شن‌خیزش

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
فشار هوای رو به پایین در بالگرد شینوک و شن‌خیزش آن
بالگرد سیکورسکی اس‌اچ-۳ سی کینگ و شن‌خیزش پروانه این بالگرد
فرود لاکهید سی-۱۳۰ هرکولس در باند شنی

شن‌خیزش به شرایطی از پرواز گفته می‌شود که شن زیادی در هوا برخاسته و دید خلبانان را محدود می‌کند.[۱] در هنگام شن‌خیزش، خلبان نمی‌تواند محیط و اجسام اطراف هواگرد را به خوبی ببیند.[۲] این شرایط ممکن است به کاهش آگاهی موقعیتی بینجامد که ممکن است با یک سقوط یا سانحه همراه شود.[۳] فرود یک هواپیما یا بالگرد در هنگام شن‌خیزش همانند آن است که یک راننده بخواهد با چشمان بسته، خودرو را به پارک دوبله ببرد.[۴]

شرح رویداد[ویرایش]

رویداد شن‌خیزش در هنگام نشست و برخاست بالگردها در بیابان، بیشترین آمار سانحه را رقم می‌زند. پرواز یک بالگرد در نزدیکی یک «زمین شن‌خیز» موجب می‌شود شن‌ها از زمین بلند شده و ابری از شن جلوی دید خلبان را بگیرد که این رویداد بعنوان یکی از خطرناک‌ترین شرایط برای بالگردها درنظر گرفته شده و راه‌های پرهیز از آن به خلبانان آموزش داده می‌شود. خلبان باید از زمین‌هایی که مستعد شن‌خیزش هستند پرهیز نماید و در صورتی که دید خلبان به کلی مختل شود، باید از فرود انصراف داده و در مکان دیگری فرود بیاید. زیرا در صورتی که خلبان ساده‌انگاری کند و این شرایط را نادیده بگیرد، ممکن است در بالانس کردن بالگرد دچار اشتباه شده و با واژگونی پویا روبرو شود.[۵] بنا بر آمار نیروی زمینی ایالات متحده آمریکا تا سال ۲۰۰۵ میلادی، حوادث ناشی از شن‌خیزش در ارتش آمریکا به حدی بوده که از مجموع همهٔ دلایل دیگر در سقوط و حوادث بالگردی نیز بیشتر بوده‌است.[۶]

چند فاکتور مهم وجود دارد که موجب می‌شود شن‌خیزش شدیدتر و بدتر نیز شود؛ ازجمله:[۷]

فاکتورها[ویرایش]

روش‌های کنترل شن‌خیزش[ویرایش]

  • آماده‌سازی مکان فرود
  • تکنیک‌های خلبانی
  • سامانه‌های الکترونیکی سه‌بعدی دارای نمایشگر برای دید در طوفان
تاری دید از چشمان خلبان
لاشهٔ «اِن-۵۰۲-اِم‌تی» آمبولانس هوایی تگزاس
  • سامانه‌های بدون نمایشگر که با حسگر و هشدار کار می‌کنند همانند سامانه آگاهی از وضعیت تاکتیکی (TSAS)
  • عقربهٔ نشانگر زاویهٔ افقی بالگرد
  • بهبود اصول آیرودینامیک و طراحی پروانه‌های پیشرفتهٔ پرزن همانند پروانهٔ به‌کاررفته در آگوستاوستلند ای‌دابلیو۱۰۱

تاری دید[ویرایش]

در صورتی که بالگرد به سامانه‌های الکترونیکی پیشرفته، نمایشگر سربالا، حسگرهای تعیین زاویه یا کلاهخود هوشمند مجهز نباشد، خلبان باید بدون این ابزار و به‌صورت سنتی بالگرد یا هواپیما را فرود بیاورد که درواقع کاری بسیار شانسی و ریسک‌پذیر است. زیرا خلبان هیچگونه دیدی به اطراف ندارد و باید با بهره‌گیری از غریزه و تجربهٔ خود این فرود را انجام دهد. همچنین ممکن است دچار خطای دید و توهم شود و شرایط را به گونه‌ای ببیند که در حقیقت آنطور نیست. در هنگام فرود به‌کارگیری چراغ‌های پرنور همانند نورافکن می‌توانند شرایط را کمی بهتر کنند تا همانند مه‌شکن خودرو عمل کرده و دید خلبان را افزایش دهد.[۸][۹][۱۰]

حوادث[ویرایش]

تاکنون حوادث بسیار زیادی در حوزه نظامی و غیرنظامی در رابطه با شن‌خیزش رخ داده‌است.

