فروزان
| فروزان قصری | |
|---|---|
 | |
| نام هنگام تولد | پروین خیربخش |
| زادهٔ | ۴ شهریور ۱۳۱۶ بندر انزلی، ایران |
| درگذشت | ۴ بهمن ۱۳۹۴ (۷۸ سال) تهران |
| علت مرگ | ایست قلبی |
| مدفن | قطعه ۷۳، ردیف ۱۶۶، شماره ۴۱ بهشت زهرا |
| ملیت | ایرانی |
| پیشه | بازیگر، تهیه‌کننده، دوبلور |
| سال‌های فعالیت | سینما (۱۳۴۱–۱۳۵۶) |
| فرزندان | سیامک ساجدی |
| جایزه(ها) | جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «تنگه اژدها» در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «بابا شمل» در سال ۱۳۵۱ در چهارمین جشنواره سپاس |
پروین خیربخش با نام هنری فروزان (زاده ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی – درگذشتهٔ ۴ بهمن ۱۳۹۴ در تهران) بازیگر مشهور سینمای ایران و دوبلور اهل ایران بود.
فیلم دایره مینا (۱۳۵۷) به کارگردانی داریوش مهرجویی تنها فیلم فروزان در سینمای موسوم به موج نو است اما او در فیلم‌های کارگردانان صاحب‌نامی مانند علی حاتمی، فریدون گله و شاپور قریب نیز حضور داشت. فیلم‌های ساحل انتظار، انسانها، گنج قارون، خاطرخواه، باباشمل، ایوب و دالاهو از فیلم‌های مشهور و پرفروش او بودند.
زندگی[ویرایش]
پروین خیربخش (فروزان) در ۴ شهریور ۱۳۱۶ در بندر انزلی متولد شد. از سال ۱۳۴۱ با دوبله و گویندگی در نقش‌های دوم و سوم فعالیت خود را آغاز کرد و تا سال ۱۳۴۴ ادامه داد. از سال ۱۳۴۲ با بازی در فیلم ساحل انتظار به کارگردانی سیامک یاسمی به عنوان بازیگر شروع به کار کرد و تا سال ۱۳۵۶ در سینما فعال بود.
او نزدیک به ۱۵ سال در سینمای حرفه‌ای فعالیت کرد که عمدتاً به نقش‌آفرینی در سینمای تجاری محدود بود. وی همراه با محمدعلی فردین، از ستارگان آثار موسوم به «فیلم فارسی» بود. حضور فروزان در این‌گونه فیلم‌ها تضمینی برای موفقیت مالی فیلم ارزیابی می‌شد.[۱] با این حال، در کارنامه فروزان چند فیلم متفاوت از بقیه نیز به چشم می‌خورد که حاصل همکاری او با کارگردانانی چون داریوش مهرجویی و علی حاتمی است.
در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس برنده جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم تنگه اژدها (۱۳۴۷) ساخته سیامک یاسمی شد.
او در دهه ۵۰ مسیر متفاوتی را در انتخاب‌هایش پیش گرفت و گزیده کارتر از دهه ۴۰ به فعالیت پرداخت اما در مجموع در بیش از ۵۵ فیلم نقش آفرینی کرد.
فروزان در سال ۱۳۵۰ در فیلم باباشمل ساخته علی حاتمی حضور یافت که حاصل این همکاری، دریافت جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره سپاس بود.
او در طول فعالیت هنری خود با بازیگران نامدار و مطرحی چون محمدعلی فردین، ناصر ملک مطیعی، رضا بیک ایمانوردی و بهروز وثوقی همبازی بوده است.
