سیردریا: تفاوت میان نسخه‌ها

سیردریا
سیردریا
	کشورهای زردرنگ در حوضهٔ آبخیز دریاچه آرال قرار دارند.
ویژگی‌های ظاهری
دهانه	دریاچه آرال
طول	۲٬۲۱۲ کیلومتر
دبی	۷۰۳ متر مکعب بر ثانیه (نزدیک ریزشگاه)

نمایش تاریخچه به صورت تعاملی

→ تفاوت قدیمی‌تر تفاوت جدیدتر ←

محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده

دیداریویکی‌متن

درخط

نسخهٔ ‏۲۵ ژوئیهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۱۸:۱۷

سیردَریا یا سیحون (پارسی باستان: یَخشَه اَرتَه، به‌معنای مروارید واقعی؛ پهلوی: یَخشَرت^[۱]؛ یونانی: Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس؛ عربی: سیحون^[۲]) یا گل‌زریون، دومین رود پرآبی است که در آسیای میانه است که بعد از پیوستن به آمو دریا به دریاچه خوارزم (آرال) می‌ریزد. رود دیگر آمودریا نام دارد. بخش تُرکی این نام، سیر، تا پیش از سدهٔ دهم هجری|شانزدهم میلادی در هیچ منبع تاریخی یافت نشده‌است؛ نخستین مرجع این نام در این سده (دهم هجری) است، که ابوالغازی بهادُرخان، مورخ و خان خیوه، دریاچه خوارزم را سیر تِنیزی (دریای سرخ‌رنگ) نامید. در منابع اروپای غربی، سیردریا با نام یونانی باستانی‌اش Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس شناخته می‌شود، که برگرفته از واژهٔ زبان پهلوی یَخشَرت (آنطور که یوزف مارکوارت، خاورشناس نامدار آلمانی، در «Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften» یاد کرده)، برگرفته از واژهٔ پارسی باستانی یَخشَه اَرتَه، به‌معنای مروارید واقعی است.^[۳]

این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه‌های تین شان در قرقیزستان کنونی و دیگری شرق ازبکستان. این رود در ۲۲۲۰ کیلومتر در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی قزاقستان به دریاچه خوارزم می‌رسد. این رود در گذارش سرتاسر کشتزارهای پنبه را در آسیای مرکزی آبیاری می‌کند. سیردریا از کنار شهرهای خجند و قیزیل‌اوردا و خوقند می‌گذرد.

جستارهای وابسته

آمودریا

پانویس

↑ J. Marquart, Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften, Leipzig, 1898, 6.
↑ Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'
↑ Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'

منبع

Wikipedia contributors, «Syr Darya,» Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Syr_Darya&oldid=201995618
W. Barthold, C. E. Bosworth, Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA', Volume IX: SAN - SZE, Brill, Leiden, 1997, ISBN 90-04-10422-4

[1] J. Marquart, Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften, Leipzig, 1898, 6.

[2] Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'

[3] Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'

[۱]

[۲]

[۳]

