میرزاوند

طایفه میرزاوند

مناطق با جمعیت چشمگیر
استان خوزستان
زبان‌ها
لری و فارسی
دین
اسلام

میرزاوند یکی از طوایف ساکن در استان خوزستان است که از اسم نیای آنها به نام میرزا شکل گرفته‌است، طایفه میرزاوند در دوران زندیه، قاجاریه، رضاشاه و محمدرضاشاه پهلوی از طوایف مقتدر و سرسخت بود.

تیره‌های طایفه میرزاوند

رضا، شیرمرد، کلورضا و شیرزاد ۴ برادر و نواده میرزا بودند و طبق روایت شیرزاد برادر بزرگ آنها بوده و طایفه میرزاوند به ۴ تیره رضا، کلورضا، شیرزاد و شیرمرد تقسیم می‌شوند عده ای از نوادگان شیرمرد و شیرزاد همین اسم فامیلی را دارند یعنی نام فامیلی آنها شیرمرد و شیرزاد است و نوادگان این ۴ تیره خود به شعب و شاخه‌های مختلف تقسیم شدند که امروزه جمعیت بسیار زیادی از آنها تشکیل شده‌است.

رضا خود دو همسر به نام‌های فرخی و گلناز داشت که نوادگان رضا به نام همسران رضا و به دو شعبه فرخی و گلناز شناخته می‌شود.

• فرزندان رضا از همسرش فرخی که از طایفه میر بود عبارت بودند از غلام، افشار، پادار، سردار و افصید
• فرزندان رضا از همسر دیگرش گلناز عبارتند بودند از دو پسر به نام‌های باباخان و علی صالح

روایت‌هایی است که افشار اصالتا از تُرک های تبریز بوده.

بزرگان طایفه میرزاوند

در بین فرزندان رضا غلام فرزند ارشد و بزرگ رضا بوده که در اوایل دوران قاجاریه دوران آقامحمدخان قاجار کدخدایی طایفه را نیز بدست داشته و بعدها به خاطر سن بالا و پیری کدخدایی طایفه را به حسینعلی فرزند شیرمرد پسرعمویش که آدم جوان تر و زیرک تری بود واگذار نمود حسینعلی شیرمرد در دورانش ریاست طایفه میرزاوند و حتی بخش بزرگی از طایفه قلاوند را نیز بدست داشت طبق روایات معتبر نقشه قتل حسین خان ساکی والی لرستان را طرح‌ریزی کرد و او را به قتل رسانید حسینعلی شیرمرد از نزدیکان حسین خان ساکی والی لرستان بود و بخاطر اختلاف و کدورت که بینشان پدید آمده بود دست به قتل او زد.

کدخدایان و سران طایفه میرزاوند در دوران رضاشاه پهلوی عبارتند بودند از صیفور، جهانشاه، شامهدی و میرزا شیرمرد صیفور کدخدای شاخه فرزندان رضا از همسرش فرخی، جهانشاه کدخدای شاخه فرزندان رضا از همسرش گلناز، شاه مهدی کدخدای کلورضا و میرزا شیرمرد کدخدای شیرمردها و شیرزادها بود.

طایفه میرزاوند به غیر از افراد ذکر شده اشخاص بزرگ و مهم در طول تاریخ دوران قاجاریه-رضاشاه پهلوی و محمدرضاشاه داشته که از لحاظ ریاست و جنگ و تفنگچی گری و یاغی گری زبانزد در ناحیه بخش الوار گرمسیر بودند که برخی از آنها عبارتند از:

ساکی و پِتول از تیره کلورضا، عیدی و فرزندانش تقی و باقر و نوه اش صیدجعفر و مزبان از تیره افشار شعبه فرخی، شیره از شعبه فرخی، کریم خان و فرزندش رحیم خان از شعبه فرخی، مکه از شعبه گلناز، ذوالفقار شیرمرد، صیدموسی شیرزاد، عبدال میرزاوند از تیره کلورضا، نصرالله فرزند مکه از شعبه گلناز، علیرضا فرزند والی از تیره افشار، مختارخان از تیره کلورضا، احمدبک و حاتم بک از تیره کلورضا، بهتوش از شعبه فرخی، نصرالله از تیره کلورضا، یدالله از تیره کلورضا

تیره افشار از شعبه فرخی از مردهای غیور و نترس در دوران قاجاریه و رضاشاه پهلوی برخوردار بوده که نمادی از پلنگ‌ها و شیرها بودند.

