آرامگاه انارکلی
| مقبره انارکلی | |
 | |
  موقعیت در Lahore  آرامگاه انارکلی (پاکستان) | |
 | |
| مختصات | ۳۱°۳۴′۰۳″ شمالی ۷۴°۱۸′۰۲″ شرقی / ۳۱٫۵۶۷۵۰°شمالی ۷۴٫۳۰۰۵۶°شرقی |
|---|---|
| مکان | Lahore, PunjabPakistan |
| گونه | Mausoleum |
| مواد | brick |
| پایان ساخت | 1599, or 1615 |
| در بزرگداشتِ | Anarkali |
مقبره انارکلی (اردو: مقبره انارکلی) یک بنای هشت ضلعی گورکانی از قرن شانزدهم میلادی در لاهور مرکز پنجاب پاکستان است.
محل[ویرایش]
مقبره انارکلی در محوطه مجتمع دبیرخانه مدنی پنجاب لاهور در نزدیکی مرکز خرید دوره بریتانیا، در جنوب غربی اندرون لاهور واقع شده‌است. این مقبره یکی از قدیمی‌ترین مقبره‌های گورکانی است که هنوز وجود دارد و یکی از مهم‌ترین بناهای اوایل دوره گورکانیان هند محسوب می‌شود.[۱] این ساختمان در حال حاضر به عنوان آرشیو پنجاب استفاده می‌شود و دسترسی عمومی محدود است.[۲]
تاریخ[ویرایش]
تاریخ ساخت مقبره به سال ۱۵۹۹ یا ۱۶۱۵ میلادی برمی گردد[۳]
گفته می‌شود که این مقبره توسط جهانگیر شاه امپراتور گورکانی هند برای معشوقهٔ او ساخته شده‌است که در منابع معاصر سیاحان به نام انارکلی نامیده می‌شود. طبق افسانه، در زمان سلطنت پدر او، امپراتور اکبر، جهانگیرشاه که در زمان ولیعهدی شاهزاده سلیم نامیده می‌شد، با دختر روسپی رابطه داشت که اکبرشاه دستور قتل او را داد.[۳] جز روایت‌های سیاحان غربی جهانگیر هیچ منبع دیگری که مستقلاً قابل تأیید باشد برای اثبات وجود داشتن زنی به نام انارکلی وجود ندارد. باقی مطالب برخی از فرضیه‌های پژوهشی یا داستان‌سازی‌های ادبی متأخر دربارهٔ شخصیت او است که اغلب در فیلم‌ها، کتاب‌ها و نسخه‌های داستانی تاریخ ظاهر می‌شود.
در زمان امپراتوری سیک‌ها، این مقبره توسط خارک سینگ اشغال شد،[۴] و بعدها با تبدیل آن به محل اقامت همسر ژنرال ژان باپتیست ونتورا، که در ارتش رانجیت سینگ استخدام شده بود، بیشتر مورد هتک حرمت قرار گرفت.[۱] این مقبره سپس در زمان راج بریتانیا در سال ۱۸۴۷ میلادی به دفتر روحانیون تبدیل شد. در سال ۱۸۵۱ به کلیسای سنت جیمز انگلیسی اهدا گردید و بعداً به عنوان کلیسای جامع پروتستان لاهور در نظر گرفته شد. در سال ۱۸۹۱، نهاد کلیسای جامع به مکان دیگری منتقل شد و مقبره به عنوان دفتر ثبت اسناد پنجاب تغییر کاربری داد.[۱]
زمانی که مقبره به کلیسا تبدیل شده بود، قبرهای نمادین درون بنا برداشته شدند. پس از تغییر کاربری مجدد بنا نیز جای قبرها تغییر داده شد و در محراب جاگذاری گردید.[۱]
معماری[ویرایش]
پایه‌های این سازه به شکل اصلی یک هشت ضلعی است، با اندازه‌های متناوب ۴۴ فوت و ۳۰ فوت برای هر ضلع با برج‌های نیمه هشت ضلعی در هر گوشه. بالای این سازه نیز یک گنبد دو لایه قرار دارد که یکی از نخستین گنبدهای گورکانی است که با چنین شیوه‌ای احداث شده. گنبد بر روی ۸ طاق قرار دارد که اندازه هر یک از آن‌ها ۱۲ فوت و ۳ اینچ است.[۱]
به روش مرسوم گورکانیان، طاق‌های بزرگ در کناره‌های ساختمان قرار داشتند که توسط بریتانیایی‌ها مسدود شدند.[۴]
این بنا امروزه با سفیدکاری پوشانده شده‌است. گفته می‌شود زمانی اطراف آن را یک باغ احاطه کرده بود.[۴] ساختمان اصلی در حال حاضر به عنوان آرشیو پنجاب استفاده می‌شود و دسترسی همگانی به آن محدود است.[۱]
قبرها[ویرایش]
سنگ قبرها از جنس مرمر سفید هستند و دارای حکاکی‌هایی شامل ۹۹ اسم‌الله و شعرهایی به فارسی می‌باشند. مورخان قرن نوزدهم آن را «یکی از بهترین قطعات کنده کاری در جهان» توصیف کردند.
علاوه بر ۹۹ نام خداوند، دوبیتی فارسی برگرفته از سعدی شاعر ایرانی نوشته شده‌است[۵] که می‌گوید:
- آه گر من بازبینم روی یار خویش را
- تا قیامت شکر گویم کردگار خویش را
حفاظت[ویرایش]
این مقبره در فهرست بناهای میراث حفاظت شده اداره باستان‌شناسی پنجاب ثبت شده‌است.[۶]
در فرهنگ عامه[ویرایش]
آرامگاه انارکلی در موزیک‌ویدئوی ترانه «سوپرمی عشق» اثر شعیب منصور به صورت لوکشین تصویربرداری انارکلی به تصویر کشیده شد.
منابع[ویرایش]
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ ۱٫۲ ۱٫۳ ۱٫۴ ۱٫۵ "Anarkali's Tomb". Lahore Sites. Archived from the original on 25 August 2016. Retrieved 23 August 2016. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «lahore» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب
<ref> غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام:0وارد نشده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ "Legend: Anarkali: myth, mystery and history". Dawn. 11 February 2012. Retrieved 23 August 2016."Legend: Anarkali: myth, mystery and history". Dawn. 11 February 2012. Retrieved 23 August 2016. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «anarkali» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ ۴٫۲ "Anarkali's Tomb". Asian Historical Architecture. Retrieved 24 August 2016. خطای یادکرد: برچسب
<ref>نامعتبر؛ نام «tomb» چندین بار با محتوای متفاوت تعریف شده است. (صفحهٔ راهنما را مطالعه کنید.). - ↑ Saadi ghazal 31 line 1
- ↑ Pakistan Environmental Protection Agency. "Guidelines for Critical and Sensitive Areas" (PDF). Government of Pakistan. pp. 12, 47, 48. Archived from the original (PDF) on 14 October 2013. Retrieved 6 June 2013.
- ویکی‌پدیای انگلیسی