شاهین سرکیسیان

شاهین سرکیسیان
پرونده:شاهین سرکیسیان و آربی آوانسیان.jpg آربی اوانسیان و شاهین سرکیسیان. در کتابخانهٔ باشگاه آرارات، گروه تئاتر آرمن
زادهٔ	۱۲۸۹ خورشیدی وارنا، بلغارستان
درگذشت	۶ آبان ۱۳۴۵ تهران، ایران
ملیت	ایرانی ارمنی‌تبار
پیشه	کارگردان تئاتر و نمایش نامه نویس
شناخته‌شده برای	پایه‌گذار تئاتر نوین ایران در سال ۱۳۳۷

شاهین سرکیسیان (زاده ۱۲۸۹ خورشیدی در وارنا، بلغارستان - درگذشته ۱۳۴۵ در تهران) کارگردان تئاتر و نمایش‌نامه‌نویس ارمنی‌تبار اهل ایران و پایه‌گذار تئاتر نوین ایران در ۱۳۳۷ خورشیدی بود.

زندگی‌نامه

شاهین سرکیسیان در سال ۱۲۸۹ خورشیدی (۱۹۱۰ میلادی در شهر وارنا بلغارستان چشم به جهان گشود. پدر وی از ارمنی‌های ایران و مادرش از ارمنی‌های بلغارستان بود.

سرکیسیان تحصیلات خویش را در فرانسه و در رشتهٔ حقوق کسب نمود و لیکن مدت زمان اندکی در این رشته فعالیت کرد.

وی از سنین نوجوانی و تحصیل در فرانسه شیفتهٔ هنر تئاتر گردید. پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۱۵ خورشیدی (۱۹۳۶ میلادی) به عنوان منتقد هنری در نشریهٔ «ژورنال دو تهران» مشغول به کار شد و هم‌زمان همکاری خویش را با گروه‌های تئاتر «فردوسی» «سعدی» و «آناهید» آغاز نمود.

در اوایل سال‌های ۱۳۳۰ خورشیدی (۱۹۵۱ میلادی) با همکاری عده‌ای از جوانان علاقمند به تئاتر، از جمله خجسته کیا، علی نصیریان، جمشید لایق، عباس جوانمرد، بیژن مفید و جعفر والی شروع به تمرین نمایش نامه‌هایی از ادبیات جهان و تشکیل جلسات بحث و گفتگو پیرامون مسایل مطرح در تئاتر معاصر و به‌طور کلی هنر تئاتر می‌کنند.

شاهین سرکیسیان به زبان‌های فرانسه و روسی تسلط کامل داشت و با زبان ایتالیایی نیز آشنا بود. بدین جهت وی شروع به ترجمهٔ متون نمایشی و مقالات هنری از این زبان‌ها کرد که حاصل آن ترجمهٔ نمایشنامه‌های «عقاب دو سر» (اثر ژان کوکتو) و «مرغ دریایی» (اثر چخوف) می‌باشد.

فعالیت هنری وی در ایران از سال ۱۳۳۳ خورشیدی (۱۹۵۴ میلادی) شروع شد و در سال ۱۳۳۵ خورشیدی (۱۹۵۶ میلادی) «گروه هنر ملی» را پایه‌گذاری نمود. تشکیل این گروه را می‌توان پایه‌گذاری تئاتر مدرن در ایران به شما آورد.

جمع کثیری از هنرمندان فعلی تئاتر و سینمای ایران فعالیت هنری خویش را با همکاری در این گروه آغاز نمودند و تجربیات بسیاری اندوختند که از آن جمله می‌توان به علی نصیریان و عباس جوانمرد اشاره نمود.

شاهین سرکیسیان همچنین نقش بسزایی در پیشرفت هنر تئاتر نزد ارمنی‌های ایران داشت و حاصل کوشش وی تربیت کارگردانان و بازیگرانی شاخص می‌باشد که از آن جمله می‌توان به آربی اُوانسیان اشاره نمود. شاهین سرکیسیان در سال ۱۳۴۵ خورشیدی (۱۹۶۶ میلادی) دیده از جهان فروبست.

