زخم کاری

زخم کاری
نام‌های دیگر	بازگشت انتقام
بر پایهٔ	بیست زخم کاری اثر محمود حسینی‌زاد
فیلم‌نامه	محمدحسین مهدویان
کارگردان	محمدحسین مهدویان
بازیگران	جواد عزتی رعنا آزادی‌ور کامبیز دیرباز مهران غفوریان الناز ملک مرتضی امینی‌تبار سید جواد هاشمی هانیه توسلی سعید چنگیزیان نگار نیکدل سهند جاهدی پانته‌آ قدیریان مه‌لقا باقری الهه حصاری امیر دژاکام هادی قمیشی منوچهر علیپور کیومرث مرادی سهیل قنادان
آهنگساز	حبیب خزایی‌فر
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار فصل‌ها	۳
شمار قسمت‌ها	۴۲
تولید
تهیه‌کننده	محمدرضا تخت کشیان
فیلم‌برداری	هادی بهروز
تدوین‌گران	سجاد پهلوان‌زاده مهدی سعدی
مدت	۴۵–۷۴ دقیقه
پخش
شبکهٔ اصلی	فیلیمو
انتشار اولیه	۱۴ خرداد ۱۴۰۰ – اکنون

زخم کاری یک مجموعهٔ نمایش خانگی ایرانی در ژانر درام جنایی به نویسندگی و کارگردانی محمدحسین مهدویان است که فصل اول آن بر پایهٔ رمان بیست زخم کاری نوشتهٔ محمود حسینی‌زاد و نمایشنامه مکبث نوشته ویلیام شکسپیر برای سرویس پخش فیلیمو ساخته شده است. فصل دوم این سریال با نگاهی به نمایشنامه هملت نوشته ویلیام شکسپیر و طراحی قصه مهدویان نوشته شده است. فیلم‌برداری فصل نخست از اسفند ۱۳۹۹ آغاز گردید و تا تیر ۱۴۰۰ به‌طول انجامید.

فصل نخست در ۱۴ خرداد ۱۴۰۰ به نمایش درآمد و در ۱۹ شهریور متشکل از ۱۵ قسمت به پایان رسید. فصل دوم با نام بازگشت در ۱۷ شهریور ۱۴۰۲ آغاز به پخش کرد. پخش فصل سوم در سال ۱۴۰۳ آغاز شد. فصل نخست زخم کاری نظرات اکثراً مثبتی از منتقدان دریافت کرد. این مجموعه با میانگین ۲۰ میلیون دقیقه تماشا، پربیننده‌ترین مجموعه شبکه نمایش خانگی است و در بیست و یکمین دوره جشن حافظ نامزد هفت و برنده چهار جایزه از جمله جایزه بهترین مجموعه تلویزیونی و جایزه بهترین بازیگر زن درام برای آزادی‌ور شد. فصل دوم این سریال با واکنش‌های ضد و نقیضی همراه شد.

داستان

مالک مرد جوانی از طبقه پایین است که به‌واسطه همکاری با خان عمو، رشد کرده و ثروتی بهم زده؛ اما آنچه پدرش در گذشته بوده، همچنین دوران بی‌نصیب بودنش از ثروت، مانند آینه عبرت مدام پیش چشمش کشیده می‌شود. در قسمت دوم سریال زخم کاری شخصیت جدیدی به نام کریم وارد قصه می‌شود. او مردی تنهاست که همسرش از او جدا شده و حضانت دخترشان را هم بعهده گرفته است. همسر کریم ازدواج کرده و فرزندش از ملاقات با او واهمه دارد. او در این قصه کاراکتری است که چیزی برای از دست دادن ندارد و به‌شدت سرخورده و نیازمند است. کریم تصور می‌کند هر آنچه در زندگی از دستش رفته بخاطر بی‌پول بودنش است و حالا حاضر است برای به‌دست آوردن پول هرکاری بکند. همین ضعف در او باعث می‌شود که در ادامه طعمه‌ای برای صاف شدن مسیر مالک شود.

