ترازنامه

ترازنامه، بیلان یا صورت وضعیت مالی یکی از صورت‌های مالی اساسی است که وضعیت مالی یک شخصیت حسابداری (شخصیت گزارشگر) را در یک زمان مشخص نشان می‌دهد؛ که باید توسط یک نهاد حسابرسی تهیه گردد.

ترازنامه معمولاً در پایان یک دوره مالی تهیه می‌گردد. در ترازنامه سه قلم اطلاعاتی دارایی، بدهی و سرمایه مشخص می‌گردد. این ۳ بخش در ترازنامه‌ها، این ایده را به سرمایه‌گذاران می‌دهد که داشته‌ها (دارایی‌ها) و چه دیونی (بدهی‌هایی) دارد و صاحبان شرکت چه مقدار سرمایه‌گذاری کرده‌اند.

ترازنامه به زبان ساده مشخص می‌نماید که یک مؤسسه چه میزان دارایی دارد: زمین، ساختمان، اثاثه، وجه نقد در صندوق و… همگی میزان دارایی مؤسسه را نشان می‌دهند. بدهکاران به شرکت نیز جز دارایی‌های شرکت محسوب می‌گردند؛ زیرا بدهکاران نیز در نهایت با پرداخت پول به صندوق شرکت یا پرداختهای از نوع دیگر (چک و…) موجب افزایش دارایی شرکت می‌گردند.

از طرفی در ترازنامه میزان بدهی سازمان نیز مشخص می‌گردد. هر سازمان ممکن است به افراد مختلف بدهی داشته باشد (حساب بستانکاران) یا مؤسسه ممکن است با صدور چکهای مختلف اسناد پرداختنی مختلفی داشته باشد. خلاصه اطلاعات بدهی مؤسسه و در نهایت سرمایه تشکیل مؤسسه نیز در قسمت بدهیهای ترازنامه مشخص می‌گردد. علت امر این است، که شرکت همواره به صاحب سرمایه بدهکار می‌باشد. در حقیقت بدهی و سرمایه دیون یک مؤسسه را به افراد حقیقی یا حقوقی دیگر مشخص می‌کند.

ترازنامه بر اساس اصل زیر استوار است:

دارایی = بدهی + سرمایه به این اصل، معادله اصلی حسابداری می‌گویند.

بخشهای اصلی ترازنامه

عنوان

نام شرکت، نام اظهارنامه و تاریخ استفاده از مانده حساب را نشان می‌دهد.

دارایی‌ها

کالاهایی هستند که برای یک شرکت ارزش اقتصادی دارند.

بدهی‌ها

کالاهایی هستند که بار اقتصادی برای شرکت دارند – معمولاً یک تجارت به سایر مشاغل بدهکار است.

حقوق صاحبان سهام

شامل کلیه سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این شرکت طی سالهاست – معمولاً به صورت سرمایه یا سرمایه‌گذاری سهامداران و سودهای حفظ شده می‌باشد.

تعریف دیگر از ترازنامه

ترازنامه یا بیلان یک گزارش یا صورت مالی است که در آن ارتباط داراییها و بدهیها و سرمایه به ترتیبی گزارش می‌شود که برای صاحبان مؤسسه، بستانکاران و سایر اشخاص علاقه‌مند به امور مالی مؤسسه مفید باشد. ترازنامه به معادلهٔ حسابداری (یعنی: دارایی = بدهی + سرمایه) شباهت کامل دارد.

نمونه

مثال زیر یک نمونه ترازنامه را نشان می‌دهد:

فرم استاندارد ترازنامه یک شرکت

ترازنامه شرکت XXXX دوره منتهی به YYYY/MM/DD

دارایی‌ها	مبالغ به ریال	بدهی و سرمایه (حقوق صاحبان سهام)	مبالغ به ریال
دارایی جاری وجه نقد حساب دریافتنی موجودی کالا پیش پرداخت	XXX XXX XXX XXX	بدهی جاری حساب‌ها و اسناد پرداختنی تجاری سایر حساب‌ها و اسناد پرداختنی مالیات بر درآمد پرداختنی بخش جاری وام بلند مدت سایر بدهی‌های جاری بدهی بلندمدت وام مالیات معوقه	XXX XXX XXX XXX XXX XXX XXX
جمع دارایی‌های	XXX	جمع کل بدهی‌ها	XXX
دارایی ثابت زمین تجهیزات ساختمان کسر می‌شود: (استهلاک انباشته) (سرقفلی) (دارایی نامشهود ثابت)	XXX XXX XXX (XXX) (XXX) (XXX)	سرمایه سهام سرمایه سود انباشته (سود تقسیم نشده)	XXX XXX
جمع دارایی‌های	XXX	جمع سرمایه (حقوق صاحبان سهام)	XXX
جمع کل دارایی‌ها	XXX	جمع کل بدهی‌ها و سرمایه (حقوق صاحبان سهام)	XXX

منابع

• دکتر عزیز نبوی اصول حسابداری جلد اول. تهران کتابخانه فروردین