابود شد. طرفداران محیط زیست می‌گویند دامداران و چوب‌برها درختان جنگل‌های بارانی و علفزارهای استوایی را نابود می‌کنند و کشاورزان زمین‌های خالی‌شده از درخت را به کشتزار تبدیل می‌کنند. |
طرفداران محیط زیست نگران هستند محصولات اصلاح ژنتیکی شده، گونه‌های بومی را نابود کند، در [[زنجیرهٔ غذایی]] اختلال به وجود آورد و امکان ورود این محصولات به مناطق جدید مانند جنگل‌های پاکسازی‌شده آمازون را فراهم سازد. تخریب بزرگترین [[جنگل بارانی]] جهان طی دو سال گذشته برای دومین بار به بالاترین حد خود رسید. سال گذشته بخشی از جنگل آمازون به وسعت ۲۳ هزار [[کیلومتر مربع]] نابود شد. طرفداران محیط زیست می‌گویند دامداران و چوب‌برها درختان جنگل‌های بارانی و علفزارهای استوایی را نابود می‌کنند و کشاورزان زمین‌های خالی‌شده از درخت را به کشتزار تبدیل می‌کنند. |
||
از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده می‌شود و از جنگل‌های آمازون عبور می‌کند، نیز در تخریب این جنگل‌ها نقش مهمی دارد. |
از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده می‌شود و از جنگل‌های آمازون عبور می‌کند، نیز در تخریب این جنگل‌ها نقش مهمی دارد. از طرف دیگر، دادگاهی در برزیل با احداث سومین سد بزرگ جهان روی رودخانه ژینگو در قلب جنگل‌های آمازون موافقت کرده است. |
||
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کرده‌اند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل می‌کند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآورده‌های کشاورزی به چین کم می‌کند اما مخالفان طرح می‌گویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگل‌های بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راه‌آهن پنج هزار کیلومتری در جنگل‌های آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref> |
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث [[راه آهن]] در آمازون موافقت اولیه کرده‌اند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد و [[ریو دو ژانیرو]]، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در [[اقیانوس آرام]] متصل می‌کند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآورده‌های کشاورزی به چین کم می‌کند اما مخالفان طرح می‌گویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگل‌های بکر آمازون لطمه بزند.<ref>بی‌بی‌سی فارسی: [http://www.bbc.com/persian/world/2015/05/150523_l57_china_amazon_rail برنامه چین برای ساخت راه‌آهن پنج هزار کیلومتری در جنگل‌های آمازون]. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴</ref> |
||
| ⚫ | |||
== نگارخانه == |
== نگارخانه == |
||
نسخهٔ ۱۴ دسامبر ۲۰۱۶، ساعت ۱۷:۲۲
| آمازون | |
| جنگل | |
 جنگل در نزدیکی مانائوس در برزیل.
| |
| کشور | برزیل، پرو، کلمبیا، ونزوئلا، اکوادور، بولیوی، گویان، سورینام، فرانسه (گویان فرانسه) |
|---|---|
| بخشی از | آمریکای جنوبی |
| رود | رودخانه آمازون |
| مساحت | ۵۵۰۰۰۰۰ کیلومترمربع (۲٬۱۲۳٬۵۶۲ مایل‌مربع) |
 در این تصویر ماهواره‌ای ناسا از آمازون، خط زرد محدوده حوضه آبریز رود آمازون را نشان می‌دهد.
| |
آمازون، نام بزرگترین جنگل بارانی جهان است که در شمال آمریکای جنوبی قرار گرفته و بیشتر آن در خاک برزیل و پرو جای دارد. بیش از نیمی از تمامی جنگل‌های بارانی باقی‌مانده در جهان در آمازون قرار دارد. مساحت جنگل‌های آمازون ۵٫۵ میلیون کیلومتر مربع است که بین ۹ کشور تقسیم شده است.
