جیران (مجموعه نمایش خانگی)

جیران
ژانر	عاشقانه تاریخی
نویسنده	احسان جوانمرد حسن فتحی
کارگردان	حسن فتحی
بازیگران	بهرام رادان پریناز ایزدیار امیرحسین فتحی مهدی پاکدل ستاره پسیانی غزل شاکری سمیرا حسن‌پور مهدی کوشکی مرتضی اسماعیل کاشی فاطمه مسعودی‌فر الهام نامی نهال دشتی کتانه افشاری‌نژاد بهناز نازی امیر جعفری رؤیا تیموریان هومن برق‌نورد رعنا آزادی‌ور مریلا زارعی
آهنگ پایان	همایون شجریان
آهنگساز	فردین خلعتبری
کشور سازنده	ایران
زبان اصلی	فارسی
شمار قسمت‌ها	۵۲
تولید
تهیه‌کننده	اسماعیل عفیفه
فیلم‌برداری	علیرضا رنجبران
تدوین‌گر	بابک رضاخانی
مدت	۵۰–۶۳ دقیقه
پخش
شبکهٔ اصلی	فیلیمو
انتشار اولیه	۲۴ بهمن ۱۴۰۰ – ۴ فروردین ۱۴۰۲
پیوندهای بیرونی
وبگاه

جیران یک مجموعهٔ ایرانی در ژانر عاشقانهٔ تاریخی به کارگردانی حسن فتحی است. داستان این مجموعه به وقایع بعد از مرگ امیرکبیر و آشنایی ناصرالدین‌شاه با جیران می‌پردازد. گروه بازیگران این مجموعه بهرام رادان، پریناز ایزدیار، امیرحسین فتحی، مهدی پاکدل، ستاره پسیانی، غزل شاکری، سمیرا حسن‌پور، مهدی کوشکی، مرتضی اسماعیل کاشی، فاطمه مسعودی‌فر، الهام نامی، نهال دشتی، کتانه افشاری‌نژاد، بهناز نازی، امیر جعفری، رؤیا تیموریان، هومن برق‌نورد، رعنا آزادی‌ور و مریلا زارعی هستند.

مراحل فیلم‌بردای جیران اواخر مرداد ۱۴۰۰ در خوانسار و گلپایگان به اتمام رسید. به‌دنبال چندین بار تعویق، این مجموعه در ۲۴ بهمن ۱۴۰۰ از طریق فیلیمو به نمایش درآمد و در ۴ فروردین ۱۴۰۲ به پایان رسید. جیران در ۲۹ تیر ۱۴۰۱ به‌دلیل «نقض مالکیت ادبی و هنری» تا ۲۵ شهریور توقیف بود.

داستان

مجموعه جیران داستان عاشقانه و تاریخی است که شش سال از زندگی ناصرالدین شاه چهارمین پادشاه قاجار را به تصویر می‌کشد. این ماجرا که در دوران پس از مرگ امیرکبیر و صدراعظم شدن میرزا آقاخان نوری شروع می‌شود؛ داستان آشنایی و عشق شاه با دختر روستایی به نام خدیجه‌خانم تجریشی است که به سبب چشمان درشتش، شاه نام «جیران» را بر او نهاد را نشان می‌دهد.

