پیامدهای کشته‌شدن قاسم سلیمانی

قاسم سلیمانی به همراه ابومهدی مهندس (آبان ۱۳۹۶)

قاسم سلیمانی در بامداد جمعه ۱۳ دی ۱۳۹۸ در عملیات آمریکا در فرودگاه بغداد کشته شد.حدود ساعت ۱ بامداد جمعه ۳ ژانویه ۲۰۲۰ برابر با ۱۳ دی ۱۳۹۸ حمله هوایی آمریکا به دو خودرو در نزدیک فرودگاه بین‌المللی بغداد منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی شد. در این حمله ابومهدی المهندس از فرماندهان گروه شبه‌نظامی عراقی حشد شعبی به‌همراه ۹ تن دیگر که هویت آنها مشخص نیست هم کشته شدند. وزارت دفاع ایالات متحده آمریکا اعلام کرده که دستور این حملهٔ هوایی را دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری و فرماندهٔ کل قوای این کشور صادر کرده‌است.

این مقاله به پی‌آمدهای و واکنش‌های این واقعه اختصاص دارد.

واکنش‌ها

مرگ سلیمانی، واکنش‌های زیادی از سوی سازمان‌ها، دولت‌ها و اشخاص در پی داشت. اکثر مقام‌های ایرانی در واکنش‌های خود اقدام ایالات متحده آمریکا را محکوم و تهدید به انتقام کردند.

مقامات داخل ایران

• سید علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، در پیام خود به مناسبت کشته شدن قاسم سلیمانی گفته‌است "راه او متوقف و بسته نخواهد شد و همچنین افزود: "انتقام سختی در انتظار جنایتکارانی است که دست پلید خود را به خون او و دیگر شهدای حادثهٔ دیشب آلودند."
• حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی در پیامی نوشته‌است: «بی‌تردید انتقام این جنایت هولناک را ملت بزرگ ایران و دیگر ملت‌های آزاده منطقه، از آمریکای جنایتکار خواهند گرفت». روحانی نوشته‌است که کشتن قاسم سلیمانی نشانه «سرخوردگی و عجز و ناتوانی آمریکا در منطقه» است و این اقدام را «زیر پا گذاشتن تمام اصول و قواعد انسانی و حقوق بین‌الملل» خواند.
• سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور سابق ایران در پیام تسلیتی، کشته شدن قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس را «خسارتی است بسیار برای اسلام و ایران» دانست. خاتمی نوشته‌است که سلیمانی «به دست جنایت‌کاران متجاوز به منطقه و عراق» کشته شده‌است و «او را به مقصد مطلوب خود» او «که شهادت» بود رسانده‌است.
• محمدباقر قالیباف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در حساب توییتر خود در واکنش به کشته شدن قاسم سلیمانی نوشته‌است: «حالا تو به برکت شهادت، زنده‌تر از همیشه‌ای و من تنهاتر.» قالیباف که با هشتگ «انتقام سخت» توییت کرده نوشته‌است: «امروز که به آرزوی خود رسیده‌ای برایم دعا کن تا سالها چشم انتظاری‌ام برای دیدن رفقای شهیدمان به پایان برسد.»
• پروانه سلحشوری، نماینده اصلاح طلب مجلس ایران در حساب توییتر خود نوشت که «حاج قاسم سلیمانی چهره‌ای منحصربفرد در عرصه مبارزه با تروریسم در منطقه بود». به نوشتهٔ سلحشوری، سلیمانی «عمر خویش را صرف دفاع از خاک وطن در سال‌های جنگ‌تحمیلی و پس از آن نمود». این نمایندهٔ مجلس معتقد است که فرمانده سپاه قدس «در نهایت، خود قربانی تروریسم شد.»
• امیر حاتمی، وزیر دفاع ایران در پیامی گفته‌است "انتقام این خون به ناحق ریخته شده از تمامی عاملین و مرتکبین گرفته خواهد شد.
• سید ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضائیه ایران در پیام تسلیتی در پی کشته شدن قاسم سلیمانی نوشته‌است: «از هر قطره خون پاک آنان، صدها قاسم سلیمانی در منطقه وجهان خواهد رویید». رئیسی نوشته‌است که این اتفاق «خواب را از چشم دولت تروریست آمریکا و تروریسم بین‌الملل درسراسر جهان» خواهد گرفت. رئیس قوه قضائیه ایران همچنین نوشت «بی‌تردید سربازان جبهه مقاومت، انتقام خون حاج قاسم» را خواهند گرفت و این انتقاد به «اشد وجه» خواهد بود.