این منطقهٔ جنگلی که رودخانهٔ آمازون نیز از میان آن می‌گذرد بخش‌هایی از کشورهای برزیل (۶۰ درصد)، پرو (۱۳٪)، کلمبیا (۹٪)، ونزوئلا (۵٪)، بولیوی (۵٪)، گویان (۳٪)، سورینام (۲٪)، اکوادور (۱٫۵٪) و گویان فرانسه (۱٫۵٪) را در برمی‌گیرد. جنگل آمازون نامزد قرار گرفتن در فهرست عجایب هفتگانه جدید است.[۱]
بیشتر مساحت جنگل‌های آمازون در حوضه آبریز رود آمازون و ۱۱۰۰ شاخه آن واقع شده است. این حوضه آبریز بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیون سال پیش در دوران دیرینه‌زیستی شکل گرفته است. اهمیت جنگل آمازون در تنوع زیستی گونه‌های گیاهی و جانوری آن، و همچنین در نقش مهم این جنگل در جذب گاز دی اکسید کربن از هوا و تولید اکسیژن به جای آن است. از جنگل‌های آمازون به عنوان بزرگترین میراث طبیعی جهان یاد می‌شود و برخی آنرا «ریه‌های کره زمین» می‌نامند.
بومیان
شواهد باستان‌شناختی از کاوش‌های کاورنا داپدرا پینتادا نشان می‌دهد که نوع بشر برای نخستین باز دست‌کم ۱۱۲۰۰ سال پیش در آمازون سکونت گزید.[۲]
جنگل‌های آمازون مأمن نزدیک به ۷۰ قبیله بومی است. در اعماق این جنگل‌ها هنوز قبایلی از بومیان زندگی می‌کنند که تاکنون با دنیای امروز و مردمان شهرنشین تماسی نداشته‌اند. دولت برزیل برای حفظ فرهنگ و اصالت این بومیان که هر یک احتمالاً زبان و آیین‌های منحصر به فردی دارند، بخش‌های بزرگی از جنگل‌های آمازون را تحت حفاظت قرار داده است.[۳]
در یکی از آخرین تلاش‌ها، قضات دیوان عالی برزیل به حفظ یک منطقه اختصاصی سرخپوستان در ایالت شمالی رورایما به عنوان یک سرزمین واحد و یکپارچه رای دادند. این منطقه اختصاصی به نام «راپوسا سرا دو سول» به مساحت بیش از یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار در کنار مرز ونزوئلا محل زندگی حدود ۲۰ هزار سرخپوست منطقه آمازون است.[۴]
تنوع زیستی
آمازون بالاترین تنوع زیستی را در جهان دارد. شمار درختان این جنگل ۳۹۰ میلیارد اصله برآورد می‌شود که شامل ۱۶ هزار گونه درخت می‌شود.[۵]
در جنگل‌های آمازون حدود دو نیم میلیون گونه از حشرات و ده‌ها هزار گونه گیاه زندگی می‌کنند. شمار گونه‌های پرندگان و پستانداران آمازون در حدود دو هزار گونه است. تاکنون دست‌کم ۴۰٬۰۰۰ گونه‌های گیاهی، ۲۲۰۰ گونه ماهی، ۱۲۹۴ گونه پرنده، ۴۲۷ گونه از پستانداران، ۴۲۸ گونه دوزیست و ۳۷۸ گونه از خزندگان به طور علمی در منطقه آمازون بررسی و طبقه‌بندی شده‌اند.[۶]
یک‌پنجم تمامی گونه‌های پرندگان جهان در جنگل‌های آمازون زیست می‌کنند و یک‌پنجم از گونه‌های ماهیان جهان نیز ساکن رودخانه‌ها و آب‌های روان آمازون هستند.[۷]
شماری از گونه‌های موجود در آمازون از گونه‌های پرخطر بر انسان و دیگر حیوانات هستند، ازجمله کیمن سیاه، جگوار، شیر کوهی و آناکوندا. در رودخانه‌ها نیز مارماهی برقی می‌تواند باعث مرگ شود و ماهیان درنده‌ای به نام پیرانیا هم بدن انسان را گزیده و شدیداً زخمی می‌کنند.[۸] قورباغه زهرآگین هم از جانداران سمی خطرناک این نواحی است و خفاش خون‌آشام که در داخل جنگل‌های بارانی آمازون ساکن است از ناقلان بیماری هاری به‌شمار می‌آید.[۹] مالاریا، تب زرد و تب دنگی نیز از بیماری‌هایی است که احتمال ابتلا به آن‌ها در جنگل‌های آمازون هست.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
نیش مورچه گلوله به‌شدت دردآور است. -
طوطی‌ها در حال لیسیدن گِل در پارک ملی یاسونی، اکوادور
.jpg)
.JPG)
_(9714001143).jpg)
_Edit.jpg)
.jpg)
آب و هوا
جنگل‌های بارانی آمازون در تمام فصول سال دارای هوایی گرم با رطوبتی بسیار زیاد است. میانگین دما در مرکز آمازون، در حدود ۳۰ درجهٔ سانتیگراد (۸۶ درجه فارنهایت) غربی‌ترین بخش این منطقه، در حدود ۲۵ درجهٔ سانتیگراد (۷۶ درجه فارنهایت) است. تقریباَ هر روزه باران سنگینی در سرتاسر آمازون می‌بارد.