پس از انقلاب[ویرایش]
او برخلاف بسیاری از بازیگران و خوانندگان ایرانی پیش از انقلاب که مهاجرت کردند، در ایران ماند و پس از انقلاب ایران از کار هنری منع، و دیگر بر پرده سینما دیده نشد، وی به خواست خودش هیچ‌گاه در جمع هنرمندان و دوستدارانش ظاهر نشد و حاضر به انجام مصاحبه با هیچ‌یک از کانال‌های تلویزیونی و انتشار تصویری جدید از خودش نشد. جایی در میانهٔ خاطراتش، از روزهای سختی می‌گوید که در دهه شصت در ایران داشته و به قول خودش تحمل کرده، روزهایی که دیگر برایش هورا نمی‌کشیدند و در میوه فروشی محل به صورتش آب دهان می‌انداختند، فاصلهٔ آن هورا و این آب دهان فقط یک چند ماه بود.[۲]
درگذشت[ویرایش]
در سال‌های آخر زندگی کمتر خبری از او در رسانه‌ها منتشر شد. فروزان پس از ۳۷ سال انزوا فوت کرد. وی چهار روز قبل از مرگش به دلیل کمر درد شدید به بیمارستان پارس تهران مراجعه کرد و سپس به منزل منتقل شد و سرانجام یکشنبه ۴ بهمن ۱۳۹۴ در سن ۷۸ سالگی در منزلش در تهران درگذشت و روز ۵ بهمن، در قطعه ۷۳، ردیف ۱۶۶ و شماره ۴۱ بهشت زهرای تهران، به خاک سپرده شد.[۳]
امیر امینی، یکی از روزنامه‌نگاران ایران خاطره‌ای را از دوران زندگی فروزان بازیگر سینمای دوران شاه، پس از مرگ او منتشر کرد. در این متن آمده است که پس از مصادرهٔ ویلای فروزان در خیابان ایتالیا، این مکان به بنیاد مستضعفان داده شد. در سال‌های پس از مصادره، فروزان در هیبت زنی ناشناس بدون اجازه گرفتن به این ویلا رفته و به گل‌های آن‌جا آب می‌داده است. پس از افشا شدن هویتش، وی در مقابل این سؤال که آیا به عنوان مالک اصلی آن مکان از وضعیت کنونی‌اش راضی هست تا بشود در آن نماز خواند گفت: «آقاپسر ببین اگه قبل از انقلاب نمازخوان بودی من راضیم اما اگه بنا به مصلحت این دوره زمونه و برای منافع خودت یهو مؤمن شدی و مثل خیلی‌ها نماز میخونی، بدون که من هرگز راضی نیستم!»[۵]
فیلم‌شناسی[ویرایش]
جوایز و افتخارات[ویرایش]
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «تنگه اژدها» در سال ۱۳۴۸ در نخستین جشنواره سپاس
- جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «بابا شمل» در سال ۱۳۵۱ در چهارمین جشنواره سپاس
نگارخانه[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ "Forouzan, Persian film star in Pahlavi era, passes away in Tehran". پیوند نیوز. Archived from the original on 11 January 2020.
- ↑ «پروین خیربخش». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ ژوئن ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۷-۰۱-۳۱.
- ↑ «فروزان بازیگر زن سینمای پیش از انقلاب درگذشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ ژانویه ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۸ اوت ۲۰۲۰.
- ↑ "فروزان؛ ستاره‌ای خاموش می‌شود". بی‌بی‌سی فارسی.
- ↑ «خاطره‌ای دربارهٔ بازیگر قدیمی فروزان از امیر گامینی». ویسگون. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۱ دسامبر ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۹ دسامبر ۲۰۱۶.
- امید، جمال (۱۳۷۷). فرهنگ سینمای ایران. تهران: موسسه انتشارات نگاه. شابک ۹۶۴-۶۱۷۴-۸۹-۲.
- عباس بهارلو (۱۳۸۲)، صد چهره سینمای ایران، تهران: نشر قطره، شابک ۹۶۴-۳۴۱-۱۲۸-۱
پیوند به بیرون[ویرایش]
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ فروزان موجود است. |
- «ترانه «شهزاده رؤیا» ساخته همایون خرم از فیلم «دالاهو» (با صدای عهدیه، رقص فروزان)».
- «پروین خیربخش (فروزان)». وبگاه سوره. دریافت‌شده در ۴ مهر ۱۳۹۱.
- «فروزان، بازیگر سینمای قبل از انقلاب ایران درگذشت». رادیو فردا. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ ژانویه ۲۰۱۶.
- «فروزان، ستاره سینمای پیش از انقلاب ایران درگذشت». بی‌بی‌سی فارسی.
- «فروزان هنرپیشه قدیمی سینمای ایران درگذشت». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۷ ژانویه ۲۰۱۶.
- فروزان در IMDb