فرزاد فره وشی سریالی سانزده قسمتی درباره زندگی سرکیسیان با حضور و همکاری سیصد و یک نفر از هنرمندانی که دوست یا شاگرد شاهین بوده اند ساخته است که در سال ۱۳۹۵ \س از ۹ سال تولید وارد شبکه نمایش خانگی شد.

آثار

نمایش‌ها:

عنوان اثر	پدیدآورنده	پدیدآورنده	کارگردان	محل اجرا	طراح صحنه و لباس
بازی عشق	(۱۳۴۰) ۱۹۶۱	آرتور شنیتسلر	شاهین سرکیسیان		آری
کشتی بنام پایداری		شارل ویدراک			آری
قفس		یوجین اونیل			آری
آرمنوهی		آلکساندر شیروانزاده			آری
چاقو	(۱۳۴۱) ۱۹۶۲	رافائل پاتکانیان اقتباس برای صحنه: آربی اوانسیان			آری
مازیار		صادق هدایت			آری
تلف شدگان		لنورمان			آری
شکار لالوار		واهان میراکیان اقتباس برای صحنه: آربی اوانسیان			آری
بانوی سپیده دم	(۱۳۴۲) ۱۹۶۳	کازونا			آری
دایی وانیا		آنتون چخوف			آری
قوی تر °		آوگوست استریندبری			آری
قبل از ناشتائی °		یوجین اونیل			آری
آواز قو °		آنتون چخوف			آری
برای شرف		آلکساندر شیروانزاده			آری
چنگال		صادق هدایت			آری
محلل		صادق هدایت			آری
مرده خورها		صادق هدایت			آری
افول		اکبر رادی			آری
رام کردن زن سرکش		ویلیام شکسپیر	جورج کوئین بی		آری
سیر طولانی روز در دل شب		یوجین اونیل	جورمه کوئین بی		آری
در انتظار گودو	(۱۳۴۳) ۱۹۶۴	ساموئل بکت	شاهین سرکیسیان		آری
به یاری پروردگار	(۱۳۴۵) ۱۹۶۶	هاکوب اوشاکان	آربی اوانسیان		آری
روزنه آبی		اکبر رادی	شاهین سرکیسیان		آری همزمان با درگذشت "شاهین سرکسیان" به یاد او

• مرغ دریایی (آنتوان چخوف)
• محلل (۱۳۳۴ صادق هدایت)
• مرده خورها (صادق هدایت)
• پوشاندن آنان که برهنه‌اند (لوئیجی پیراندلو)
• کسب و کار خانم وارن (برنارد شاو) اجرا نشد
• کشتی به نام تصمیم، (شارل و یلدراک)
• قفس نهنگ (یوجین اونیل)
• آرمنوهی (الکساندر شیروانزاده)
• چاقو (۱۳۴۱ رافائل پادگانیان)
• مازیار (۱۳۴۱ صادق هدایت)
• ناموفق‌ها (۱۳۴۱ هانری رنه لنورمان)
• شکار لالوار (۱۳۴۱ واهان میراکیان)
• دایی وانیا (۱۳۴۲ آنتوان چخوف)
• قوی تر (۱۳۴۲ اگوست استریندبرگ)
• پیش از صبحانه (۱۳۴۲ یوجین اونیل)
• آوای قو (آنتوان چخوف)
• برای شرف (۱۳۴۲ الکساندر شیروانزاده) اجرا نشد
• گل روی لب (۱۳۴۲ لوئیجی پیراندلو)
• بازی عشق (آرتور شنیتسلر)
• در راه کاردیف (۱۳۴۳ یوجین اونیل)
• چنگال (۱۳۴۳ صادق هدایت)
• در انتظار گودو (۱۳۴۳ سامول بکت) اجرا نشد
• بهارهای از دست رفته (۱۳۴۳ پل واندنبرگ)
• روزنه آبی (۱۳۴۵ اکبر رادی) بعد از مرگ کارگردان اجرا شد