بازیگران

فهرست بازیگران

بازیگر	نقش
بهرام رادان	ناصرالدین‌شاه
پریناز ایزدیار	جیران
امیرحسین فتحی	سیاوش
مهدی پاکدل	سلمان‌خان
ستاره پسیانی	نقره
غزل شاکری	ملک‌زاده
سمیرا حسن‌پور	گلین
مهدی کوشکی	الیاس
مرتضی اسماعیل کاشی	خواجه روشن
فاطمه مسعودی‌فر	سارای گرجی
الهام نامی	شکوه‌السلطنه
نهال دشتی	ستاره
کتانه افشاری‌نژاد	خدیجه چهریقی
بهناز نازی	ننه آشوب
امیر جعفری	میرزا آقاخان نوری
رؤیا تیموریان	کفایت‌خاتون
هومن برق‌نورد	شازده بصیر
رعنا آزادی‌ور	تاج‌الدوله
مریلا زارعی	مهد علیا
غلامرضا نیکخواه	عزیز آغا
محمد شیری	خواجه‌باشی
سیاوش چراغی‌پور	کوچول‌خان
حمیدرضا نعیمی	محمدعلی‌خان تجریشی
سینا رازانی	اسدالله
امیر کربلایی‌زاده	فرضی فضول
بهنام شرفی	میرزا کاظم نظام‌الملک
رضا جهانی	علی‌خان حاجب‌الدوله
نسرین نکیسا	مادر جیران
پاشا جمالی	شمشاد
اشکان هورسان	بهادر
ستایش دهقان	گلنسا
حسن مؤذنی	خواجه گلشن
محمدهادی قمشی بزرگ	منجم‌باشی
بهزاد داوری	عزیزخان مکری
وحید رزاقی مقدم	رحمت
پرویز بزرگی	کدخدای کوهسار
نوید گودرزی	نایبِ سلمان
فرشید صمدی‌پور	محمودخان کلانتر
علی آشمند	خواجه قنبر
رهام تدریسی	پهلوان اسفندیار
محمدعلی مژدهی	خواجه اقبال
محسن نقیبیان	میکده‌چی
کامبیز امینی	خواجه مبارک
راستین عزیزپور	عباس میرزا ملک‌آرا
ایلیا نصراللهی	ساموئل
عباس توفیقی	خواجه دولت
عاطفه غلام‌پور	پروین
هوشنگ قنواتی‌زاده	دبیر مهام خارجه
شهنوش شهباززاده	زن کدخدا
آرش کلهر	خواجهٔ ملک‌زاده
کریم قربانی	کاروانسرادار
رضا داودوندی
بازیگران خردسال
ملودی حمدگذار
یاسمین یدالله‌زاده
رهام بذلی
رادین رضایی
کیان علی‌پناه
آیان یاربیگی

موسیقی

فردین خلعتبری آهنگسازی موسیقی سریال را بر عهده داشته و همایون شجریان آن را اجرا کرده‌است. علاوه بر سه قطعه‌ای که برای این سریال ساخته شد، از قطعه «سکوت بین این دو حرف گل شب‌بو»، که پیش از این در آلبوم «امشب کنار غزل‌های من بخواب» منتشر شده بود نیز در یک سکانس استفاده شد.

شماره	نام	خواننده	مدت
۱.	«در این شب سیاه» (تیتراژ پایانی)	همایون شجریان	۳:۲۸
۲.	«گریه کن» (تیتراژ میانی قسمت ۳)	همایون شجریان	۳:۰۳
۳.	«مدارا» (تیتراژ پایانی قسمت آخر)	همایون شجریان	۳:۴۵

لوکیشن‌ها

جیران در شهرهای مختلفی مانند تهران، قزوین، کاشان، خوانسار و گلپایگان، اصفهان فیلم‌برداری شده‌است. از جمله لوکیشن‌های آن می‌توان به کاخ گلستان، عمارت مسعودیه، خانه طباطبایی‌ها، باغ گیاه‌شناسی ملی، شهرک سینمایی غزالی، شهرک سینمایی دفاع مقدس، شهرک سینمایی نور، کاروانسرای سعدالسلطنه، انگورستان ملک، خانه بروجردی‌ها، حسینیه امینی‌ها، سد گلپایگان، سد کوچری، روستا تاریخی وانشان و آشنستان اشاره کرد.

آفرین امامی، مدیر کاخ گلستان گفت که حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد این سریال بدون آسیب به مکان در کاخ گلستان فیلمبرداری شده‌است و در ضبط سکانس‌ها از آثار موجود در کاخ گلستان استفاده نشده‌است. در طول فیلم‌برداری در کاخ گلستان کارشناس حضور داشت تا آسیبی به اشیا وارد نشود.

پخش

اولین قسمت جیران در ۲۴ بهمن ۱۴۰۰ از طریق سرویس فیلیمو به نمایش درآمد و در ۴ فروردین ۱۴۰۲ متشکل از ۵۲ قسمت به اتمام رسید. پیش این قرار بود که این مجموعه در ۲۴ دی پخش شود اما به‌دلیل «ملاحظات ممیزی» از سوی سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر (ساترا)، پخش آن یک هفته به تعویق افتاد. در ۲۹ تیر ۱۴۰۱ اعلام شد که ساترا پخش این مجموعه را به‌دلیل «نقض مالکیت ادبی و هنری» متوقف کرده‌است. جیران در ۲۷ مرداد به‌طور کامل از فیلیمو حذف شد. در ۲۳ شهریور اعلام شد که جیران رفع توقیف شده‌است و قسمت‌های ۲۴ و ۲۵ در ۲۵ شهریور پخش شد.