از کدخدایان سرشناس طایفه میرزاوند در این عصر محمد شیرمرد بود که در دوران محمدرضاشاه پهلوی از طرف محمدرضاشاه مدال هدیه برای او فرستاده شد.

از کدخدایان طایفه میرزاوند عیدی فرزند افشار بود که به کیخا عیدی معروف بوده و کدخدای شاخه فرزندان رضا از همسرش فرخی بود و در دورانش دوران قاجاریه که مصادف با دوران حسینقلی خان ابوقداره والی ایلام و لرستان بود مأموران والی حسینقلی خان ابوقداره و خود او هنگام آمدن به بخش الوار گرمسیر مهمان خانه کیخاعیدی بودند روایت است در یک مورد اردی تفنگچی‌ها و مأموران والی حسینقلی خان ابوقداره مهمان عیدی شدند و تا دو سه روز و شب باران شدید می‌بارید و مأموران و تفنگچی‌های والی تا دو سه روز خانه عیدی ماندن عیدی پسری داشت که دو سه سالش بود که در آن شب به یک مرگ ناگهانی می‌میرد عیدی به اهل خانه اش می‌گوید تا این افراد مهمان ما هستند حق ندارید ناله و گریه کنید بعد دو سه روز که مأموران والی قصد رفتن دارند چند فرسنگ از محل زندگی عیدی و اهلش دور شدند صدای سر و صدای زن‌ها بلند شده و مأموران والی سراسیمه برگشته و متوجه ماجرا می‌شوند و عیدی را شماتت می‌کنند که چرا به آنها نگفته که فرزندش فوت کرده.

بیت زیر را یک نفر به اسم دَلی پسر جان احمد که از طایفه طافی بود و بین تیره بزرگی قلاوند در روستای سرخکان بخش الوار زندگی می کرد و به یک نوع شاعر آنها بود آن موقع در مورد سرآمد بودن مهمان نوازی کیخا عیدی در بخش الوار گرمسیر سرائید:

کیخاعیدی بعد شَمراد................نه چی کریم بعد کیمراد

روایت است در دوران رضاشاه پهلوی آب ناحیه مازو بخش الوار گرمسیر از آبادی محمود علی تأمین می‌شد و شامهدی کدخدای کلورضاها پول حق آب از دولت پهلوی در ازای آن می‌گرفت.

صیفور از تیره افشار از قدرتمندترین سران بخش الوار گرمسیر بود در اوایل دوران رضاشاه پهلوی صالح آباد حال حاضر اندیمشک که آن موقع دهات و روستایی بود تا پل قدیم دزفول و پایگاه چهارم شکاری و سوم شعبان که تپه چرمه نامیده می‌شدند و مثل امروز آباد نبودند و بیشتر به شکل صحرا و برهوت بود چندین بار مورد غارت و باجگیری قشون طایفه میرزاوند به رهبری صیفور که در راس قشون صیفور، صیدجعفر فرزند تقی بود می‌شد به غیر از صیفور و قشون طایفه میرزاوند طوایف عرب شوش نیز بارها آن نقاط را مورد غارت و باجگیری قرار می‌دادند این افرادی که صیفور و قشونش آنها را غارت و مورد تعرض قرار دادند لُرهای قلی سکون بودند که برای ییلاق قشلاق گله ها و رمه های خود بطور چادرنشین در صالح آباد اتراق و گذر می کردن روایت است یک زن لُر قلی سگوند لُرستانی اهل خرم آباد در آن ناحیه جلوی قشون صیفور ایستاده بود تا قشون رحم کند از آنها غارت نگیرد و روایت است توسط صیدجعفر با تیر تفنگ هلاک شد روایت است طوایف عرب های شوش بارها و بارها صالح آباد و تپه چرمه لُرهای سکون چادرنشین را مورد تعرض و غارت قرار می‌دادند عرب‌ها مردمی شجاع و بسیاری جنگی بودند.