ترجمه و نگارش کتاب‌های

• جنوب، اثر ژولین گرین
• رسمر سهلم، اثر هنریک ایپسن
• طبقه ششم، اثر آلفرد ژاری
• عقاب دوسر، اثر ژان کوکتو
• مادموازل ژولی، اثر اوت استریندبرگ (توسط آربی آوانسیان اجرا شده‌است)
• مارگریت، اثر آرمان سالاکرو
• مایا، اثر سیمون گانتیلئیون
• دختر دهاتی، اثر کلیفورد اودتس
• تخیلات یک مغز، اثر ژان ویکتور پلون
• باد سام، اثر آگوت استریندبرگ
• قمارباز، اثر فرانسوا گروسور
• ترجمه بخشی از آثار استانیسلاوسکی
• ترجمه مقاله‌های متعدد دربارهٔ تئاتر و نقد نمایش‌ها و روزنامه‌ها.

نگارخانه

• گروه تئاتر آرمن، شاهین سرکیسیان نفر وسط نشسته و لوریک میناسیان ردیف وسط ایستاده نفر اول از سمت چپ
  گروه تئاتر آرمن، شاهین سرکیسیان نفر وسط نشسته و لوریک میناسیان ردیف وسط ایستاده نفر اول از سمت چپ

منابع

• ایوبی، وحید (۱۳۸۶). شاهین سرکیسیان (کارگردانان تئاتر معاصر ایران ۱). نشر تجربه.
• شیدفر، علی. «به بهانه انتشار کتاب «شاهین سرکیسیان» بنیانگذار تئاتر نوین ایران، ادای دین». دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸.
• علیزاد، علی اکبر (۱۳۸۵). «سفر شاهین سرکیسیان، بنیانگذار تئاتر نوین ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال دهم (۳۸). دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸.
• لازاریان، ژانت د (۱۳۸۲). «تئاتر». دانشنامه ایرانیان ارمنی. تهران: انتشارات هیرمند. ص. ۴۲۹–۴۲۸. شابک ۳-۵۰-۶۹۷۴-۹۶۴.
• میثاق، کاوه (۱۳۶۷). «مرگ در پاییز: یادی از شاهین سرکیسیان». چیستا (۵۲): ۹۸–۱۰۶.
• یونانسیان، ایساک (۱۳۹۵). «یادی از شاهین سرکیسیان». فصلنامه فرهنگی پیمان (۷۷). دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸.
• «رونمایی از مجموعهٔ روزنهٔ آبی نکوداشت شاهین سرکیسیان پایه‌گذار تئاتر نوین ایران». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال بیستم (۷۷). ۱۳۹۵. دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸.
• «چند نکته دربارهٔ کتاب «شاهین سرکیسیان، بنیانگذار تئاتر نوین ایران» (مردی که تئاتر را با حروف بزرگ می‌دید)». دریافت‌شده در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۸.
• «شاهین سرکیسیان روزنه‌ای رو به امید / یادداشت دولت‌آبادی برای سالروز درگذشت بنیانگذار تئاتر ملی». دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۸.
• هایراپطیان، میشا (۱۳۸۵). «سرکیسیان و هنر او». فصلنامه فرهنگی پیمان. سال دهم (۳۸). دریافت‌شده در ۱۹ نوامبر ۲۰۱۸.
• «تئاتر ملی: یعنی یک تئاتر ایرانی - گزارش مراسم بزرگداشت شاهین سرکیسیان به مناسبت نودمین سالگرد تولد او». نمایش (۲۴ و ۲۵): ۸۵. ۱۳۷۸.
• Brisbane, Katherine; Chaturvedi, Ravi; Majumdar, Ramendu; Pong, Chua Soo; Tanokura, Minoru. The World Encyclopedia of Contemporary Theatre. Vol. Volume 5: Asia/Pacific. p. 206. {{cite book}}: |volume= has extra text (help)