دره فرغانه

دره فرغانه
водии Фaрғонa Farg‘ona vodiysi, Фергана өрөөнү
طول	۳۰۰ کیلومتر (۱۹۰ مایل)
مساحت	۲۲٬۰۰۰ کیلومتر مربع (۸٬۵۰۰ مایل مربع)
جغرافیا
موقعیت	قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان
مختصات	۴۰٫۹۰۰۸°شمالی ۷۱٫۷۵۷۸°شرقی / 40.9008; 71.7578
رودخانه‌ها	سیردریا (نارین و کارا آمودریا)

دره یا وادی فَرغانه (به فارسی تاجیکی: водии Фaрғонa) دره‌ای در آسیای میانه است. این دره بر مسیر سیردریا واقع شده که از جنوب خاوری به سین‌کیانگ چین محدود است و اطراف آن را کوه‌های تیان شان فرا گرفته. قسمتی از فرغانه را استپ بسیار حاصلخیز قراقالپاق فراگرفته است و قسمتی از آن بیابان است. امروزه فرغانه به سه بخش در کشورهای ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان تقسیم شده‌است.

در گذشته در کشورها و ایالت‌های کرانه‌های سیردریا صنایع گوناگون و مهمی وجود نداشت و بیشتر صادرات آنجا غلام و کنیز بود. صادرات طبیعی ایالت فرغانه طلا، نقره، فیروزه، زیبق، آهن و مس همچنین نشادر، نفت و قیر بود که از معادن آنجا استخراج می‌گردید.

فرغانه در شعر مولوی

مولانا در دیوان شمس از این منطقه یاد کرده‌است:

گفتم که رفیقی کن با من، که من ات خویشم

گفتا که بنشناسم من خویش ز بیگانه

گفتم ز کجایی تو؟ تسخر زد و گفت: ای جان

نیم ایم ز ترکستان، نیم ایم ز فرغانه

نیم ایم ز آب و گل، نیم ز جان و دل

نیم ایم لب دریا، نیمی همه دردانه