بزرگان طایفه میرزاوند خصوصاً شعبه فرخی مثل ساکی و پتول، تقی، صیفور، شیره، جهانشاه، میرزا شیرمرد، کریم خان، شامهدی، صیدجعفر و… درگیری‌های و جنگ و نزاع‌هایی در اواخر دوران قاجاریه و اوایل رضاشاه پهلوی با طوایف لُر لرستان و طوایف بختیاری‌ها داشتند نزاع‌هایی با طایفه قلاوند عباس خان قلاوند، بیرانوند و… در اوایل دوران رضاشاه پهلوی درگیری که بین سران طایفه میرزاوند و عباس خان قلاوند رئیس طایفه قلاوند و عده ای از کَرهای بیرانوند شکل گرفت سران و تفنگچی‌های طایفه میرزاوند حدود ده نفر از طایفه قلاوند و دو نفر از کَرهای بیرانوند هلاک شدند.

بزرگان و تفنگچی‌های طایفه میرزاوند در دوران قاجاریه و رضاشاه پهلوی از طریق غارت و باج‌گیری از قافله‌ها و کاروان‌های مسیر استان خوزستان امرار معاش می‌کردند.

در اواخر دوران قاجاریه جنگ بزرگی بین بخش الوار گرمسیری و بختیاری‌ها شکل گرفت و همین بزرگان طایفه میرزاوند از جمله ساکی و پتول از تیره کلورضا عامل آن جنگ بودند که داستانش طولانی است در آن جنگ بختیاری‌های هفت و چهار به سرکردگی نصیرخان بختیاری که در بین بختیاری‌ها به سردار جنگ ایلخان بختیاری‌ها معروف بود برای جنگ با طایفه بزرگ میرزاوند و قتال ساکی و پتول به بخش الوارگرمسیری، دهستان میرزاوند، دهستان قیلاب و دهستان منگره حمله کردند که در نهایت ساکی و پتول در آن جنگ قتال نشدند از بختیاری‌ها شمار زیادی در آن جنگ توسط شعبه فرخی میرزاوند هلاک شدند.

محل سکونت طایفه میرزاوند

محل تمرکز جمعیت طایفه میرزاوند در شهرستان اندیمشک است.

در دوران رضاشاه پهلوی و مصادف با اسکان عشایر در حدود سال ۱۳۱۰ ه‍.ش دولت رضاشاه پهلوی می‌خواست طایفه میرزاوند را به خاطر یاغیگری‌ها و تمرد به آهودشت یکی از بخش‌های شهرستان اهواز در بین عرب‌های آنجا تبعید کرده آن موقع جمعیت آهودشت و شهر اهواز تمام عرب بود و آنجا را برای اسکان آنها تعیین کرد آهودشت و زمین‌های آنجا را به عنوان حدود طایفه میرزاوند و طوایف عرب آهودشت تعیین کند و اما بزرگان میرزاوند نپذیرفتند و ابراز داشتند که آن ناحیه آب و هوای گرم دارد و باعث تلف شدن ماها می‌شود و در بخش الوار گرمسیری اسکان می‌شویم و دولت رضاشاه پهلوی نیز موافقت کرد و دهستانی به نام دهستان میرزاوند در بخش الوار گرمسیر شهرستان اندیمشک برای طایفه میرزاوند ثبت کرد.

میرزاوندها در روستاها و مناطق لاگلال، می چاکو، چول، جوروند، ده دره، ریت کوه، می روئو، کوسک کآووه، دره گائلو، پیروالی، سرتاف، محمود علی، بی آو، پاریز، بنه گچ، پاتخت، گلم سوز، آب شوره، انارکی، نسار، صحراچهک و … و مناطق شهری اندیمشک و پیرامون آن سکونت داشته و دارند، طایفه میرزاوند از اقتدار ایلیاتی ویژه ای برخوردار بوده و مردمی هستند که خوی عشیره ای را بسیار می‌پسندند و به آن باور دارند.

طبق نقل و روایت تاریخ دانان شهر باستانی اریترین که جاده ارتباطی بین پایتخت هخامنشیان بوده در حدود آبادی جوروند واقع شده‌است.

دهستان میرزاوند در کتاب فرهنگ جغرافیایی ایران

میرزاوند نام یکی از دهستان‌های بخش الوار گرمسیری. این دهستان در خاور بخش واقع محدود است از شمال و باختر به دهستان قیلاب بالا از جنوب به اندیمشک هوا گرمسیر آب این دهستان از رودخانه‌های بالارود، زوال چشمه، چل، جوروند و محمودعلی تأمین می‌گردد، مرتفع‌ترین قلل در این دهستان عبارتند از قلل کرک، تخت اره، کلزار این دهستان از هفت آبادی تشکیل گردیده، جمعیت آن در حدود ۱۵۰۰ نفر است و قراء مهم آن عبارتند از محمودعلی، جوروند و چل ساکنین از طایفه میرزاوند می‌باشند.