تهدید آمازون
جنگل‌های آمازون نقش بزرگی در تصفیه هوای زمین دارند و برای همین دولت برزیل در سال ۲۰۰۹ متعهد شد تا جلوی جنگل‌زدایی را در این کشور بگیرد. برزیلی‌ها متعهد شده‌اند که تا سال ۲۰۲۰ میلادی ۸۰ درصد از جنگل‌زدایی در کشورشان را به نسبت آنچه که به طور متوسط بین ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۵ روی داده بود، کم کنند. علی رغم اظهارات مقامات دولتی برزیل مبنی بر اقدام برای حفظ آمازون، سالانه بطور متوسط ۱۹٬۴۰۰ کیلومتر مربع از آن جنگل برای چنین مصارفی نابود می‌شود.
به موجب نتایج پژوهش‌های محققان اداره هواشناسی بریتانیا، در دیدی محافظه‌کارانه، افزایش متوسط دما به اندازه دو درجه سلسیوس (سانتیگراد) بالاتر از متوسط دما در دوران پیش از صنعتی شدن، سبب نابودی ۴۰ درصد پوشش جنگلی آمازون تا پایان قرن جاری میلادی خواهد شد. در همین سناریوی محافظه‌کارانه، افزایش متوسط دما به اندازه سه درجه، سبب نابودی ۷۵ در صد پوشش جنگلی در منطقه آمازون خواهد شد.
اما جنگل آمازون که به «ریه تنفسی کره زمین» شهرت یافته تنها توسط افزایش دما تهدید نمی‌شود، بلکه قطع درختان و تخریب عمدی جنگل برای مصارف گاوداری و کشاورزی هم به مشکلات افزوده است.
طرفداران محیط زیست رفع ممنوعیت فروش محصولات اصلاح ژنتیکی شده در برزیل را نیز تهدید جدی برای جنگل‌های بارانی آمازون می‌دانند. در قانون جدید، عرضه و کشت محصولات اصلاح ژنتیکی شده به ویژه سویا برای صادرات تأیید شده‌است. شرکت‌های زیست‌فناوری و کشاورزان بزرگ برندگان این قانون جدید محسوب می‌شوند. هرچند این اقدام و همچنین قانونی شدن تحقیقات بر روی سلول‌های بنیادی جنین انسان از دید مردم برزیل حرکتی به سوی برزیل نوین است؛ اما طرفداران محیط زیست می‌گویند جنگل‌های بارانی و کشاورزان کوچک بازنده ماجرا هستند. طرفداران محیط زیست نگران هستند محصولات اصلاح ژنتیکی شده، گونه‌های بومی را نابود کند، در زنجیرهٔ غذایی اختلال به وجود آورد و امکان ورود این محصولات به مناطق جدید مانند جنگل‌های پاکسازی‌شده آمازون را فراهم سازد. تخریب بزرگترین جنگل بارانی جهان طی دو سال گذشته برای دومین بار به بالاترین حد خود رسید. سال گذشته بخشی از جنگل آمازون به وسعت ۲۳ هزار کیلومتر مربع نابود شد. طرفداران محیط زیست می‌گویند دامداران و چوب‌برها درختان جنگل‌های بارانی و علفزارهای استوایی را نابود می‌کنند و کشاورزان زمین‌های خالی‌شده از درخت را به کشتزار تبدیل می‌کنند.