پخش بین‌المللی

سریال جیران، از بین ۲۵۵ اثری که از ۳۹ کشور، به جشنواره جوایز بین‌المللی درامای سئول راه یافته بود، در بین ۲۴ سریال برتر از ۱۱ کشور قرار گرفت و توانست نظر داوران بین‌المللی را جذب کرده و با سریال‌هایی همچون آنه با یک ئی محصول نتفلیکس، «ایستگاه یازده» ساخته پارامونت پیکچرز و پخش شده در اچ بی او مکس و دیگر آثار مطرح جهانی به رقابت بپردازد و نامزد بهترین سریال جهانی شود. پس از نامزدی در این جشنواره، حق پخش جیران توسط ۱۵ کشور از قاره‌های ۴گانه جهان از جمله شمال آفریقا، آسیا، کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپا و… خریداری شد و در این کشورها پخش شده‌است. همچنین این سریال برای ایرانیان خارج از کشور از طریق پلتفرم Televika در دو نسخه «عادی» و «مخصوص نابینایان» پخش شد.

کشور	شبکه	زمان شروع پخش	منبع
کانادا	Televica	۲۰۲۳
هند		۲۰۲۳
ایالات متحده آمریکا	simkl	۲۰۲۳
روسیه	kinorium	۲۰۲۳
ژاپن		۲۰۲۳
بوسنی و هرزگوین		۲۰۲۳
قطر		۲۰۲۳
عمان		۲۰۲۳
امارات متحده عربی		۲۰۲۳
تونس		۲۰۲۳
مراکش		۲۰۲۳
الجزایر		۲۰۲۳
لیبی		۲۰۲۳
بنگلادش		۲۰۲۲
قزاقستان		۲۰۲۲
عراق		۲۰۲۲
پاکستان		۲۰۲۲
ایران (ایرانیان خارج از کشور)	Televika	۲۰۲۲
ایران	فیلیمو	۲۰۲۲

بازخورد

بازخورد منتقدان

لقمان مدائن، منتقد، عنوان کرد که جیران به خوبی سلطنت قاجار را به تصویر کشیده و اصول فیلمنامه‌نویسی در آن رعایت شده‌است. او شخصیت‌پردازی‌های مجموعه که از نظرش از دوازده الگوی اصلی روان‌شناسی کارل گوستاو یونگ استفاده کرده‌است را نیز تحسین کرد. عصر ایران پس از قسمت یازدهم جیران را از ورطه تکرار خارج شده دانست و کارگردانی فتحی و بازیگری زارعی را «غافل‌گیر» عنوان کرد و نیز دیالوگ‌ها را برتر از خاتون دانست. مجید مولایی تهیه‌کننده، کارگردان و فیلمنامه‌نویس که سریال بانوی عمارت را در کارنامه دارد در پاسخ به انتقادها از سریال جیران عنوان کرد: «قرار نیست یک کار نمایشی که یک جنبه سرگرمی سازی هم دارد و باید در ان اقتضائات درام هم رعایت بشود، نعل به نعل به تاریخ وفادار باشد ما فیلم مستند تاریخی نمی‌سازیم این که بگویید سریال جیران نعل به نعل تاریخ نیست نقد درخوری نیست.» وبسایت «سینماتیکت» جیران را «تمرکزی بر تلاش زنان شاه برای تسلط به رفتار شاه به منظور پیشبرد امور دلخواه آنها» دانست، همچنین مجموعه را بابت «نقش مهم حرمسرا و دسیسه‌های پنهانی و مهم آن در پیشبرد امور سلطنتی» و توجه به زنان قاجار مورد تحسین قرار داد. «پرهام موسوی» منتقد و کارشناس سینما نیز جیران را اثری متفاوت در کارنامه حسن فتحی عنوان کرد و دکور، طراحی صحنه و لباس، ریتم سریال و بازی‌های ایزدیار، رادان و زارعی را مورد تحسین قرار داد همچنین استفاده عمدی فتحی از امروزی سازی گویش‌ها و دیالوگ‌ها را برای ارتباط نسل جدید با فضای تاریخی ان برهه دانست. هفت صبح با گذشت ۳۰ قسمت، جیران را پرمخاطب‌ترین سریال این روزهای نمایش خانگی دانست و داستان سریال شامل دسیسه‌ها، توطئه‌ها و دلدادگی شاه عاشق قاجار و بازی هارا مورد تحسین قرار داد. دبیر گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا عنوان کرد: «کارگردانی حسن فتحی در یک سریال کلاسیک با روایتی قابل فهم از تاریخ معاصر در سریال جیران به کمک ابزار نمایش از جمله ویترینی از بازیگران درخشان، دکور و صحنه، تعلیق‌های گاه مؤثر و گاه پر ترفند نمایشی و البته روابط جذاب ایجاد شده میان شخصیت‌ها که مملو از شخصیت‌های خاکستری گاه سیاه بیشتر و گاه نزدیک به سپید و … کمک کرده‌است تا این جریان جذاب از یک اتفاق تاریخی به قلم احسان جوانمرد یکی از بهترین‌های این روزها در پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی شود.» خراسان کارگردانی فتحی و فیلم‌نامه‌ای «که با دقت در متون تاریخی» نوشته شده و بازی «قابل قبول» بازیگران اصلی، «با وجود نقدهایی که به تشابه ظاهری آن‌ها با شخصیت‌های تاریخی وارد شده‌است، کیفیت محتوای این سریال را در حد بالایی نگه داشته‌است». قدس نوشت: در قسمت‌های اخیر سریال جیران، با اجرای بی نقص حسن فتحی یک درام قدرتمند جریان داشت و تنها یک سریال یا مسابقه کشتی عادی نبود؛ و اتفاقات و رویدادها به شکل مستقیم و غیرمستقیم برای تمامی کارکترها تأثیر زیادی داشت؛ همچنین بازی رادان که در فرازهای قبلی «جیران» از سوی عده از مخاطبان به علت بی‌تناسبی با کاراکتر «ناصرالدین شاه قاجار» مورد انتقاد قرار گرفته بود، در قسمت‌های جدید این سریال عملکرد بهتری از خود به جا گذاشته بود. به نظر می‌رسد بهرام رادان با گذشت نیمی از سریال «جیران» در این نقش جا افتاده‌است. تسنیم نوشت :حسن فتحی با شناخت کامل درام از لحظه لحظه‌های فرم و محتوای درام به نفع هدفش بهره می‌برد و با دیدن قسمتی از سریال به ساختار محکمِ جیران پی می‌بریم که مشتمل بر نویسندگی، تحقیق و پژوهش خوب، گریم، تصویربرداری، صحنه‌پردازی، طراحی حرفه‌ای، باشکوه ودقیق صحنه و لباس، موسیقیِ خوب و خیلی از موارد دیگر است. وجود بازیگران توانا فاکتور دیگری است که سبب شده تا این سریال جذابیت بیشتری به خود بگیرد. «نهال موسوی» در عصر ایران سریال را از بابت انتخاب گروه بازیگرای مناسب از فضای تئاتر، سینما و تلویزیون، دیالوگ‌های جذاب و استفاده از ظرفیت زبان فارسی و تصویر و صدای استاندارد مورد تحسین قرار داد. «سوسن سیرجانی» در دیجی کالا عنوان کرد: نقدهای زیادی دربارهٔ این سریال وجود داشت، اما رنگ و لعاب و از همه مهم‌تر پرداختن به داستان یک عشق تاریخی، باعث شد «جیران» مخاطبان خود را به دست آورد و با وجود حواشی و توقیف‌های چندباره، پیگیری مخاطبان نشان داد که با وجود همه حاشیه‌ها، سریال توانسته رضایت جامعه را جلب کند.