چول یا چُل دهی از است از دهستان میرزاوند بخش الوارگرمسیری. ۴۲ کیلومتری شمال خاوری حسینه-۴۲ کیلومتری خاوری راه شوسه خرم‌آباد به اندیمشک کوهستانی-گرمسیر-سکنه ۲۷۳ نفر- زبان لُری و فارسی-آب از چشمه چُل-محصول غلات لبنیات-شغل زراعت و گله داری-صنایع دستی زنان فرش بافی-راه مال رو-ساکنین از طایفه میرزاوند بوده ییلاق می‌روند.

جوروند دهی از است از دهستان میرزاوند بخش الوارگرمسیری. ۲۷ کیلومتری شمال خاوری حسینه-۲۲ کیلومتری خاور راه شوسه خرم‌آباد به اندیمشک کوهستانی-گرمسیر-سکنه ۴۸۰ نفر- زبان لُری و فارسی-آب از چشمه جوروند-محصول غلات لبنیات-شغل زراعت و گله داری-صنایع دستی زنان فرش بافی-راه مال رو-ساکنین از طایفه میرزاوند بوده زمستان گرمسیر می‌روند.

تَل کُر دهی از است از دهستان میرزاوند بخش الوارگرمسیری. ۳۰ کیلومتری شمال خاوری حسینه-۲۵ کیلومتری خاوری راه شوسه خرم‌آباد به اندیمشک کوهستانی-گرمسیر-سکنه ۲۰۰ نفر- زبان لُری و فارسی-آب از رود بالارود-محصول غلات لبنیات-شغل زراعت و گله داری-صنایع دستی زنان فرش بافی-راه مال رو-ساکنین از طایفه میرزاوند بوده ییلاق می‌روند.

پاتخت دهی از است از دهستان میرزاوند بخش الوارگرمسیری. ۲۱ کیلومتری شمال خاوری حسینه-۱۳ کیلومتری خاور راه شوسه خرم‌آباد به اندیمشک کوهستانی-گرمسیر-سکنه ۲۰۰ نفر- زبان لُری و فارسی-آب از چشمه جوروند-محصول غلات لبنیات-شغل زراعت و گله داری-صنایع دستی زنان فرش بافی-راه مال رو-ساکنین از طایفه میرزاوند بوده ییلاق می‌روند.

محمودعلی دهی از است از دهستان میرزاوند بخش الوارگرمسیری. ۲۷ کیلومتری شمال خاوری حسینه-۲۱ کیلومتری خاوری راه شوسه خرم‌آباد به اندیمشک کوهستانی-گرمسیر-سکنه ۲۰۰ نفر- زبان لُری و فارسی-آب از چشمه محمودعلی-محصول غلات لبنیات-شغل زراعت و گله داری-راه مال رو-تپه ای به نام محمودعلی وجود دارد.

بابازید روستایی از توابع شهرستان پلدختر در استان لرستان که جمعی از طایفه میرزاوند نزدیک به سیصد نفر در آن ساکن هستند.

مورانی روستایی از توابع شهرستان پلدختر در استان لرستان که جمعی از طایفه میرزاوند نزدیک به هزار نفر در آن ساکن هستند.

پلدختر شهرستانی در استان لرستان که جمعیتی بین دویست تا سیصد نفر از طایفه میرزاوند در آن ساکن هستند.

در دوران دولت رضاشاه پهلوی دهستان میرزاوند به ۶ حوزه (بُنه) تقسیم شد که هر حوزه به نام کدخدای آن تیره بود که عبارت بودند از:

• بُنه کریم خان که بُنه فرزندان رضا از همسرش فرخی بود (این بُنه در اول قرار بود به اسم صیفور باشد و اما صیفور بخاطر ریش سفیدی و اینکه کریم خان از او بزرگ‌تر و مسن تر بود گفت به نام کریم خان باشد و اما کدخدای شعبه فرخی که بیشتر قدرت داشت همین صیفور بود)
• بُنه و آبادی شامهدی که بُنه تیره کلورضا بود.
• بُنه و آبادی جهانشاه که بُنه فرزندان رضا از همسرش گلناز بود.
• بُنه میرزا شیرمرد که بُنه شمار زیادی از فرزندان شیرمرد و عده ای از شیرزادها بود.
• بُنه ذوالفقار شیرمرد که بُنه شماری از فرزندان شیرمرد بود.
• بُنه صیدموسی شیرزاد که بُنه شماری از فرزندان شیرزاد بود.