@@ خط ۱۴: / خط ۱۴: @@
 [[پرونده:Iran provinces in Abbasid Caliphate.jpg|بندانگشتی|450px|چپ|موقعیت رود سیردریا (رود جیحون) در نقشه ایران در عصر [[خلفای عباسی]] (در بالای نقشه سمت راست). برگرفته از کتاب [[جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی]]]]
-'''سیردَریا''' یا '''سیحون''' ([[پارسی باستان]]: '''یَخشَه اَرتَه'''، به‌معنای ''مروارید واقعی''؛ [[زبان پهلوی|پهلوی]]: '''یَخشَرت'''<ref>J. Marquart, Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften, Leipzig, 1898, 6.</ref>؛ [[زبان یونانی|یونانی]]: '''Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس'''؛ [[زبان عربی|عربی]]: '''سیحون'''<ref>Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'</ref>) یا '''گل‌زریون'''، دومین رود پرآبی است که در [[آسیای میانه]] است که بعد از پیوستن به [[آمو دریا ]] به [[دریاچه خوارزم]] (آرال) می‌ریزد. رود دیگر [[آمودریا]] نام دارد. بخش [[زبان‌های ترکی|تُرکی]] این نام، ''سیر''، تا پیش از سدهٔ دهم هجری|شانزدهم میلادی در هیچ منبع تاریخی یافت نشده‌است؛ نخستین مرجع این نام در این سده (دهم هجری) است، که [[ابوالغازی بهادرخان|ابوالغازی بهادُرخان]]، مورخ و [[خان]] [[خیوه]]، دریاچه خوارزم را ''سیر تِنیزی'' (دریای سرخ‌رنگ) نامید. در منابع اروپای غربی، سیردریا با نام [[زبان یونانی|یونانی باستانی‌اش]] ''Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس'' شناخته می‌شود، که برگرفته از واژهٔ [[زبان پهلوی]] ''یَخشَرت'' (آنطور که [[یوزف مارکوارت]]، خاورشناس نامدار [[آلمان|آلمانی]]، در «Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften» یاد کرده)، برگرفته از واژهٔ [[پارسی باستانی]] ''یَخشَه اَرتَه''، به‌معنای ''مروارید واقعی'' است.<ref>Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'</ref>
+'''سیردَریا''' یا '''سیحون''' ([[پارسی باستان]]: '''یَخشَه اَرتَه'''، به‌معنای ''مروارید واقعی''؛ [[زبان پهلوی|پهلوی]]: '''یَخشَرت'''<ref>J. Marquart, Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften, Leipzig, 1898, 6.</ref>؛ [[زبان یونانی|یونانی]]: '''Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس'''؛ [[زبان عربی|عربی]]: '''سیحون'''<ref>Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'</ref>) یا '''گل‌زریون'''، دومین رود پرآبی است که در [[آسیای میانه]] است که بعد از پیوستن به [[آمو دریا]] به [[دریاچه خوارزم]] (آرال) می‌ریزد. رود دیگر [[آمودریا]] نام دارد. بخش [[زبان‌های ترکی|تُرکی]] این نام، ''سیر''، تا پیش از سدهٔ دهم هجری|شانزدهم میلادی در هیچ منبع تاریخی یافت نشده‌است؛ نخستین مرجع این نام در این سده (دهم هجری) است، که [[ابوالغازی بهادرخان|ابوالغازی بهادُرخان]]، مورخ و [[خان]] [[خیوه]]، دریاچه خوارزم را ''سیر تِنیزی'' (دریای سرخ‌رنگ) نامید. در منابع اروپای غربی، سیردریا با نام [[زبان یونانی|یونانی باستانی‌اش]] ''Jaxartes/Ιαξάρτης/یَکسارتِس'' شناخته می‌شود، که برگرفته از واژهٔ [[زبان پهلوی]] ''یَخشَرت'' (آنطور که [[یوزف مارکوارت]]، خاورشناس نامدار [[آلمان|آلمانی]]، در «Die Chronologic der alttiirkischen Inschriften» یاد کرده)، برگرفته از واژهٔ [[پارسی باستانی]] ''یَخشَه اَرتَه''، به‌معنای ''مروارید واقعی'' است.<ref>Encyclopaedia of Islam, 'SIR DARYA'</ref>
 این رود دو سرچشمه دارد، یکی کوه‌های تین شان در [[قرقیزستان]] کنونی و دیگری شرق [[ازبکستان]]. این رود در ۲۲۲۰ کیلومتر در غرب و شمال غربی سرچشمه دارد و پس از گذر از جنوب کشور کنونی [[قزاقستان]] به دریاچه خوارزم می‌رسد. این رود در گذارش سرتاسر کشتزارهای [[پنبه]]  را در [[آسیای مرکزی]] آبیاری می‌کند. سیردریا از کنار شهرهای [[خجند]] و [[قیزیل‌اوردا]] و [[خوقند]] می‌گذرد.