خان عمو همه را برای ولیمه گرفتن از مالک، به ویلای او دعوت می‌کند. شبی که در ویلای مالک سپری می‌شود، آغاز مکافات برای ریزآبادی‌ها و شروع انتقامی بی‌رحمانه برای مالک و سمیرا می‌شود. مسیر سیاهی که مالک پیش از این اولین قدم را به سمتش برداشته بود، ادامه پیدا می‌کند. سمیرا نقشه قتل خان عمو را می‌کشد و برای انجام دادنش، مالک را جلو می‌اندازد. درست زمانی که همه خوابیده‌اند، مالک به اتاق خواب خان عمو می‌رود. سمیرا و خان عمو از ابتدای شب مدام در حال معاشرت بوده‌اند و مالک از تماشای این ماجرا چندین بار به ستوه آمده بود. سمیرا درنهایت شب را هم در اتاق خان عمو می‌ماند تا شرایط برای به قتل رساندن او توسط مالک مهیا شود. مالک به‌وسیله یک حوله خان عمو را در وان خفه می‌کند و روز بعد پزشکی قانونی مرگش را طبیعی اعلام می‌کند. در قسمت سوم سریال زخم کاری مراسم خاکسپاری خان عمو برگزار می‌شود. ناصر سعی می‌کند مشخص کند که پس از مرگ پدرش همچنان ابهتی دارد؛ اما پیش از همه مالک برایش معلوم می‌کند که تغییر بزرگی در راه است. منصوره، دختر حاج عمو به ایران بازمی‌گردد و در اولین نگاه با مالک خاطرات عشقشان در جوانی برای هر دو زنده می‌شود. منصوره برخلاف برادرش، ناصر، آدم باعرضه و باهوشی است که سعی می‌کند امور شرکت را به‌دست بگیرد و همه چیز را بعد از پدرش جمع و جور کند.

مالک برای نقد کردن منطقه‌اش، همان روز خاکسپاری خان‌عمو به کیش سفر می‌کند. پیش از سفر، نجفی، یکی از کارمندان نزدیک به دایره خانوادگی حاج‌عمو، به مرگش مشکوک شده و مالک را بازخواست می‌کند. این سؤال و جواب‌ها مالک را می‌ترساند. پس از اینکه مالک از کیش برمی‌گردد به خانه ریزآبادی‌های می‌رود. در جلسه‌ای همه دور هم جمع شده‌اند تا هرکس چیزی که نزدش باقی مانده را تحویل دهد. در همین حال از مالک هم می‌خواهند تا اگر چیزی پیش او باقی‌مانده تحویل دهد؛ اما او ادعا می‌کند که وصیت‌نامه باید خوانده شود. ناصر از این صحبت مالک به جوش می‌آید و مالک آب پاکی را روی دست همه می‌ریزد و در نهایت اعتراف می‌کند که پول نروژی‌ها دست اوست و همه حساب‌وکتاب‌ها را هم جمع کرده و پیش خودش نگه‌می‌دارد تا حق هرکس مشخص شود. پس از این، مالک که پیش از این توسط خدمتکارهای خانه ریزآبادی هم تحقیر می‌شد، تبدیل به خطری بزرگ می‌شود که هیچ‌کس از گزندش در امان نیست.

جشن تولد مالک شروع می‌شود. جشن کوچکی برای خانواده کوچک مالکی که روزگار جدیدش را آغاز می‌کند. مالک ترسی قوی در دلش دارد که او را نسبت به هر صدایی حساس کرده و مدام توهم این را دارد که کسی او را دنبال می‌کند.