برخی از چهره‌های طایفه میرزاوند شهرستان اندیمشک

• مهندس غلامحسین میرزاوند

رئیس اداره مهندسی تولید شرکت بهره‌برداری نفت و گاز کارون (اهواز) و عضو هیئت مدیره این شرکت.

ایشان فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی نفت گرایش مخازن نفت و فارغ‌التحصیل کارشناسی مهندسی نفت بهره‌برداری از منابع نفت از دانشگاه صنعت نفت اهواز سال ۱۳۷۱ می‌باشند.

• سرهنگ علی میرزاوند

معاون عملیات ترافیک قرارگاه پلیس راه استان خوزستان

• مهندس حسین میرزاوند

مدیر ناحیه خراسان شرکت مهندسین مشاور مهاب قدس

ایشان دارای کارشناسی ارشد مهندسی معدن از دانشگاه صنعتی شاهرود در سال ۱۳۹۲ و کارشناسی مهندسی معدن از دانشگاه تهران سال ۱۳۸۰ می‌باشند.

• مهندس نرگس میرزاوند

کارمند رسمی و کارشناس ارشد اداره IT (تحلیل و پردازش سیستم های کامپیوتر) شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور در تهران

فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی کامپیوتر گرایش نرم افزار از دانشگاه آزاد تهران مرکزی

• دکتر قدرت‌الله میرزاوند

از پزشک‌های باتجربه

فارغ‌التحصیل دکترای حرفه ای از دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز سال ۱۳۸۰

• عزت شیرزاد

رئیس بانک سپه شهرستان دزفول

• عزت‌الله میرزاوند

معاون امور فرهنگی دانشگاه آزاد واحد اندیمشک

ایشان دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق و رئیس انجمن شعرا و نویسندگان اندیمشک می‌باشند.

ایشان کاندید دوازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی حوزه انتخابیه شهرستان اندیمشک می‌باشند.

• مهندس فرود میرزاوند

رئیس اسبق شورای شهر اندیمشک و رئیس موزه راه‌آهن اندیمشک

• مهندس محمدتقی میرزاوند(افشار)

کارمند و مهندس فرآیند شرکت مهندسین مشاور چگالش در پروژه ساخت و طراحی پتروشیمی ابن سینای اندیمشک

فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مهندسی شیمی طراحی فرآیندهای نفت و فارغ التحصیل کارشناسی مهندسی شیمی صنایع پتروشیمی

طایفه میرزاوند چگنی

میرزاوند قدیمی‌ترین طایفه چگنی فعلی است. برخی از آن‌ها دارای طبع شعر هستند، عمدتاً در روستاهای چگه و سراب کی سکونت دارند. عده‌ای از آن‌ها به صورت پراکنده در دیگر روستاهای چگنی به سر می‌برند، میرزاوند شامل تیره‌های زیر می‌باشد:

کاظم، جور، زیعلی، حقی، کشور، هموم، یارک، پیریایی، دوستعلی‌وند

قبرهایی مربوط به این طایفه مانند تیره حقی در منطقه رباط و ریمله وجود دارد و خانواده‌های رضایی ساکن آنجا هستند، که خود مبین زیستن این مردم در آن منطقه به غیر از ناحیه چگنی امروزی می‌باشد.

میرزاوندهای چگنی و بالاگریوه در گذشته رفت و آمدهایی با هم داشته‌اند. جد طایفه میرزاوند به نام میرزا چگنی (طبق برخی شواهد و روایات معمرین میرزاخان یا شاهمیرزا) رئیس ایل چگنی لرستان که مقارن با سلطنت شاه صفی یکم، شاه عباس دوم و شاه سلیمان یکم در دوران صفویه می‌زیسته‌است.

