پرش به محتوا

اعتدال پاییزی

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نقطه اعتدال پاییزی
موقعیت خورشید در لحظه اعتدال پاییزی (نیمکره شمالی)-
تقاطع دایرةالبروج (قوس آبی) با استوای سماوی (میل صفر درجه)-
تقریبا ۱ مهر (۲۳ سپتامبر)، در برج میزان بر صورت فلکی دوشیزه.
اعتدال پاییزی
دایره قرمز استوای سماوی و دایره زرد مسیر ظاهری حرکت خورشید (دایرةالبروج) و دو نقطه برخورد این دو، اعتدال بهاری و پائیزی است.
تاریخ و زمان (به وقت ایران)
انقلابین و اعتدالین روی زمین[۱]
زمان اعتدال
بهاری
انقلاب
تابستانی
اعتدال
پاییزی
انقلاب
زمستانی
ماه اسفند/
فروردین
خرداد/
تیر
شهریور/
مهر
آذر/
دی
سال
روز ساعت روز ساعت روز ساعت روز ساعت
۱۴۰۰ ۳۰ ۱۳:۰۷ ۳۱ ۰۷:۰۲ ۳۱ ۲۲:۵۱ ۳۰ ۱۹:۲۹
۱۴۰۱ ۲۹ ۱۹:۰۳ ۳۱ ۱۲:۴۴ ۱ ۰۴:۳۴ ۱ ۰۱:۱۸
۱۴۰۲ ۱ ۰۰:۵۴ ۳۱ ۱۸:۲۸ ۱ ۱۰:۲۰ ۱ ۰۶:۵۷
۱۴۰۳ ۱ ۰۶:۳۷ ۱ ۰۰:۲۱ ۱ ۱۶:۱۴ ۱ ۱۲:۵۰
۱۴۰۴ ۳۰ ۱۲:۳۲ ۳۱ ۰۶:۱۲ ۳۱ ۲۱:۵۰ ۳۰ ۱۸:۳۳
۱۴۰۵ ۲۹ ۱۷:۴۶ ۳۱ ۱۱:۵۵ ۱ ۰۳:۳۶ ۱ ۰۰:۲۰
تاریخ و زمان متوسط (به وقت ایران)
     اعتدالین (°۰) و انقلابین ('۲۶ °۲۳±) روی زمین     
نقاط
فصول
اعتدال
بهاری
انقلاب
تابستانی
اعتدال
پاییزی
انقلاب
زمستانی
زمان ۱ فروردین ۳۱ خرداد ۱ مهر ۱ دی
ساعت ۰۰:۰۷ ۱۸:۰۳ ۰۹:۴۴ ۰۶:۱۳

اعتدال پاییزی یا برابران پاییزی،[۲][۳] (در نیم‌کرهٔ شمالی) در ستاره‌شناسی به لحظه‌ای گفته می‌شود که خورشید از دید ناظر زمینی از صفحهٔ استوای سماوی می‌گذرد و سپس حرکت خود را به سمت جنوب آسمان در پیش می‌گیرد. اعتدال پاییزی یکی از دو اعتدالین زمین است که در هر سال رخ می‌دهد (اعتدال دیگر اعتدال بهاری است).
جابجایی و گردش زمین به دور خورشید در هر سال باعث می‌شود تا ناظر زمینی تصور کند که خورشید روی یک مدار دایره‌ای (دایرةالبروج) که با مدار استوای زمین ۲۳٫۵ درجه اختلاف دارد، به دور سیاره ما حرکت می‌کند. در این میان چهار نقطه از مدار فرضی حرکت خورشید به دور زمین بسیار مهم می‌شود. دو نقطه اعتدال بهاری و پاییزی که محل تلاقی دو مدار حرکت ظاهری خورشید به دور زمین و دایره استوای سماوی است و دو نقطه انقلاب تابستانی و زمستانی که به نظر می‌رسد خورشید در بیشترین فاصله زاویه‌ای نسبت به استوای سماوی قرار می‌گیرد.[۴]

اعتدال پاییزی در نیم‌کرهٔ شمالی تقریباً ۱ مهر «۲۳ سپتامبر» (لحظهٔ متوسط سالانة آن یکم مهر ساعت ۰۹:۴۴ (ایران)) و هم‌زمان با آغاز فصل پاییز است، درحالیکه همین زمان در نیم‌کرهٔ جنوبی آغاز بهار و لحظهٔ اعتدال بهاری است و بالعکس.

