درگاه:ایروان/نوشتار برگزیده
.jpg)
کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر (به ارمنی Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ մայր եկեղեցի - به انگلیسی Saint Gregory the Illuminator Cathedral)، یک کلیسای جامع حواری ارمنی واقع در ایروان، ارمنستان می‌باشد. ساخت این ساختمان در سال ۱۹۹۷ میلادی شروع و در سال ۲۰۰۱ میلادی به پایان رسید. معمار این بنا استپان کیورکچیان است که این کلیسا را به سبک معماری ارمنی طراحی کرده‌است. این کلیسا در ناحیه کنترون، و در نزدیکی ایستگاه متروی ژنرال آندرانیک واقع شده‌است. این کلیسا در تاریخ ۲۳ سپتامبر ۲۰۰۱ میلادی به‌طور رسمی بازگشایی شد. چند روز بعد ژان پل دوم از کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر بازدید کرد. این کلیسا به مناسبت بزرگداشت هزار و هفتصدمین سالگرد اعلام مسیحیت به عنوان دین رسمی، ارمنیان ساخته شده‌است. مساحت داخلی کلیسا حدود ۳۸۲۲ متر مربع است، در حالی که ارتفاع کلیسای جامع از زمین تا بالای صلیب ۵۴ متر است. این کلیسا به همراه کلیسای جامع تثلیث تفلیس بزرگترین کلیسای قفقاز جنوبی می‌باشد.
ساختمان مجلس ملی ارمنستان (Hayastani Hanrapetut'yan Azgayin Zhoghovi Shenk ارمنی: Հայաստանի Հանրապետության Ազգային ժողովի շենքը; انگلیسی: National Assembly Building of Armenia) در خیابان باقرامیان، ایروان واقع شده‌است. این ساختمان توسط مارک گریگوریان طراحی شده‌است. ساختمان مجلس ملی ارمنستان در سال ۱۹۴۷ طراحی شده‌است و ساخت آن در سال ۱۹۴۸ آغاز و در سال ۱۹۵۰ به پایان رسید. این بنا از زمان ساخت و تا زمان استقلال ارمنستان، محل کمیته مرکزی حزب کمونیست ارمنستان بود. در ماه مه ۱۹۹۱ شورای عالی جمهوری ارمنستان به این ساختمان منتقل شد. از سوی روزنامه بریتانیایی ایندیپندنت از میان ساختمان‌های مجالس ۱۹۳ کشور جهان، ساختمان مجلس ملی ارمنستان را جزء ده ساختمان برتر انتخاب کرده‌است.
تیشبانی یا قلعه تیشبانی نام دیگر آن کارمیر بلور به زبان ارمنی «تپه قرمز» (به ارمنی Կարմիր Բլուր - به انگلیسی Teishebaini)، قلعه‌ای است در کنار رود هرازدان که توسط پادشاه اورارتو، روسای دوم بنا شده است. بعد از احداث این قلعه، مرکز اداری از دژ اربونی به مکان جدید منتقل شد. شهر بیش از چهل هکتار مساحت داشت. قلعهٔ محصور شده نیز مساحتی چهار هکتاری دارد و طبق بررسی‌های صورت گرفته دارای ۱۲۰ اتاق بوده که تعدادی از آنها به شکل دو و سه طبقه بنا شده‌اند. در این قلعه، باج و خراج‌های جمع‌آوری شده را نگهداری می‌کردند. در ۵۸۵ بیش از میلاد دژ اربونی و تیشبانی به اشغال اقوام سکاها و کیمری درآمد و قلعه و شهر تیشبانی دچار حریق و به کلی ویران شدند. در حال حاضر فقط بخش‌هایی از قلعه بر روی ارتفاعات مشرف به رودخانه و خیابان اصلی شهر و باقی مانده تعدادی از خانه‌های آن دوران به جای مانده است. در بررسی‌هایی که از ۱۹۳۹ میلادی در تیشبانی صورت گرفته، حدود ۴۶ کتیبه به زبان اورارتویی، سلاح‌های مختلف و آثار سفالی ای از ملل همسایه یافت شده که نمایانگر ارتباطات تجاری این شهر با دنیای آن زمان است.