مقامات آمریکایی

• در روز ۱۳ دی ۱۳۹۸ دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری ایالات متحده آمریکا در توئیت خود چنین نوشت:

«قاسم سلیمانی هزاران آمریکایی را در یک بازه طولانی کشت یا به شدت زخمی کرد و در حال توطئه‌چینی برای کشتن شمار بیشتری بود؛ ولی گیر افتاد! او (سلیمانی) مستقیماً یا غیرمستقیم مسئول مرگ میلیون‌ها نفر از مردم از جمله شمار زیادی از معترضانی است که اخیراً در ایران کشته شدند. در حالی که ایران هرگز به این مسئله اذعان نخواهد کرد، ولی سلیمانی هم در کشورش منفور بود و هم ترس ایجاد کرده بود. مردم ایران آن‌قدر غمگین نیستند که رهبران‌شان می‌خواهند به جهان خارج بقبولانند. او بایستی سال‌ها پیش از میان برداشته می‌شد!»

ترامپ سپس توییت کرد ایران در هیچ جنگی پیروز نشده اما در هیچ مذاکره‌ای بازنده نبوده‌است.

• مایک پمپئو، وزیر خارجه ایالات متحده، با انتشار ویدئویی از شادی عراقی‌هایی که با شنیدن خبر کشته شدن قاسم سلیمانی، در خیابان‌های عراق رقص و پایکوبی می‌کنند، در توئیتر نوشت: عراقی‌ها، عراقی‌ها، در خیابان برای آزادی می‌رقصند. آنها بسیار خرسندند که سرلشکر سلیمانی دیگر وجود ندارد. او گفت تصمیم پرزیدنت ترامپ در از بین بردن قاسم سلیمانی، جان بسیاری از آمریکایی‌ها را نجات داد و این اقدام، در پاسخ به تهدید حتمی علیه آمریکایی‌ها بود. وی مشغول طراحی نقشه‌ای در منطقه بود که می‌توانست جان صدها آمریکایی را به خطر اندازد و این تصمیم آمریکا بر اساس اطلاعات بود.
• ریچارد هاست، رئیس اندیشکده شورای روابط خارجی در توییتی گفته‌است اشتباه نکنید، هر جنگی با ایران شبیه جنگ سال۱۹۹۰ خلیج (فارس) یا جنگ سال ۲۰۰۳ عراق نخواهد بود. جنگ در سراسر منطقه رخ خواهد داد. او گفته‌است منطقه (و احتمالاً جهان) آوردگاه چنین جنگی خواهد بود.
• لیندسی گراهام، سناتور جمهوریخواه و فرد نزدیک به ترامپ: «اگر حرکات خصومت آمیز ایران ادامه یابد و من کارمند یک پالایشگاه نفت در ایران باشم، به فکر پیدا کردن یک شغل جدید خواهم بود»
• وزارت دفاع ایالات متحده (پنتاگون) در بیانیه‌ای «حمله به خودروهای حامل قاسم سلیمانی و همراهانش را اقدامی دفاعی و قاطعانه خوانده و اعلام کرده که این کار به دستور رئیس‌جمهوری آمریکا، دونالد ترامپ و برای حفاظت از «نیروهای آمریکایی» انجام شده‌است.» و در ادامه آمده‌است: «این حمله اقدامی پیشگیرانه برای مقابله با حمله به نیروهای آمریکا و متحدانش در عراق عنوان کرد.»
• سفارت آمریکا در بغداد در بیانیه‌ای از شهروندان خود خواست فوراً عراق را ترک کنند.
• نیکی هیلی، سفیر سابق ایالات متحده در سازمان ملل: «قاسم سلیمانی تروریستی بود که دستانش به خون آمریکایی‌ها آغشته بود. مرگ او باید مورد تحسین همه کسانی باشد که به دنبال صلح و عدالت هستند.»
• نمایندگان دموکرات کنگره آمریکا نسبت به تشدید احتمالی تنش‌ها پس از هدف قرار گرفتن سلیمانی توسط ایالات متحده ابراز نگرانی کردند.