از سوی دیگر «محمد تبریزی» در دیجی کالا، سریال را به دلیل نامناسب بودن بهرام رادان در نقش «ناصرالدین شاه»، فیلمنامه تخت و نداشتن حال و هوای تاریخی مورد انتقاد قرار داد. وبگاه همشهری‌آنلاین از کمبود شاخصه‌های «دیالوگ‌نویسی، قصه روان و سرراست و همچنین بازی‌های خوب و یکدست» آثار فتحی در مجموعهٔ جیران اشاره کرد. روزنامهٔ شهرآرا نیز این سریال را مورد انتقاد قرار داد و در بررسی خود به حضور افراد مشهور برای بالا بردن انتظار مخاطب اشاره کرد. علیرضا داوودزاده، تاریخ‌پژوه، در اینستاگرام گفته که در جیران تصویر درستی از شخصیت ناصرالدین‌شاه به نمایش گذاشته نشده‌است.

انتشار کتاب

به دلیل استقبال مخاطبان از سریال جیران، کتاب «جیران در حرمسرای سلطان» به قلم «امیر بهروز قاسمی» با محوریت واقعیت داستان و زندگی جیران و ناصرالدین شاه منتشر شد. نویسنده این کتاب دربارهٔ انگیزه‌اش از نوشتن این کتاب گفت: با پخش سریال جیران در شبکه نمایش خانگی، سوالات تاریخی زیادی در ذهن بسیاری از بینندگان و دنبال‌کنندگان این سریال شکل گرفت، این کتاب با هدف پاسخگویی به این پرسش‌ها نگاشته و منتشر شده‌است. پیش از این نیز کتاب «جیران و اسرار حرم سرای ناصرالدین شاه» نوشتهٔ «حسین لعل» و «لطف اله طرقی» از زندگی جیران منتشر شده بود.

