پیش‌نویس:تاریخ قفقاز
این مقاله به تاریخ قفقاز می پردازد.قفقاز منطقه کوهستانی، بین دریای سیاه و دریای کاسپین است. این منطقه تقریباً مساحت ۱۷۰۰۰۰ مایل مربع (۴۴۰۰۰۰ کیلومتر مربع) را پوشش می‌دهد.قفقاز توسط رشته کوه‌های قفقاز به دو نیم تقسیم شده‌است.ناحیه شمال قفقاز بزرگ سیسکوکازیا و ناحیه جنوب ماوراء قفقاز نامیده می‌شود. این مناطق از دوران باستان محل سکونت و تمدن بشری بوده‌است.[۱]
قفقاز در دوران باستان[ویرایش]
در دوران آشوربانی‌پال، امپراتوری آشور قفقاز را به خاک خود ضمیمه کرد.[۲]پس از فروپاشی امپراتوری آشور حکومت هایی همچون اورارتو و کولخیس در قفقاز شکل گرفت.[۳] بعد ها امپراتوری ماد،شاهنشاهی هخامنشی،امپراتوری مقدونیه،شاهنشاهی اشکانیان و امپرتوری روم بر این منطقه حکومت کردند.
قفقاز در قرون وسطی[ویرایش]
در اویل قرون وسطی درگیری هایی بر سر این منطقه بین امپراتوری بیزانس و شاهنشاهی ساسانی در گرفت.[۴]پس از آن امپراتوری سلجوقی این منطقه را تصاحب کرد.[۵]اواخر قرون وسطی در زمان پادشاهی احمد یکم پس از شکست سخت او در جنگ عثمانی و صفوی (۱۶۱۸–۱۶۰۳) از شاه عباس بزرگ، مناطقی که به‌طور موقت در جنگ عثمانی-صفویه (۱۵۷۸–۱۵۹۰) ضمیمه خاک عثمانی شده بودند مثل ولایت گرجستان، آذربایجان و سایر مناطق وسیع قفقاز، به موجب عهدنامه نصوح پاشا (۱۶۱۲ میلادی) به ایران واگذار شدند. پس از آن مرزهای جدید بر اساس همان خطی که در صلح آماسیه در سال ۱۵۵۵ تأیید شده بود، ترسیم شد.[۶]
قفقاز در دوران مدرن[ویرایش]
در اوایل قرن نوزدهم میلادی جنگ‌های ایران و روس بر سر تسلط بر مناطق جنوبی و شرقی قفقاز درگرفت. در پایان دورهٔ اول جنگ روسیه با انعقاد عهدنامهٔ گلستان بیشتر مناطق قفقاز و در پایان دورهٔ دوم جنگ با عهدنامهٔ ترکمن‌چای تقریباً تمامی این منطقه را به تصرف خود درآورد. با فروپاشی شوروی در سال ۱۹۹۱ سه جمهوری گرجستان، ارمنستان و آذربایجان در این منطقه اعلام استقلال کردند.
بخش منابع[ویرایش]
- ↑ «history of caucasus». بریتانیکا. ۲۰۲۴-۰۱-۲۹.
- ↑ کتاب تمدن آشوریان [مهدی محمدی].
- ↑ کتاب تاریخ گرجستان.
- ↑ کتاب تاریخ ایران. انتشارات اهل قلم.
- ↑ کتاب داستان سلجوقیان. ج. دوم.
- ↑ «ottoman history». بریتانیکا. ۲۰۲۴.