محمدآباد (سفیددشت، غرب)
| اطلاعات کلی | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | اصفهان |
| شهرستان | آران و بیدگل |
| بخش | مرکزی |
| دهستان | سفیددشت |
| نام محلی | مُداباد |
  محمدآباد مرکزی | |
| مردم | |
| جمعیت | ۲۱۲۵ نفر (سرشماری ۹۵) |
| رشد جمعیت | ۲٪- (سال ۱۳۹۰تا ۱۳۹۵) |
| اطلاعات روستایی | |
| کد آماری | ۱۷۹۲۰۶ |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | 0315484 |
محمدآباد روستایی در دهستان سفیددشت بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان ایران است.[۱][۲]
موقعیت[ویرایش]
موقعیت جغرافیایی روستای محمد آباد از روستاهای بخش مرکزی شهرستان آران و بیدگل میباشد این روستا در 11 کیلومتری غرب مرکز شهرستان آران و بیدگل و 13کیلومتری مرکز شهرستان کاشان در کنار راه آهن سراسری قم – کاشان واقع شده است این روستا در میان روستاهای علی آباد در شرق ، یزدل در جنوب و سفید شهر در غرب قرار گرفته و شمال این آبادی به دشت کویر مرکزی ایران منتهی می شود . موقعیت سرزمینی ارتفاع متوسط این روستا از سطح دریا 910 متر و در مختصات 51 درجه و 28 دقیقه طول جغرافیایی و 34 درجه و 14 دقیقه عرض جغرافیایی قرار دارد محمدآباد بخش کوچکی از دشت آبرفتی حوضه ی جنوبی دریاچه ی نمک بوده و شیب آن از جنوب به شمال است در شمال ان پس از عبور از راه آهن و مزارع ، تپه های ماسه ای واقع شده است.
آب و هوا[ویرایش]
آب و هوا آب و هوای منطقه کویری است. فصل تابستان آن از اوایل خرداد تا اوایل آبان ماه ، گرم و سوزان و فصل زمستان آن که از ماه آذر تا پایان بهمن طول می کشد ، سرد و خشک میباشد فصل های پاییز و بهار در آن کوتاه است و بارش باران در این فصول نسبتا کم است درجه ی حرارت در تیر ماه یا مرداد یعنی گرم ترین ماه های سال گاه تا 48 درجه ی سانتیگراد می رسد حداقل درجه ی حرارت در زمستان تا پنج درجه زیر صفر میرسد که در این مدت یعنی ماه های دی و بهمن بعضا شاهد بارش برف میباشد وزش بادهای مختلف که گاه تبدیل به طوفان های شدید می شود.
جمعیت[ویرایش]
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت این روستا ۲٬۱۲۵ نفر (۶۳۱خانوار) بوده‌است.[۳]
| جمعیت تاریخی | ||
|---|---|---|
| سال | جمعیت | ±% |
| ۱۳۸۵ | ۱٬۹۰۳ | — |
| ۱۳۹۰ | ۲٬۱۶۹ | ۱۴٪+ |
| ۱۳۹۵ | ۲٬۱۲۵ | ۲٪− |
نامگذاری[ویرایش]
وجه تسمیه محمد آباد نامی کهن میباشد که در منایع کهن نیز بدان اشاره شده است تاریخ قم نوشته سال 378 ه.ق از محمد آباد درام از آبادی های ناحیه ی قاسان سخن گفته است درام نام قدیم منطقه ای است که هم اکنون روستای محمد آباد ، علی آباد ، یزدل و سفید شهر در آن واقع شده است این نام هم چنین به رودخانه یا قلعه ای در همین منطقه اشاره دارد هم اکنون چشمه ی درام که مزارع روستای یزدل را سیراب می کند بازمانده ی آن رودخانه ی بزرگ و یاد آور نام آن منطقه می شود محمد آباد در تلفظ اهالی مد آباد یا مد آباد نامیده میشود بسیاری کوشیده اند برای این نام وجه تسمیه ای ذکر کنند مثل این که این نام از واژه ی مد به معنای الگو اخذ شده است در صورتی که این نام چیزی جز تلفظ عامیانه محمد آباد نمیباشد.