بازیگران

بازیگران مجموعهٔ زخم کاری

بازیگر	نقش	فصل
جواد عزتی	مالک مالکی	۱،۲،۳
رعنا آزادی‌ور	سمیرا بخشی	۱،۲،۳
هانیه توسلی	منصوره ریزآبادی	۱
کامبیز دیرباز	مسعود طلوعی	۲،۳
سعید چنگیزیان	ناصر ریزآبادی	۱،۲
مهران غفوریان	رضا شفاعت	۲،۳
الهه حصاری	کیمیا	۱،۲،۳
الناز ملک	سیما	۲،۳
سیاوش طهمورث	حاج عمو	۱
مرتضی امینی‌تبار	میثم مالکی	۱،۲
عباس جمشیدی‌فر	اخوان	۱
سیدجواد هاشمی	دستمالچی	۱،۲،۳
مهدی دانایی مقدم	فرجی	۲،۳
مهدی زمین‌پرداز	نجفی	۱
اکرم محمدی	همسر حاج عمو	۱
مه‌لقا باقری	مهناز	۱،۲
نگار نیکدل	شیدا شفاعت	۲
امیرحسین هاشمی	کریم	۱
امیر دژاکام	محسن فرنهادزاده	۲
کاظم هژیرآزاد	احمد مظفری	۱
مهراوه شریفی‌نیا	پانته‌آ بایندر	۲،۳
سهند جاهدی	شهریار شفاعت	۲
پانته‌آ قدیریان	فرناز طلوعی	۲،۳
منوچهر علیپور	مظفر میرلوحی	۱،۲،۳
هادی قمیشی	املشی	۱،۲
مائده طهماسبی	سودابه	۱
کیومرث مرادی	سماوات	۱،۲،۳
سارا حاتمی	مائده ریزآبادی	۱
سهیل قنادان	حسام فرنهادزاده	۲
فاطمه مسعودی فر	انسیه طلوعی	۳
پژواک ایمانی	حمید فرنهادزاده	۳
یونس حران اف	رضا هاشمی	۳
عرفان ناصری	اسپاد شفاعت	۳

تولید

کیومرث مرادی، مسئول انتخاب بازیگران گفته که پیش از انتخاب جواد عزتی برای نقش مالک قرار بوده محسن تنابنده این نقش را بازی کند، اما به خاطر مشغولیت‌های زیاد و پروژه پایتخت ۶ مجبور به انصراف شده است.

در ۱۷ اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد که فیلم‌برداری زخم کاری مدتی است که آغاز شده و برخی از بازیگران این مجموعه اعلام شدند.بازیگران این مجموعه در ۲۴ فروردین ۱۴۰۰ معرفی شدند. در ۱ اردیبهشت، از لوگوی این مجموعه رونمایی شد. در ۱۲ اردیبهشت اعلام شد که ۷۰ درصد فیلم‌برداری زخم کاری به پایان رسیده و مراحل پخش در حال انجام است. فیلم‌برداری این مجموعه در ۱۰ تیر در تهران به پایان رسید.

پس از پایان فصل نخست، گمانه‌زنی‌ها دربارهٔ ساخت فصل دوم مطرح شد. در خرداد ۱۴۰۲ اعلام شد که فیلم‌برداری فصل دوم، تحت عنوان فرعی بازگشت به کارگردانی مهدویان و تهیه‌کنندگی محمدرضا تخت‌کشیان آغاز شده است. علاوه بر عزتی، کامبیز دیرباز، مهران غفوریان و الناز ملک نیز به گروه بازیگران ملحق شدند. هانیه توسلی به‌دلیل وضعیت روحی نامناسب، نقش خود را در این فصل بازی نکرد. او پس از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ ایران ممنوع‌الکار شده بود.

پس از پخش فصل دوم مجموعه، کامبیز دیرباز طی مصاحبه‌ای از در دست توسعه بودن یک دنباله برای بازگشت پرده برداشت. در ۲۹ اسفند۱۴۰۲، محمدحسین مهدویان از پخش فصل سوم در میانه‌های بهار خبر داد. در اواخر فروردین، مشخص شد که زخم‌کاری: انتقام مجوزهای خود را برای پخش توسط سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) دریافت کرده است. در ۱۸ خرداد، فیلیمو از پخش اولین قسمت از فصل سوم با زیرعنوان انتقام در ۲۵ خرداد ۱۴۰۳ خبر داد.

