پرش به محتوا

وزرگ فرمدار

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
(تغییرمسیر از وزرگ فرمذار)

وُزُرگ فَرمَدار والاترین مقام رسمی در دربار ساسانی بود[۱] که آن را برابر با «وزیر اعظم» در دوران خلافت عباسی دانسته‌اند.[۲] این مقام را پس از پادشاه، والاترین مقام دانسته و حتی از موبد موبدان برتر دانسته‌اند.[۳]

منصب وزارت اعظم که خلفا برقرار کردند و در میان دول اسلامی متداول گردید، تقلید مستقیم از مقام وزرگ فرمذار ساسانیان بوده‌است؛ از این سبب تحقیقاتی که دانشمندان عرب در اصول سیاست کرده‌اند و آنچه در باب مقام و منصب وزیر بزرگ گفته‌اند، عموماً در حق وزرگ فرمذار عهد ساسانی صحیح است.[۴]

همچنین برخی «بزرگمهر» را نیز گونهٔ تغییر یافتهٔ این واژه دانسته‌اند.[۵][۶]

در متن فارسی میانهٔ سورسخن در دربار شاهی، رتبه و جایگاه وُزُرگ فَرمَدار، فقط از شاهنشاه و شاهزادهٔ ولیعهد پایین‌تر است، در حالی که سپاهبد (:فرماندهٔ ارشد نظامی)، شهردادور (:قاضی شاهی)، مغان اندرزبد (:رئیس شورای روحانیون زرتشتی)، هزاربد (:فرماندهٔ هزار سرباز) و درون‌یاز (:برگزارکنندهٔ مراسم درون)، همگی در مرتبهٔ پایین‌تری از وی قرار دارند.[۷]

فهرست وُزُرگ فَرمَداران ساسانی

[ویرایش]

دارندگان شناخته‌شدهٔ این مقام به قرار زیر می‌باشند:[۱]

ساسانیان
ترتیب وزرگ فرمذار شاهنشاه
۱ ابرسام اردشیر بابکان
۲ خسرو یزدگرد یزدگرد یکم
۳ مهرنرسه یزدگرد یکم
بهرام پنجم
۴ سورن پهلو بهرام پنجم
۵ بزرگمهر خسرو یکم
قباد یکم
۶ ایزدگشنسپ خسرو یکم
۷ پیروز خسرو قباد دوم
اردشیر سوم
۸ ماه‌آذر گشنسپ اردشیر سوم
۹ فرخ‌هرمز بوران‌دخت

جستارهای وابسته

[ویرایش]

پیوند به بیرون

[ویرایش]

محمد سلیمان‌خانی. «وزارت در عهد ساسانیان» (PDF). دانشگاه آزاد اسلامی.

پانویس

[ویرایش]
  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Encyclopædia Iranica، ذیل «FRAMADĀR».
  2. «وجوه مشترک نظریه‌ها و اندیشه‌های سیاسی مختلف در اسلام و ایران». نشریه الکترونیکی پرسمان. ۱۸ شهریور ۱۳۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  3. ابوالفضل کاوندی کاتب (۲۵ فروردین ۱۳۹۳). «عناصر ساختاری حکومت در شاهنامه». گروه دائرةالمعارف بزرگ اسلامی. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  4. حسین زمانی. «سازمان اداری و درباری، میراث ایران باستان در دورهٔ اسلامی» (PDF). مزدک‌نامه. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۷ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  5. علی‌اکبر امینی (بهار ۱۳۹۲). «اندیشه‌های سیاسی-اجتماعی بزرگمهر» (PDF). روزنامه اطلاعات. بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۳۱ مارس ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  6. «بزرگمهر». راسخون. ۲۱ فروردین ۱۳۹۰. بایگانی‌شده از اصلی در ۷ ژوئن ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۳ ژوئن ۲۰۱۴.
  7. Daryaee, Mehr‐Narseh.

منابع

[ویرایش]
  • Chaumont, Marie-Louise (2001). "FRAMADĀR". Encyclopædia Iranica (به انگلیسی). Vol. X. p. ۱۲۵–۱۲۶. Retrieved 7 September 2014.
  • Daryaee, Touraj (2012). "Mehr‐Narseh". دانشنامه ایرانیکا (به انگلیسی).