جشن مهرگان

[ویرایش]

بنا بر افسانه‌ها و شاهنامه فردوسی، فریدون پس از پیروزی بر ضحاک و در بند کشیدن او؛ در یکم مهر ماه بر تخت شاهی نشست و دستور داد تا به این مناسبت جشنی بر پا کنند که به نام مهرگان شناخته شد. شاهنامه ماه مهر و مهرگان را یادگار او می‌داند:[۵]

فریدون چو شد بر جهان کامگارندانست جز خویشتن شهریار
به رسم کیان تاج و تخت مهیبیاراست با کاخ شاهنشهی
به روز خجسته سر مهرماهبه سر برنهاد آن کیانی کلاه
زمانه بی‌اندوه گشت از بدیگرفتند هر کس ره ایزدی
دل از داوری‌ها بپرداختندبه آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکامگرفتند هر یک ز یاقوت جام
می روشن و چهرهٔ شاه نوجهان نو ز داد و سر ماه نو
بفرمود تا آتش افروختندهمه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوستتن‌آسانی و خوردن آیین اوست
اگر یادگار است از او ماه مهربکوش و به رنج ایچ منمای چهر

جشن سر میزان و اعتدال پاییزی

[ویرایش]

در خراسان یکی از مهم‌ترین جشنهای سنتی، جشن سر میزو یا جشن اول میزان بوده که یکم مهر آغاز آن بوده‌است. در قدیم کشاورزان با آغاز فصل سرما و پایان چرای علوفه ناچار بودند قوچ، بز نر و حتی گاو نر را، که بیش‌تر کاربرد پرواری دارد، سر ببرند؛ زیرا با آغاز زمستان گیاه کافی برای خوراک وجود نداشته‌است. پس به ناچار چارپایان پرواری ذبح می‌شدند که به این کار پرواربندی و جشن غلیه کنان می‌گفتند و گوشت آن را قیمه و کاملاً خشک می‌کردند، نمک‌سود می‌کردند و در کیسه‌ای در محلی بلند آویزان می‌کردند تا در طول پاییز و زمستان از گوشت آن برای خوراک خود استفاده کنند. سایر دام‌ها برای زاد و ولد نگهداری می‌شدند. در این فصل موقع جفت‌گیری نیز به پایان می‌رسید و دام‌ها در اوایل بهار نوزاد خود را به دنیا می‌آوردند.

تقویم ام‌القری عربستان سعودی

[ویرایش]

در عربستان سعودی، تقویمی قمری با نام ام‌القری وجود دارد که به آن تقویمی خورشیدی با مبدأ هجرت پیامبر اسلام از مکه به مدینه ضمیمه شده‌است که آغاز آن با اعتدال پاییزی است.

نگارخانه

[ویرایش]

جستارهای وابسته

[ویرایش]

منابع

[ویرایش]
  1. United States Naval Observatory (۲۰۱۰-۰۶-۱۰). "Earth's Seasons: Equinoxes, Solstices, Perihelion, and Aphelion, 2000-2020".
  2. «Magiran | روزنامه ایران (1392/01/05): تماشای لحظه تحویل سال از فضا». www.magiran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۱.
  3. «مدیر انجمن نجوم مهر مشهد: حضور ماهی در سفره هفت سین نمادی از نقطه اعتدال بهاری در صورت فلکی حوت است - ایسنا». www.isna.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۹-۲۱.
  4. سال نو به روایت یک منجم بایگانی‌شده در ۲۴ مه ۲۰۱۳ توسط Wayback Machine، در: وبگاه دانش فضایی، بازدید: 17 مارس 2012
  5. «گنجور» فردوسی» شاهنامه» فریدون» بخش 1». ganjoor.net. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۹-۲۳.