  • در سال ۲۰۰۱ در خلال حمله آمریکا به افغانستان، یک فروند سیکورسکی یواچ-۶۰ بلک هاوک در کشور پاکستان به دلیل شن‌خیزش سقوط کرد که ۲ کلاه‌سبز آمریکایی کشته و ۳ نفر دیگر زخمی شدند.[۱۱][۱۲][۱۳]
  • در سال ۲۰۰۴ میلادی در ایالت تگزاس آمریکا، بالگرد بل ۴۰۷ گروه آمبولانس هوایی با نام «اِن-۵۰۲-اِم‌تی» برای نجات یک بیمار اعزام شد که پس از رسیدن به مکان مسکونی، بیمار و مادر بیمار را با موفقیت سوار کرد؛ ولی در راه بیمارستان به شب برخورد کرد و دید خلبان کاهش یافت؛ خلبان با نزدیک شدن به زمین دچار شن‌خیزش نیز شد و کنترل بالگرد از دست رفت و به کلی متلاشی شد. در آن حادثه، خلبان، کمک‌خلبان، بیمار و مادر بیمار جان خود را از دست دادند و پرستار آمبولانس هوایی نیز به شدت زخمی شد.[۱۴]

نگارخانه[ویرایش]

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. ↑ Special Investigation Report on Emergency Medical Services Operations (PDF). PB2006-917001. National Transportation Safety Board. June 2001. NTSB/SIR-06/01. Retrieved 2007-06-26. Brown-out conditions connote in-flight visibility restrictions due to dust or sand in the air.
  2. ↑ Key, David L. (1999-09-14). "Analysis Of Army Helicopter Pilot Error Mishap Data and The Implications For Handling Qualities" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2006-06-03. Retrieved 2007-06-23. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (help)
  3. ↑ Stein, Vicki (2007-02-12). "AFOSR News - National Helicopter Experts Gather to Discuss Aerodynamic Solutions for Brownout". The Air Force Office of Scientific Research, AFRL. Archived from the original on 2014-12-03. Retrieved 2007-06-25.
  4. ↑ Skiba, Katherine M. (2003-04-07). "U.S. helicopter crash-lands in Iraq, injuring pilots, crew". Milwaukee Journal Sentinel. Pilots have compared landing during brownouts to parallel parking a car with your eyes closedhttp://findarticles.com/p/articles/mi_qn4196/is_20030407/ai_n10880884
  5. ↑ "STO: Solicitations - Sandblaster Program". Defense Advanced Research Projects Agency. Archived from the original on 2007-05-18. Retrieved 2007-06-24.
  6. ↑ Colby, Lt. Col. Steve (2005-03-01). "Military Spin". Rotor & Wing. Access Intelligence, LLC. Archived from the original on 3 September 2007. Retrieved 12 September 2020. Brownouts have claimed more helicopters in recent military operations than all other threats combined.
  7. ↑ Colby, Lt. Col. Steve (2005-03-01). "Military Spin". Rotor & Wing. Access Intelligence, LLC. Brownouts have claimed more helicopters in recent military operations than all other threats combined.http://www.aviationtoday.com/rw/training/specialty/1418.html
  8. ↑ Lessard, Dr. Charles (2003-04-09). "Desert sandstorms add dangers for pilots". Texas A&M Engineering. Texas A&M University. Archived from the original on 2008-05-11.
  9. ↑ Colby, Lt. Col. Steve (2005-07-01). "Military Spin". Rotor & Wing. Access Intelligence, LLC. Archived from the original on 17 January 2013. Retrieved 12 September 2020. "Pixie dust" is a strange phenomenon often encountered during night brownout landings.
  10. ↑ Yon, Michael (2009-08-17). "Kopp-Etchells Effect". Michael Yon Online. Michael Yon Online. Archived from the original on 20 August 2009. Retrieved 12 September 2020. Sometimes the halos appear like distant galaxies.
  11. ↑ Bahmanyar, Mir (2006). Shadow Warriors: a History of the Us Army Rangers. Reading: Osprey Publishing. p. 184. ISBN 1-84603-142-7.
  12. ↑ "Officials Report on Chinook Incidents in Afghanistan". wo Soldiers Killed; Special Forces Assault Taliban Sites. United States Department of Defense. 2001-10-20.
  13. ↑ "Dalbandin, Pakistan: 28°52'41.15"N 64°24'12.54"E". Globalsecurity.org. Retrieved 2007-06-28. The search-and-rescue Black Hawk helicopter crashed into a sand dune near the perimeter of the airfield in Dalbandin.
  14. ↑ "NTSB Accident Brief: LAX04LA285". National Transportation Safety Board. 2005-09-13. Retrieved 2007-06-26.

پیوند به بیرون[ویرایش]

برگرفته از «https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=شن‌خیزش&oldid=37925784»