تا آنجا که محقق شده، ایل چگنی در زمان‌های سابق در مله‌تخت و ریمله و سراب تلخ و در اراضی مابین ده‌پیر و سراب تلخ و در امتداد کمرسیاه تا منتهی شود به تنگ شبیخون و پایین باغ‌داود و زرین چغا تا آب الشتر و پایین چم تکله و قلایی و بردهل تا دوآب الشتر و از آنجا به دم‌بیاغران هنام و از آنجا برمی‌گردد به پرسک و کوه گرون تا منتهی شود به مله تخت سکونت داشته‌اند. چگنی‌ها تابستان‌ها در این اراضی که شرح دادیم، سکونت داشتند و زمستان‌ها را در همین مکان‌هایی که در جنوب شهر خرم‌آباد قرار دارد، می‌گذرانیدند.

میرزاوند طایفه‌ای مهم و زورمند بوده و قبلاً در اراضی و املاک حول و حوش سراب تلخ مسکن داشته‌اند. تا سال ۱۲۶۵ (ق)، عموم تیره‌های چگنی به مرور املاک شمال خرم‌آباد را که نام آن‌ها را قبلاً نوشتیم، فروخته و به بخش چگنی فعلی آمدند و املاکی را که اکنون در آن‌ها زراعت می‌کنند، ابتیاع کردند و تنها طایفه‌ای که چون قوی و نیرومند و کثیرالنفوس بودند، کسی را یارای تعرض به آنان نبود و لذا توانستند در محل‌های اولیه خود (اراضی شمال خرم‌آباد) بمانند، طایفه میرزاوند بودند. لکن طایفه مزبور هم در زمان مرحوم میرزا سیدرضا خان تفرشی نایب‌الحکومهٔ شهر خرم‌آباد و پیشکار ایالت لرستان، زمین‌های سابق‌الذکر را فروخته و به سایر طایفه‌های چگنی ملحق شدند.

محمدرضا والیزاده معجزی، ایل هداوند تهران را اصالتاً از طایفه میرزاوند چگنی می‌داند و در کتاب تاریخ ایلات و طوایف لرستان می‌نویسد:

میرزا را پنج پسر بوده اول هدا که بازماندگان او به خاک ورامین تبعید شده و در آنجا مسکن دارند. تیرهٔ مزبور را کریم‌خان زند، با تیره‌های دیگری از سایر طوایف لرستان تبعید کرده و در قراء «بهنام عرب» سکونت دارند.

میرزا دارای سه همسر و پسرانی به اسامی عبدالرضا(عمدرضا)، صیدرضا، همام، محمدرضا(مَمیل)، کلب‌رضا(کلورضا) و علیرضا بوده‌ است.

پسر دومش، علیرضا نام داشته که مادرش از طایفه قلاوند بوده، وی به واسطهٔ نزاعی که در جنگی کرد، نتوانست در میان طایفه بماند و نزد دایی‌های خود، که اجداد آقایان بزرگی‌ بوده‌اند، میان طایفه قلاوند رفت و نسل او به نام طایفهٔ میرزاوند می‌باشند یعنی رضا، کلورضا، شیرمرد و شیرزاد فرزندان علیرضا بودند.

از چهره های طایفه میرزاوند در شهر چگنی

• محمد میرزاوندی

خواننده حنجره طلایی و مشهور در دهه ۶۰

• ذبیح الله خدائیان

رئیس سازمان بازرسی کل کشور و رئیس اسبق سازمان ثبت اسناد و املاک کشور

منابع

• رزم آرا، حسینعلی (۱۳۳۰). فرهنگ جغرافیایی ایران. تهران: ستاد کل ارتش.
• رزم آرا، علی (۱۳۱۳). جغرافیای نظامی ایران. تهران: ستاد کل ارتش.
• آزادی چگنی، بهمن (۱۳۸۷). تاریخ معاصر چگنی. خرم‌آباد: سیفا. ص. ۲۲۳، ۲۲۴ و ۲۲۵.
• والیزاده معجزی، محمدرضا و حسین (۱۳۹۷). تاریخ ایلات و طوایف لرستان. خرم‌آباد: اردیبهشت جانان. ص. ۴۱۷، ۴۱۸، ۴۲۶، ۴۶۷، ۴۶۸ و ۴۷۰. شابک ۹۷۸۶۰۰۷۸۲۲۱۳۵.