.JPG)
فرهنگستان دولتی تئاتر سوندوکیان (ارمنی: Գաբրիել Սունդուկյանի անվան ազգային ակադեմիական թատրոն; انگلیسی: Gabriel Sundukyan State Academic Theatre) در ۲۵ فوریه ۱۹۲۲ در ایروان بنیانگذاری شده‌است و قدیمی‌ترین تئاتر مدرن ارمنستان است. هنرپیشگان و کارگردانان سرشناسی همچون وارطان آجمیان، والنتین پودپوموگوف، واهرام پاپازیان، هراچیا قاپلانیان، هراچیا نرسیسیان، هاسمیک، آوت آوتیسیان، آروس وسکانیان، و ادگار الباکیان ستاره‌های گروه‌های این تئاتر بوده‌اند. آنها نمایشنامه‌های خارجی و ملی همچون وصیت‌نامه گابریل سوندوکیان، روزان موراتسان، خدایان باستان لوون شانت، کالیگولا آلبر کامو، Resistible Rise of Arturo Ui برتولت برشت، باغ آلبالو آنتون چخوف، هوس زیر درخت نارون یوجین اونیل، چهل روز موسی داغ فرانتس ورفل اجرا نموده‌اند. واردوهی واردرسیان هنرمند مردمی اتحاد جماهیر شوروی هنرپیشه اصلی تئاتر سوندوکیان است. این تئاتر به نام گابریل سوندوکیان، بنیانگذار مدرسه درام واقع‌گرایی ارمنستان، نامگذاری شد.
سینما مسکو (ارمنی: Մոսկվա կինոթատրոն Moskva kinot'atron) بزرگترین سالن سینما در ایروان پایتخت ارمنستان می‌باشد که در میدان شارل آزناوور، در خیابان آبوویان واقع شده‌است. این سینما در مکان کلیسای سنت پل و پطر ایروان، که در دهه ۱۹۳۰ میلادی توسط مقامات شوروی تخریب شد بنا شده‌است. در سال ۲۰۱۰ میلادی پیشنهاد شد که سینما تخریب شود و کلیسا دوباره ساخته شود. سینما در جشنواره بین‌المللی فیلم 'زردآلوی طلایی' که هر ساله از سال ۲۰۰۴ میلادی در ایروان برگزار می‌شود شرکت می‌کند. در سال ۲۰۰۱ میلادی، تغییر نام میدان جلوی سینما به شارل آزناوور به عنوان بخشی از جشن‌های ۱۰مین سالگرد استقلال ارمنستان انجام شد.
تئاتر دولتی عروسکی هُوْهانِس تومانیان ایروان (ارمنی: Երևանի Հովհաննես Թումանյանի անվան Պետական Տիկնիկային Թատրոն (Yerevani Hovhannes T'umanyani anvan Petakan Tiknikayin T'atron)) یک تئاتر عروسکی در شهر ایروان ارمنستان می‌باشد. این تئاتر در تاریخ ۱ ژوئن ۱۹۳۵ توسط سوفیا بجانیان (کارگران)، گِوورگ آرکلیان (نقاش) و پاولوس بورویان (هنرپیشه) افتتاح شد. نخستین مدیر تئاتر واریا استپانیان بود. دیرتر در سال ۱۹۳۸ میلادی این تئاتر به نام هوهانس تومانیان تغییر نام یافت. در بین سال‌های ۱۹۵۰ تا ۱۹۵۷ میلادی این تئاتر بسته بود. اما در تاریخ ۲۷ ژوئیه ۱۹۵۷ بازگشایی شد و یرواند ماناریان مدیر آن شد. این تئاتر از سال ۱۹۷۵ میلادی در مکان فعلی آن در خیابان سایات‌نووا فعالیت می‌کند. مدیر و کارگردان هنری کنونی این تئاتر روبن بابایان می‌باشد. این تئاتر همچنین مکان موزه عروسکی پاولوس بورویان نیز می‌باشد.