اقتصاد روستا[ویرایش]
اقتصاد روستانشینان محمد آباد هم چون سایر کویر نشینان ، کار و تلاش در زندگی را تنها برای رسیدن به زندگی بهتر میدانند بیکاری شاید بدترین آفت برای این مردمان باشد مردمی که مقاومت در برابر کویر را هم چون نگریستن به دریا پنداشته اند در راه سازندگی از هیچ کوششی فرو گذار نمی کنند جمعیت فعال اقتصادی این روستا را می توان به گروه های زیر تقسیم کرد : الف ) کشاورزان : شاید قدیمی ترین و مهمترین فعالیت اقتصادی روستا کشاورزی باشد هر چند نبود خاک مناسب ، کمبود آب و پیشروی کویر مانع بسیاری برای کشاورزی ایجاد نموده است اما کویریان از همان ازمنه ی قدیم به کشاورزی نگاه خاصی داشته اند کشت گندم ، جو ، پنبه ، صیفی جات ، میوه هایی هم چون انگور ، انجیر ، توت و سبزیجات تولید عمده ی این کشاورزان بوده است کشاورزان این منطقه با استفاده از قنوات توانسته بودند بر مشکل کمبود آب فائق آیند قنوات مد آباد ، حوجه ی عزیز آباد و ... . از جمله ی این قنوات بودند در دهه های اخیر چاه های عمیق جای قنوات را گرفتند و چاه های چاه بالا ، چاه پایین ، چاه برقی آب مورد نیاز کشاورزان روستا را فراهم می کردند. ب) کارگران : بخش بزرگی از جمعیت فعال روستا در واحد های مختلف صنعتی منطقه به ویژه کارخانجات نساجی شهرک های صنعتی آران و بیدگل و کاشان مشغول به کار میباشند هم چنین تعدادی نیز در قسمت های مختلف راه آهن کاشان فعالیت دارند. ج) فرهنگیان : تعداد نسبتا زیادی از جوانان تحصیل کرده ی روستا نیز به شغل ارجمند معلمی مشغول میباشند آموزگاران و دبیران این روستا ، با تدریس در دبستانها و دبیرستان های شهرستان های کاشان و آران و بیدگل ، در راه تعالی اهداف تربیتی و آموزشی منطقه گام بلندی برداشتند. د) کارمندان : تعداد تقریبا کمی از تحصیل کرده های آبادی در ادارات و بانک های مختلف شهرستان های کاشان و آران و بیدگل به خدمت دولت مشغول میباشند. بخش خدمات : گروهی از اهالی روستا ارائه خدمات توزیع ، فروش ، تعمیرات ، حمل و نقل و دیگر خدمات به همشهریان خود را بر عهده دارند که این بخش در حال گسترش ناموزونی میباشد یکشنبه بازار و جمعه بازار از بازارهای سنتی این روستا میباشد قالیبافی : شاید مهم ترین فعالیت اقتصادی زنان و بعضا مردان این روستا ، بافت قالی های دستی در منازل میباشد هر چند این رشته در سال های اخیر دیگر جوابگوی تامین زندگی خانواده ها نمی تواندباشد ، اما به عنوان یک فعالتیت جانبی در اقتصاد بسیاری از خانوار ها کمک موثری میباشد قالی های پشمی و کرکی در زمینه های گلی و کرم زیبایی ، در این روستا تولید و به بازار عرضه می گردد مشاغل جانبی آن هم چون چله دوانی و دلالی نیز منشا درآمد گروهی اندک میباشد دیگر صنایع دستی که چند سالی است در میان خواهران ، معمول گشته است هنوز جنبه ی اقتصادی ندارد. دامداری : دامداری و پرورش گوسفند ، گاو و طیور نیز به عنوان یک فعالیت جانبی در اقتصاد بعضی خانوارها نقش دارد در گذشته گله ای نسبتا بزرگ از گوسفندان اهالی هر صبحگاه به قصد چرا از روستا خارج میشد و غروب باز می گشت اکنون اثری از آن گله و چوپان نیست.