جوایز و نامزدی‌ها

سال	جشنواره	رده	نتیجه	توضیحات
۱۴۰۱	هفدهمین دوره جشنواره جوایز بین‌المللی درامای سئول	بهترین سریال جهانی	نامزدشده	میان ۲۴ سریال از ۱۱ کشور

ادعای کپی‌برداری

سازندگان مجموعهٔ تلویزیونی آهوی من مارال در زمستان ۱۴۰۰ گفتند که جیران از طرح سریال‌شان کپی شده‌است و از این جیران شکایت کردند. شکایت آن‌ها بررسی شد و طبق نظر آرا جیران تبرئه شد.

در تیر ۱۴۰۱ و در پی شکایت شاکی خصوصی آهوی من مارال به لحاظ «نقض مالکیت ادبی و هنری و براساس حکم قضایی»، پخش جیران متوقف شد.در واکنش به این حکم، اسماعیل عفیفه تهیه‌کننده مجموعه گفت که طرح داستانی جیران در سال ۱۳۹۱ نوشته شده‌است و بعد از بررسی‌ها، ساترا «فقدان شباهت» میان دو مجموعه را تأیید کرده‌است و فرایند درست آن بود که در درجه اول خود ساترا، به عنوان داور نهایی که حکم به عدم تشابه داده بود از حکم داوری خود دفاع می‌کرد و به قرار صادرشده بازپرس اعتراض می‌کرد. احسان جوانمرد نویسنده مجموعه با اشاره به ثبت طرح جیران در سال ۱۳۹۳ در شورای فیلم و سریال شبکه سه گفت: «همین‌جا از مدیران فیلیمو تقاضا می‌کنم به قیمت توقیف ابدی سریال جیران هم که شده با باج‌خواهان وارد مذاکره نشوند و ریالی برای تسریع پخش سریال هزینه نکنند. این روش باج‌خواهی و دیه‌بگیری اگر به رسمیت شناخته شود این سینما رنگ آرامش نخواهد دید.» چند روز بعد جوانمرد در واکنش به این اتفاق در صفحه شخصی‌اش خبر از آغاز پیگیری‌های قضایی و شکایت متقابل از آهوی من مارال داد و نوشت: «پیگیری قضایی تازه‌ای را بر اساس مستندات سال ۱۳۹۳ آغاز می‌کنم. من که معتقد بودم و همچنان هم معتقدم تاریخ ارث پدر کسی نیست ولی حالا عوامل آهوی من مارال باید برای تک تک اتفاق‌ها و شخصیت‌های کارشان چنانچه کوچک‌ترین شباهتی به آدم‌های قصهٔ سال ۹۳ من داشته باشند پاسخگو باشند».

عوامل آهوی من مارال با انتشار بیانیه‌ای خواستار این شدند تا با دریافت مبلغی به عنوان وجه‌المصالحه با عوامل جیران سازش کنند. پس از این بیانیه جمعی از بازیگران آهوی من مارال با انتشار بیانیه‌ای در فضای مجازی، اعلام کردند که در جریان بیانیه‌هایی که به نام «عوامل» این سریال منتشرشده، نیستند.

در ۲۷ مرداد ۱۴۰۱، جیران به کلی از پلتفرم پخش‌کننده حذف شده و قسمت‌های پیشین این سریال هم دیگر در دسترس کاربران نیست. حذف آرشیو سریال جیران از پلتفرم پخش‌کننده، با درخواست و پیگیری شاکی پرونده، به دادسرای فرهنگ و رسانه اتفاق افتاد.

در پی توقیف‌های چندباره، مخاطبان این سریال جهت «درخواست رفع توقیف سریال جیران و احترام به حقوق مخاطب» با به راه انداختن کارزار و هشتگ #رفع_توقیف_جیران اقدام به جمع‌آوری امضا و حمایت از سریال کردند تا هرچه زودتر تکلیف مخاطبان میلیونی و سازندگان مشخص شود.

در شهریور ۱۴۰۱ تعیین تکلیف سریال جیران به یک هیئت کارشناسی پنج‌نفره واگذار شد و محمدمهدی اسماعیلی وزیر ارشاد گفت: «داستان سریال جیران حل می‌شود و به چرخه تولید و پخش برمی‌گردد».

سرانجام در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۴۰۱، جیران از تمامی اتهامات تبرئه و از تاریخ ۲۵ شهریور ۱۴۰۱ پخش این سریال از سر گرفته شد.

پیوند به بیرون

• وبگاه رسمی
• جیران در بانک اطلاعات اینترنتی فیلم‌ها (IMDb)
• جیران در فیلیمو