رهبران گروه‌های تحت حمایت ایران

مقام‌ها و شخصیت‌های سیاسی و نیز گروه‌های تحت حمایت ایران در منطقه با صدور بیانیه‌ها و پیام‌های جداگانه اقدام آمریکا در کشتن قاسم سلیمانی را محکوم کرده و آن را اقدامی جنایت آمیز خواندند. و آمریکا و اسرائیل را مسئول اصلی این حادثه عنوان کردند.

• سید حسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان با تسلیت این حادثه و اشاره به اینکه پیروزی‌های محور مقاومت به برکت خون سلیمانی، بیشتر خواهد شد گفت که «مجازات و انتقام عادلانه از شرورترین قاتلان جنایت کار در جهان و منطقه، مسئولیت و امانت همهٔ مجاهدان در امتداد دنیا خواهد بود.»
• حشد شعبی عراق ضمن تسلیت به علی خامنه‌ای و سید علی سیستانی، خبر کشته شدن سلیمانی و ابومهدی المهندس را دردناک و غم‌انگیز توصیف کرد و این حادثه را عامل پشیمان شدن دشمنان دانست و گفت که «این جنایت ملت عراق را برای اخراج امریکایی‌ها از کشورشان مصمم‌تر خواهد کرد».»
• گردان‌های حزب‌الله عراق در بیانیه ای ضمن محکوم کردن حمله آمریکا به فرودگاه بغداد، آن را آغازی بر پایان حضور آمریکایی‌ها در عراق دانست. در این بیانیه آمده‌است که این حادثه عراق و منطقه و نیز جهان را در مقابل تحولی خطرناک قرار داده و «بدون شک، مسئول پیامدهای وخیم آن آمریکا، رژیم صهیونیستی و دولت‌های شرور و جنایتکار است و بهای گزاف آن را خواهند پرداخت».»

مقامات سایر کشورها

• آملی دو مونشالین، وزیر امور اروپایی فرانسه: «کشته شدن قاسم سلیمانی، جهان را بسیار خطرناک خواهد کرد و خواستار تلاش برای تنش‌زدایی در خاورمیانه شد.»
• بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، گفت: «آمریکا نیز درست همانند اسرائیل از حق دفاع از خود برخوردار است. قاسم سلیمانی مسئول مرگ شمار زیادی از آمریکایی‌ها و بسیاری از بیگناهان دیگر بود. او سرگرم برنامه‌ریزی برای اجرای حملات بیشتری بود. پرزیدنت ترامپ به خاطر اقدام قاطعانه، سریع، و توانمندانه‌اش شایسته تقدیر است. اسرائیل در کنار ایالات متحده آمریکا و تلاش مشروع آن برای صلح، امنیت، و دفاع از خود می‌ایستد.»
• اولریک دمر، سخنگوی دولت آلمان، گفت که اقدام آمریکا در عراق در واکنش به تحریکات نظامی گسترده جمهوری اسلامی بود. ما با نگرانی بسیار زیاد فعالیتهای ایران در منطقه را دنبال می‌کنیم. خطر افزایش تنش‌ها بسیار بالا است، اما آلمان برای از بین بردن این تنش‌ها تلاش خواهد کرد.
• دومنیک راب، وزیر خارجه بریتانیا، نیز اعلام کرد که «بریتانیا همیشه به تهدید تهاجمی از سوی نیروهای قدس سپاه ایران به رهبری قاسم سلیمانی اذعان کرده‌است، اما درگیری بیشتر به نفع ما نیست.»
• سفارت فرانسه در تهران به شهروندانش توصیه کرد که از هرگونه اجتماع خودداری کنند و با احتیاط عمل کنند و از عکس گرفتن در فضاهای عمومی خودداری کنند.

پیامدها

اقتصادی

• قیمت طلا در بازارهای جهانی افزایش یافت.
• سقوط بازار بورس جهانی.
• بعد از کشته شدن سلیمانی قیمت هر بشکه نفت ۴ درصد صعود و به ۷۹ دلار رسید.