سرخرگ‌های کرونری

Coronary arteries
سرخرگ‌های اکلیلی به رنگ قرمز نوشته شده‌اند. دیگر سرخرگ‌های اصلی به رنگ آبی هستند.
شناسه‌ها
FMA	49893

سرخرگ اکلیلی (کرونری) از آئورت بیرون می‌آید. آئورت سرخرگ یا سرخرگ اصلی بدن است که از بطن چپ، خون را خارج می‌کند. شریان‌های اکلیلی از ابتدای آئورت منشأ می‌گیرند؛ بنابراین جزو نخستین سرخرگ‌هایی هستند که خون حاوی اکسیژن زیاد را دریافت می‌کنند. دو شریان اکلیلی چپ و راست نسبتاً کوچک‌اند و هرکدام قطری کمتر از ۳ تا ۴ میلی‌متر دارند. خونی که از درون قلب عبور می‌کند نمی‌تواند نیازهای تنفسی و غذاییِ قلب را برطرف کند، به همین دلیل ماهیچه قلب با رگ‌های ویژه‌ای به نام سرخرگ‌های اکلیلی (کرونری)، که از آئورت منشعب شده‌اند، تغذیه می‌شوند.

کالبدشناسی

این سرخرگ‌های اکلیلی از روی سطح قلب عبور می‌کنند و در پشت قلب به یکدیگر متصل می‌شوند و تقریباً یک مسیر دایره‌ای را ایجاد می‌کنند. وقتی پزشکان قدیم چنین الگویی از رگ‌های خونی قلب دیدند، آن را به تاج تشبیه کردند، به همین دلیل به این شریان‌ها، کرونری (Coronary /) گفتند که امروزه نیز از این کلمه استفاده می‌شود. از آنجایی‌که سرخرگ‌های كرونري قلب دارای اهمیت زیادی هستند، پزشکان، تمام شاخه‌ها و تغییراتی را که ممکن است در افراد مختلف وجود داشته باشد، شناسایی کرده‌اند.

سرخرگ اصلي چپ (LM) دارای دو شاخه اصلی است که به آن‌ها نزولی قدامی (LAD) و سرخرگ سیرکومفلکس (LCX) یا چرخشی می‌گویند. شریان ladaدر اپیکال ناچ باpdaآناستوموز می‌کند.

شاخه‌های سرخرگ LAD را دیاگونال و سِپتال و شاخه‌های شریان LCX را (Obtuse Marginal (OM گویند.

سرخرگ اصلي راست (RCA) معمولاً به دو شاخه انتهایی اصلی به نام‌های نزولی خلفی (PDA) و خلفی بطن چپ (PLV) تقسیم می‌شود.

سایر شاخه‌های RCA شامل کونوس، شاخه RV و acute marginal است.

شاخه SA node گاهی از RCA و گاهی از LCX منشأ می‌گیرد.

در تعداد کمتری از افراد شاخه‌های PDA و PLV از LCX جدا می‌شود.

کارکرد

رگ کرونری چپ بیشتر عضله بطن چپ را خون‌رسانی می‌کند. بطن چپ موظف است خون را به تمام قسمت‌های مختلف بدن پمپ کند بنابراین نسبت به بطن راست دارای عضلات بیشتری است. سرخرگ اکلیلی راست، معمولاً کوچک‌تر بوده و قسمت زیرین قلب و بطن راست را خون‌رسانی می‌کند. بطن راست خون را به شُش‌ها پمپ می‌کند. سرخرگ‌های اکلیلی دارای ساختمانی مشابه تمام سرخرگ‌های بدن هستند با این تفاوت که فقط در زمان بین ضربان‌های قلب (حالت استراحت قلب)، خون در این سرخرگ‌ها جریان می‌یابد.

بیماری

تنگ و باریک‌شدن سرخرگ اکلیلی (استنوزیس) یکی از نشانه‌های بیماری سرخرگ اکلیلی و نتیجه آترواسکلروز است. در این صورت مواد غذایی کافی به قلب نمی‌رسد و باعث سکتهٔ قلبی می‌شود.

تشخیص می‌تواند با سی‌تی آنژیوگرافی یا رگ‌نگاری رگ‌های اکلیلی (آنژیوگرافی) انجام پذیرد. برای رفع گرفتگی سرخرگ‌های اکلیلی از درمان دارویی یا روش آنژیوپلاستی با بالن یا جراحی کنارگذر سرخرگ اکلیلی استفاده می‌شود.

پیش‌گیری

برای پیش‌گیری از گرفتن رگ‌های اکلیلی و ابتلا به سکته قلبی باید از خوردن مواد با چربی بالا دوری کرد، زیرا روغن‌ها، به خصوص روغن‌های اشباع، در رگ‌ها رسوب می‌کنند.

جستارهای وابسته

بیماری شریان‌های کرونری

منابع

• Coronary Artery Disease. American College of Physicians. 2000 p61-64