فرهنگ لغت

لغت‌نامهٔ بزرگ چینی

فرهنگ لغت، لغت‌نامه یا فرهنگنامه کتابی است که در آن معانی واژه‌های یک زبان معین با توضیحات مربوط به ریشه‌شان، تلفظ‌شان، یا اطلاعات دیگر مربوط به آن‌ها به ترتیب حروف الفبای همان زبان گردآوری می‌شوند. واژه‌نامه به فهرست واژه‌هایی در در انتهای کتاب‌ها می‌آیند گفته می‌شود که معادل واژه glossary در زبان انگلیسی است.

فرهنگ واژگان با دانشنامه (دایرة المعارف) تفاوت دارد. در یک واژه‌نامهٔ معمولاً، فقط به معنای واژه‌ها اکتفا می‌شود و اطلاعات دیگری (نظیر تاریخچه) داده نمی‌شود. به علاوه، در واژه‌نامه‌ها فقط به واژه‌های عمومی یک زبان اشاره می‌شود، و اسامی خاص (مانند اسم مکان‌ها و اشخاص) کمتر نوشته می‌شود. با این حال، مرز دقیقی بین واژه‌نامه و دانشنامه نمی‌توان تعیین کرد، و برخی کتب به نوعی در هر دو طبقه جا می‌گیرند، مانند لغتنامهٔ دهخدا.

انتقادها به مفهوم فرهنگ لغت

پیر بوردیو هر فرهنگ لغتی را حاوی سوگیری می‌داند و در این رابطه بر این عقیده است که تمام فرهنگ نامه‌ها اعم از جامعه‌شناسی، مردم‌شناسی، فلسفه و غیره اغلب زورگویانه هستند. او علت این امر را این می‌داند که آن‌ها در تظاهر به توصیف، در واقع به برخی واژگان مشروعیت می‌دهند. او فرهنگ نامه‌ها را ابزارهایی می‌داند برای ساخت واقعیتی که مدعی ثبت آن اند، و مدعی است آن‌ها می‌توانند مولفان و مفاهیمی را که وجود ندارند به وجود بیاورند و بر عکس دربارهٔ مفاهیم یا مولفانی که وجود دارند خاموش بمانند.

لغت‌نامه‌های ایرانی

تا کنون فرهنگ لغات متعددی ر ایران نوشته شده‌است. در یک بررسی اجمالی از مهم‌ترین فرهنگ‌های لغات زبان و ادبیات فارسی می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود:

• برهان قاطع
• فرهنگ آنندراج
• فرهنگ پهلوی
• فرهنگ جهانگیری
• فرهنگ رشیدی
• فرهنگ سروری
• فرهنگ شعوری
• فرهنگ عباسی
• فرهنگ قواس
• فرهنگ میرزا ابراهیم
• فرهنگ ناظم الاطباء
• فرهنگ نظام
• فرهنگ وفائی
• لغت فرس
• لغت نامه دهخدا
• فرهنگ فارسی
• فرهنگ سخن
• فرهنگ جامع زبان فارسی
• فرهنگ معین

جُستارهای وابسته

• فهرست واژه‌نامه‌های فارسی
• دانشنامه

پانویس و منابع

• فرهنگ واژگان عمید
• ویکی انگلیسی

پیوند به بیرون

• واژه:فرهنگ فارسی به فارسی باآوانگاری IPA
• فرهنگ لغت هوشیار با قابلیت جستجوی آنلاین در زبان‌های فرانسه، آلمانی، ایتالیایی، اسپانیایی و انگلیسی (رایگان)
• فرهنگ لغت چند زبانه با قابلیت ترجمه متن
• واژه یاب؛ لغتنامه دهخدا، معین، دیکشنری
• دیکشنری آنلاین
• دیکشنری