خور موسی

خور موسی یکی از خورهای خلیج فارس است.

خور در فارسی به شاخه‌ای از دریا گفته می‌شود که به خشکی داخل شده باشد و موسی گفته می‌شود که ناخدای معروفی بوده که این خور به نام او نامیده شده.

جغرافیا

خور موسی شاخهٔ مثلث‌شکلی است در منتهی‌الیه شمال غربی خلیج فارس. رأس این مثلث راست‌گوشه در شمال است و قاعدهٔ آن بر خط ۳۰ درجه عرض شمال منطبق می‌شود.

ژرفای خورموسی ۲۰ تا ۵۰ متر است که در برخی نقاط به ۷۳ متر نیز می رسد. وجود چنین عمقی باعث شده تا کشتی های ۷۰ هزار تنی نیز به سهولت در این آبراه رفت وآمد کنند.[۱] ژرفترین جای این خور خطی است که از رأس به قاعده شکل مثلث کشیده می‌شود. زمین‌های پیرامون این خور گِل‌زار هستند.[۲] و ارتفاع آن‌ها از سطح دریا از ۲ تا ۴ متر است.

پهنای دهانه آن ۳۷ تا۴۰ کیلومتر و طول آن از دهانه تا بندر امام خمینی ۹۰ کیلومتر و تا بندر ماهشهر ۱۲۰ کیلومتر است.[۳]

خورهای کوچک دیگری از خور موسی منشعب می‌شوند که بیشتر در کنارهٔ باختری آن قرار دارند و از جنوب به شمال عبارت‌اند از خور سِِلِچ، خور مِلْح، خور قَناقه، خور مریموس و در شمال غربی خور دورق. بخش که میان جزیرهٔ قبر ناخدا و کرانهٔ خاوری خشکی اصلی قرار دارد خور غَزْلان نام گرفته.

کشتی های نفتکش که به طرف بندر ماهشهر در حرکت هستند، می بایست از خور موسی عبور کنند. این آبراهه، یکی از مهم‌ترین آبراهه های طبیعی است و کشتی های تا ۱۰۰ هزار تن برای ورود به بندر امام خمینی و ماهشهر باید از این آبراهه بگذرند.[۴] گذر نفت‌کش‌ها از این خور باعث شده تا خور موسی آلوده‌ترین نقطه خلیج فارس باشد.[۵]

در حدود ‪ ۶۰‬فروند شناوه (بویه) برای مشخص شدن گذرگاه کشتی‌ها از دهانه خور موسی تا بندر امام خمینی استقرار یافته است.[۶]

بیش از ۱۸۱۶ نفر از مردم بومی خور موسی از ماهیگیری گذران زندگی می‌کنند.[۷]

شهرها و جزیره‌ها

در شمال این خور بندر امام خمینی (بندر شاهپور پیشین)، بندر ماه‌شهر، سربندر و منطقه ویژهٔ اقتصادی پتروشیمی قرار دارد.

در دهانهٔ این خور سه جزیره بونه، دارا و قبر ناخدا قرار دارد و در درونهٔ خور جزیره‌های کوچک نامسکونی زیادی وجود دارد.

گیا و زیا

بیشترین پراکنش ماهی حلوا سفید با نام محلی زبیدی در خلیج فارس، در منطقه خور موسی و جزیره قشم است.[۸] گیلان‌شاه خالدار از پرندگان این خور و نهنگ و دلفین و فریاله از آبزیان آن هستند.[۹]

رویدادها

یک فروند ناو آمریکایی در تاریخ ۱۳۸۴/۲/۶ و به منظور توقیف یک فروند کشتی نفت‌کش پانامایی در حوالی خورموسی به آب‌های ایران تجاوز کرد.[۱۰]

در تاریخ ۱۶ آبان ۱۳۸۵ ‪یک فروند ناوشکن آمریکایی به آبهای سرزمینی جزیره ابوموسی نزدیک شد ‬که با اخطار نیروی دریایی آجا از منطقه خارج شد.[۱۱]

منابع

• امام شوشتری، محمدعلی، تاریخ جغرافیایی خوزستان، تهران: مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر ۱۳۳۱ خ.، ص۵۶.
• نقشهٔ سیاسی و تاریخی خلیج فارس، مؤسسه گیتاشناسی، نقشهٔ شماره ۱۹۲.

جستارهای وابسته

• خور عبدالله