مکان های تاریخی و گردشگری[ویرایش]
مجموعه در بافت قدیمی روستا واقع شده ، شامل گنبد ، مسجد ، حسینیه ، چهار سوق ، آب انبار ، حمام و خانه تاریخی وکیلی ها میباشد مهمترین و قدیمی ترین اثر این مجموعه گنبد عظیم و مرتفع آن است این گنبد بازمانده از عصر ایلخانان میباشد و از نوع بنا و متعلقات آن میتوان استنباط کرد که بازمانده خانقاه و رباطی بزرگ بوده است بنا بر روایات مردم این گنبد توسط مردی به نام محمد یزدی ساخته شده است می توان گفت به احتمال بسیار زیاد ، این محمد یزدی کسی نیست جز شمس الدین محمد یزدی در گذشته به سال 733 ه.ق از رجال بزرگ سیاسی و مذهبی عصر سلطان ابوسعید آخرین ایلخان مغول که بنا به گفته ی مولف تاریخ جدید یزد ، چند بقاع خیر از رباط و کاروانسرا و حمام و مسجد و مدرسه در یزد و ابرقو و اصفهان وشیراز و کازرون و قم و کاشان و همدان و قزوین و سلطانیه و تبریز ساخته و خود هیچ این عمارات ندیده . ارتفاع گنبد حدود 21 متر و دو لایه میباشد علی رغم عمر 700 ساله ی آن ، گنبد همچنان مستحکم بر جای مانده است در مقابل گنبد مسجدی ساخته شده است که به ملا مریم بانوی نیکوکار منسوب است این مسجد از آثار عصر قاجار میباشد چند دهه ی پیش گنبد مسجد به وسیله ی راه ارتباطی یکی شده است و بسیاری از مردم گنبد را با مسجد یکی میدانند در حالی که این دو ، دو اثر متفاوت ازدو دوره ی مختلف میباشند گنبد و مسجد احتیاج زیادی به توجه و مرمت دارند متاسفانه این اثر بزرگ معماری هنوز در زمره ی آثار ملی ثبت نشده است ایرج افشار در سفر نامه ی خود به منطقه در این زمینه می نویسد (( دیدنی اینجا گنبدی است که امروز مسجد جامع است گنبدی است مرتفع به سبک چهار ضلعی های ساخت مدارس و مقابر یزد و کرمان ، آن چه بر اطراف آن از شبستان و اتاق ها ساخته اند از عصر قاجاری است به بعد ، شاید خانقاهی می بوده است )) در جلوی مسجد حسینیه ای ساخته شده است که قبلا به صورت حیاطی بوده است که چند سال پیش سقف بر آن افزوده گشت حسینیه در ماههای محرم و صفر مورد استفاده قرار میگیرد و در سایر ماه های سال به محل عبور مردم تبدیل میشود که وجهه ی زیبایی ندارد چندی پیش این حسینیه تخریب گردید تا بنائی شایسته جایگزین آن گردد کار مقاوم سازی این بنا انجام شده است بروبه روی گنبد و مسجد فضایی نسبتا باز واقع شده است که به چهار سوق معروف است در گذشته این محل ، مکان گردهم جمع شدن اهالی و ورودی روستا بوده است در گوشه ای از این چهار سوق خانه ای است بازمانده از دهه های پیش متعلق به خاندان وکیلی ، معماری این خانه به ویژه گچبری های آن در نوع خود دیدنی است آب انبار و حمام قدیمی مجموعه بدلیل خرابی بسیار چندی پیش تخریب گردید . 