آزادی‌ور در تیر ۱۴۰۳ از پایان تصویربرداری فصل چهارم در تهران خبر داد و اعلام کرد که بخش‌هایی از این پروژه قرار است «طی سفری» فیلم‌برداری شود. در ۲۳ مهر ۱۴۰۳ اعلام شد که سکانس‌های پایانی فصل چهارم در برلین، آلمان فیلم‌برداری شده است. الناز ملک در گفت‌وگو با ماهنامه فیلم امروز اعلام کرد پایان‌بندی این فصل به گونه‌ای است که امکان ساخت فصل پنجم مهیاست اما روزنامه سینما در گزارش خود تأکید کرد که فیلیمو به عنوان سرمایه‌گذار و مهدویان به عنوان کارگردان دیگر تمایلی به ساخت این سریال ندارند.

پخش

پخش فصل نخست زخم کاری از ۱۴ خرداد ۱۴۰۰ شروع شد. داستان این فصل زخم کاری برگرفته از رمان بیست زخم کاری نوشتهٔ محمود حسینی‌زاد است. این رمان در سال ۱۳۸۵ نوشته شد و در سال ۱۳۹۵ به آن مجوز نشر داده شد، اما دقیقاً در زمان آغاز ساخت زخم کاری در آذر و دی ۱۳۹۹ مجوز نشر این کتاب باطل شد و فروش این کتاب ممنوع شد. به همین دلیل نام این کتاب از تیتراژ زخم کاری حذف گردید. قسمت ششم فصل نخست با سانسور شدیدی مواجه شد که اعتراض مهدویان، توسلی و مخاطبان را به‌دنبال داشت. به عقیدهٔ مهدویان، سانسور تأثیر مخربی بر داستان مجموعه و تضییع حقوق سازندگان داشته است. قسمت هفتم این مجموعه به دلیل عدم تفاهم عوامل تولید و تیم نظارت ساترا توقیف شد و سپس بعد از چهار روز قسمت هفتم در فیلیمو پخش شد. فصل نخست در ۱۹ شهریور به پایان رسید. در ۱۴ شهریور ۱۴۰۲، نسخهٔ سینمایی خلاصه‌شده از فصل نخست در فیلیمو عرضه شد.

فصل دوم با زیر عنوان بازگشت در ۱۷ شهریور ۱۴۰۲ به‌وسیلهٔ فیلیمو پخش شد.

فصل سوم با زیرعنوان انتقام در ۲۵ خرداد ۱۴۰۳ پخش شد.

بازخورد

بررسی منتقدان

فصل نخست زخم کاری، با نظرات اکثراً مثبتی از منتقدان مواجه شد. علیرضا میرمصطفوی از وبسایت «سرگرمی»، این مجموعه را ستود و دربارهٔ آن گفت: «زخم کاری در انتها مخاطب را تنها نمی‌گذارد. او را با خود به دل قصه می‌برد، به آرمان‌های داستان‌نویسی پایبند می‌ماند و می‌تواند با خلق درام و لحظاتی مسخ‌کننده از راضی‌کننده‌ترین سریال‌های ایرانی تولید شده باشد.». میرمصطفوی، بازی جواد عزتی و رعنا آزادی‌ور، کارگردانی، تعداد زیاد لحظات به‌یادماندنی هر قسمت و پایان‌بندی را از نقاط قوت مجموعه دانست و قسمت آزمایشی و کشش برخی خرده پیرنگ‌ها را مورد انتقاد قرار داد. محمد مهدی نادی از وبسایت الف، قصه‌گویی، غافلگیری در پایان هر قسمت، شخصیت‌پردازی مالک، بازی عزتی و آزادی‌ور و دیگر شخصیت‌های مکمل را مورد تحسین قرار داد و کارگردانی برخی سکانس‌ها، لحن سریع قصه در قسمت‌های پایانی و نبود فلش‌بک برای شخصیت‌های مالک و سمیرا را مورد انتقاد قرار داد.