از طرفی آزادراهی که در آمریکای جنوبی کشیده می‌شود و از جنگل‌های آمازون عبور می‌کند، نیز در تخریب این جنگل‌ها نقش مهمی دارد. از طرف دیگر، دادگاهی در برزیل با احداث سومین سد بزرگ جهان روی رودخانه ژینگو در قلب جنگل‌های آمازون موافقت کرده است.
در سال ۱۳۹۴ خورشیدی (۲۰۱۵ میلادی) اعلام شد که برزیل و پرو با پیشنهاد چین برای احداث راه آهن در آمازون موافقت اولیه کرده‌اند. در صورت احداث، طول این راه آهن به بیش از ۵ هزار کیلومتر می‌رسد و ریو دو ژانیرو، دومین شهر بزرگ برزیل در حاشیه اقیانوس اطلس را به بندری در پرو در اقیانوس آرام متصل می‌کند. توسعه این خط آهن از هزینه صادرات مواد خام و فرآورده‌های کشاورزی به چین کم می‌کند اما مخالفان طرح می‌گویند ساخت و ساز برای ایجاد راه آهن ممکن است به جنگل‌های بکر آمازون لطمه بزند.[۱۰]
نگارخانه
منابع
- ↑ New 7 Wonders of the Word: Live Ranking
- ↑ Roosevelt, A. C.; da Costa, M. Lima; Machado, C. Lopes; Michab, M.; Mercier, N.; Valladas, H.; Feathers, J.; Barnett, W.; da Silveira, M. Imazio; Henderson, A.; Sliva, J.; Chernoff, B.; Reese, D. S.; Holman, J. A.; Toth, N.; Schick, K. (April 19, 1996). "Paleoindian Cave Dwellers in the Amazon: The Peopling of the Americas". Science. 272 (5260): 373–384. Bibcode:1996Sci...272..373R. doi:10.1126/science.272.5260.373.
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی: تجمع اعتراضی در بزریل برای 'نجات جنگل‌های آمازون'. چهارشنبه ۰۹ فوریه ۲۰۱۱–۲۰ بهمن ۱۳۸۹.
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی: پیروزی حقوقی برای سرخپوستان آمازون.
- ↑ "Field Museum scientists estimate 16,000 tree species in the Amazon". Field Museum. 17 October 2013. Retrieved 18 October 2013.
- ↑ Da Silva; Jose Maria Cardoso; et al. (2005). "The Fate of the Amazonian Areas of Endemism". Conservation Biology. 19 (3): 689–694. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00705.x.
- ↑ Lewinsohn, Thomas M.; Paulo Inácio Prado (June 2005). "How Many Species Are There in Brazil?". Conservation Biology. 19 (3): 619–624. doi:10.1111/j.1523-1739.2005.00680.x.
- ↑ Staff (July 2, 2007). "Piranha 'less deadly than feared'". BBC News. Archived from the original on July 7, 2007. Retrieved July 2, 2007.
- ↑ da Rosa; Elizabeth S. T.; et al. (August 2006). "Bat-transmitted Human Rabies Outbreaks, Brazilian Amazon" (PDF). Emerging Infectious Diseases. 12 (8): 1197–1202. doi:10.3201/eid1708.050929. PMC 3291204. PMID 16965697. Archived from the original (PDF) on October 29, 2008. Retrieved October 11, 2008.
- ↑ بی‌بی‌سی فارسی: برنامه چین برای ساخت راه‌آهن پنج هزار کیلومتری در جنگل‌های آمازون. ۲۳ مهٔ ۲۰۱۵–۰۲ خرداد ۱۳۹۴
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ جنگل‌های آمازون موجود است. |
 | این یک مقالهٔ خرد یک مکان جغرافیایی است. می‌توانید با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
| کتابخانه‌های ملی | |
|---|---|
| سایر | |