2- بقعه شاهزاده اسحاق : تا اوایل دهه ی هفتاد در شرق روستا ، تپه ای قرار داشت با آثاری از ساختمان های مخروبه . این تپه در نزد اهالی به شاهزاده اسحاق معروف بود و محلی برای به خاک سپردن بعضی اموات به ویژه طفلان ، هر شب چارغی دستی توسط یکی از اهالی در گوشه ای از این نقطه روشن می شد بنا بر روایات مردم در محل بقعه ، امامزاده ای با گنبد و بارگاه وجود داشته است که در اثر حادثه ای هم چون سیل یا زلزله از میان رفته بود این حادثه به احتمال بسیار می تواند زلزله سال 1192 هجری قمری در منطقه باشد در هر حال این محل مورد احترام ، در آغازین سال های دهه 70 به همت گروهی از اهالی حفاری و شناسایی گردید و ساخت بقعه ای در این محل آغاز شد ساختمانی کوچک با ضریحی چوبی در داخل و گنبدی مخروطی به رنگ سبز ، ساخته شد و به تدریج شکل و رنگ تازه ای یافت هم اکنون مراسم نماز جماعت و برخی دیگر از مراسم مذهبی و نذورات در کنار این بقعه انجام میشود در صد متری این بقعه ، سنگ قبری وجود دارد که علی رغم اینکه بخشی از آن تخریب و از بین رفته است اما آن چه معلوم است این سنگ قبر متعلق به شاه سلام محمدآبادی میباشد که در سال یک هزار و سیصد و .... فوت نموده است در روایتی مردمی آمده است که این شاه سلام پیرمردی روشن ضمیر بوده است که در هنگام گذر شاه معاصر از این روستا ، شاه وی را مورد تفقد قرار داده است و به وی سلام نموده است و لقب شاه سلام را به وی اعطا نموده است اگر بخواهیم این داستان را بپذیریم باید بگوییم که این شاه کسی جز شاه عباس اول (998-038ه) نبوده است در هر حال این سنگ قبر 400 ساله ، قدیمی ترین سند مکتوب روستا میباشد که نام محمد آباد در آن ذکر شده است در آغازین روزهای بهار 1384 این بقعه حال و هوای تازه ای یافت با خاکسپاری پیکر سه تن از شهیدان گمنام جنگ تحمیلی در کنار این بقعه ، معنویتی دو چندان بر این محل حاکم شد مراسم تشییع و به خاک سپاری این شهیدان حماسه ای جدید در تاریخ این روستا گردید. 3- خانه کلاه ماهوتی : در حاشیه ی بافت سنتی روستا ، خانه ای قدیمی و اعیانی وجود دارد که هر چند هم اکنون غیر مسکونی و رو به تخریب است اما زمانی صفای خاصی داشته است خانه توسط فردی ساخته شده است که چون کلاه ماهوتی به سر می گذاشته است آن هم در دوره ای که هر کسی توان خرید چنین کلاهی را نداشته است به این نام معروف شده است این خانه بعدها دست به دست شد ولی سکونت در آن دیری نپایید این خانه شامل یک حوضخانه و دو اطلاق بزرگ میباشد که در های چوبی آن هنوز باقی بافت سنتی روستا در سال های اخیر به دلیل خرابی بسیار در جهت توسعه تقریبا از میان رفته است و بنا به مقتضیات زمان ، کوچه های تنگ و باریک جای خود را به کوچه های بزرگ و خیابان ها داده است.
اماکن و تشکلات مذهبی روستا[ویرایش]
مسجد جامع ، حسینیه ی ولی عصر ، تکیه ی امام حسن مجتبی (ع) ، مسجد خاتم الانبیا ، حسینیه علی اصغر ، هیئت حضرت ابوالفضل العباس (ع) و حضرت امام رضا (ع) و هیئت شاهزاده علی اصغر (ع) ، محفل معظم مجانین الرقیه (س) ، مجتمع فاطمیه ، امامزاده اسحاق و اسماعیل و گروه تعزیه خوانی چکیده ماتم
منابع[ویرایش]
- ↑ «روستای محمدآباد آران و بیدگل». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۲۹ دسامبر ۲۰۲۱.
- ↑ «محمدآباد؛ روستای بدون بیکار در قلب شهرستان آران و بیدگل/ قطب تولید شترمرغ در قلب کویر».
- ↑ «نتایج سرشماری ایران در سال ۱۳۹۵». درگاه ملی آمار. بایگانی‌شده از اصلی (اکسل) در ۲۰ شهریور ۱۴۰۲.