منتقدان فصل دوم زخم کاری را ضعیف‌تر از فصل نخست عنوان کردند و فیلم‌نامه را نپسندیدند. یکی از عمده‌ترین نقدهای مخاطبان، حضور کوتاه عزتی در نقش مالک بود.

زهره کهندل از قدس آنلاین در بررسی قسمت نخست فصل سوم، شاهد ضعف شخصیت‌پردازی و کارگردانی بود. به عقیدهٔ این نویسنده، شخصیت‌های فرعی در داستان باعث افت مجموعه شده است.

میزان بیننده

زخم کاری آغاز به کار موفقی داشت. پخش قسمت نهم این مجموعه در ۸ مرداد توانست ۲۰ میلیون و ۴۲۰ هزار دقیقه تماشا در فیلیمو به ثبت برساند و رکورد پیشین برای هم‌گناه با ۲۰ میلیون و ۱۷۰ هزار دقیقه را بشکند. قسمت پایانی فصل دوم با ۶۵۲ هزار نمایش ثبت شده در روز نخست رکورد تماشای آخرین قسمت یک سریال در روز اول نمایش‌اش در فیلیمو را شکست. رکورد پیشین با ۵۸۳ هزار بار تماشا در روز نخست در اختیار سقوط بود.

جوایز و نامزدی‌ها

جشنواره	قسمت	نامزد	نتیجه
بیست‌ویکمین دوره جشن حافظ	بهترین مجموعه تلویزیونی	محمدرضا تخت‌کشیان	برنده
	بهترین کارگردانی تلویزیونی	محمدحسین مهدویان	نامزدشده
	بهترین فیلم‌نامه تلویزیونی	محمدحسین مهدویان	برنده
	بهترین بازیگر مرد درام تلویزیونی	جواد عزتی	نامزدشده
	بهترین بازیگر زن درام تلویزیونی	رعنا آزادی‌ور	برنده
	بهترین ترانه تیتراژ فیلم یا سریال	بهنام بانی	نامزدشده
	جایزه ویژه هیئت داوران	جواد عزتی	برنده

شکایت از سریال

پس از انتشار قسمت‌های نخست زخم کاری واکنش‌های بسیاری در رسانه‌ها نسبت به محتوای این سریال منتشر شد و سازمان سینمایی (یکی از نهادهای زیر دست سازمان فرهنگ و ارشاد اسلامی) از سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت و تصویر فراگیر (ساترا) بابت محتوای زخم کاری شکایت کرد و خواستار توقف پخش این سریال شد؛ صحنه‌های مربوط به سیگار کشیدن مالک، نمایش استفاده از مواد مخدر و مشروبات الکلی در بخش‌هایی از سریال از جمله موارد اعتراضی سازمان سینمایی است. در ۲۹ ژوئن ۲۰۲۱ علی سعد مدیر عامل ساترا در صفحهٔ توئیتر خود از زخم کاری حمایت کرد. سازمان سینمایی چندی بعد در بیانیه‌ای اعلام کرد که: «وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با توجه به انتشار و پخش آثار تصویری در حوزهٔ نمایش خانگی، ضمن دفاع از مجوزهای صادر شده، در خصوص محصولات فرهنگی فاقد مجوز، مطابق رویهٔ قانونی گزارشی به مراجع ذیربط ارسال می‌کند تا حقوق فعالانی که در چارچوب قانون عمل می‌کنند، پایمال نشود.» محمد جواد شکوری مدیر عامل فیلیمو از عدم حمایت وزارت فرهنگ و ارشاد از زخم کاری در صفحهٔ توئیتر خود گلایه کرد.

شکایت برخی از دستگاه‌ها از ساترا بابت سریال خوش‌ساخت زخم کاری پسندیده نبود. مسایل مربوط به فرهنگ و هنر باید در میان خانوادهٔ خود آنان و دستگاه‌های ذی‌ربط‌شان حل و فصل شود. داغ و درفش و اقدام قضائی در این عرصه پذیرفتنی نیست

— عزت‌الله ضرغامی،

پیوند به بیرون

• زخم کاری در فیلیمو

• زخم کاری در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)