نمایش مبدأ برای سلفی‌گری

{{pp-semi-indef|small=yes}}
{{دیگر کاربردها}}
{{نوار کناری اسلام}}
{{سلفی}}
'''سَلَفی''' به گروهی از [[مسلمان]]ان [[اهل سنت]] گفته می‌شود که به تفسیر خاصی از [[دین اسلام]] تمسک جسته و خود را پیرو [[سلف صالح]] می‌دانند و در عمل و اعتقادات خود از [[پیامبر اسلام]]، [[صحابه]] و [[تابعین]] تبعیت می‌کنند. سلفی‌ها تنها [[قرآن]] و [[سنت (دین)|سنت]] را منابع احکام و تصمیمات خود می‌دانند.<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref> سلفی‌گری دو رکن اساسی دارد: یکی بازگشت به شیوهٔ زندگی و مرام سلف صالح و در نهایت سنت حجاز و به خصوص سنت اهل مدینه در ۱۴۰۰ سال پیش، و دوم مبارزه با [[بدعت]]، یعنی هر چیزی که سلفی‌ها جدید و خلاف سنت می‌دانند.<ref>{{یادکرد وب |url=http://www.jomhouriat.ir/fa/content/16531/کابوس-سلفی-گری |title=نسخه آرشیو شده |accessdate=۲۱ اکتبر ۲۰۱۹ |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160313051122/http://jomhouriat.ir/fa/content/16531/%da%a9%d8%a7%d8%a8%d9%88%d8%b3-%d8%b3%d9%84%d9%81%db%8c-%da%af%d8%b1%db%8c |archivedate=۱۳ مارس ۲۰۱۶ |dead-url=yes }}</ref> سلفی‌های معاصر بر معنی خاصی از [[توحید (اسلام)|توحید]] تأکید زیادی دارند که باعث می‌شود افراد بسیاری «نامعتقد» به آن تلقی گردند.<ref>{{پک|Lauziere|2010|ک=THE CONSTRUCTION OF SALAFIYYA|ص=369–389}}</ref> سلفی‌گری دارای ابعاد مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی است و تأثیری بنیادین بر متفکران مسلمان در گوشه و کنار [[جهان اسلام]] گذاشته است.

در تاریخ معاصر دست کم سه گونه سلفی‌گری قابل تفکیک است. سلفی‌گری ظاهرگرا پیرو آرای [[اهل حدیث‎‎]] و به‌خصوص [[ابن تیمیه]] و [[محمد بن عبدالوهاب]] است.

سلفی‌گری جدید، رویکردی متمایز از سلفی‌گری ظاهرگراست که در آغاز [[قرن بیستم]] و در واکنش به پیشرفت‌های غرب توسط [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] و [[محمد عبده]] با هدف آزادسازی [[امت اسلام]] از تقلید و جمود و احیای اخلاقی، فرهنگی، و سیاسی بنیان‌گذاری شد. سلفیان بر بازگرداندن تفکر اسلامی به اصل خالص آن، تبعیت از قرآن و [[حدیث|سنت]]، مردود دانستن تفسیرهای جدید، و حفظ اتحاد امت اسلامی تأکید دارند. آنان [[تقلید]] را نفی می‌کنند و تلاش می‌کنند سازگاری اسلام و دانش جدید را نشان دهند. مشهورترین گروه‌های الهام گرفته از سلفی‌گری [[اخوان‌المسلمین]] و [[جماعت اسلامی]] هستند. در اواخر قرن بیستم، این اصطلاح به اصلاح‌گران سنت‌گرا اطلاق می‌گردد.<ref>{{پک|Esposito|۲۰۱۴|ف=Salafi|ک=ODI|زبان=en}}</ref>

ایدئولوژی [[جهادگرایی سلفی]] الهام‌بخش بسیاری از گروه‌های مسلح مانند [[القاعده]] در آغاز قرن ۲۱ بوده‌است. این گروه‌ها دیدگاه‌های سلفی‌گری علمی (سلفی‌گری سنتی) را رد کرده و خشونت را راهی مناسب و ضروری برای مقابله با حملات غرب علیه اسلام می‌دانند.<ref>{{پک|Meijer|2007|ک=Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis|ص=422–459|زبان=en}}</ref> این گروه‌ها متون اسلامی و تاریخ را بازتفسیر نموده و بر آیات نظامی قرآن و تاریخ نظامی اسلام تأکید بسیار دارند.<ref>{{پک|Karagiannis|2014|ک=Defining and Understanding the Jihadi-Salafi Movement|ص=188–198}}</ref> تخمین زده شده‌است که سلفی‌های جهادی کمتر از یک درصد کل جمعیت مسلمانان را تشکیل می‌دهند.<ref>{{یادکرد وب|نام خانوادگی=Livesey|نام=Bruce|عنوان=The Salafist Movemnet|نشانی=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/shows/front/special/sala.html|ناشر=[[پی‌بی‌اس|PBS]]|زبان=en|تاریخ بازبینی=۲۹ ژوئیه ۲۰۱۴}}</ref>

سلفی‌گری ارتباط نزدیکی با [[وهابیت]] و خاندان [[آل سعود]] دارد.<ref>{{پک|Lauziere|2010|ک=THE CONSTRUCTION OF SALAFIYYA|ص=369–389}}</ref> بیشتر سلفی‌ها در [[عربستان سعودی]] (۲۲٫۹٪ جمعیت کشور)، [[قطر]] (۴۶٫۸۷٪ جمعیت کشور)، و [[امارات متحده عربی|امارات متحده]] (۴۴٫۸٪ جمعیت کشور) زندگی می‌کنند.<ref>{{یادکرد وب |نام خانوادگی= Izady|نام= Mehrdad|عنوان= Demography of Religion in the Gulf|نشانی= http://gulf2000.columbia.edu/images/maps/GulfReligionGeneral_lg.png|بازبینی= 2014/07/30|اثر= |تاریخ= 2014 |ناشر= Colombia University|کد زبان=}}en</ref> بسیاری از منابع، مانند سازمان اطلاعات داخلی آلمان، سلفی‌گری را سریع‌ترین جنبش اسلامی از نظر گسترش می‌دانند.<ref>{{cite web|author1=British National Party|title=Who are the Salafi|url=http://www.bnp.org.uk/news/national/who-are-salafi|accessdate=9 June 2014|date=Sat, 16/06/2012|quote=Salafism is the fastest growing Islamic movement in the world.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140714230240/http://www.bnp.org.uk/news/national/who-are-salafi|archivedate=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴|dead-url=yes}}</ref><ref>{{cite web|author1=Barby Grant|title=Center wins NEH grant to study Salafism|url=http://csrc.asu.edu/news/center-wins-neh-grant-study-salafism|publisher=Arizona State University|accessdate=9 June 2014|quote=It also reveals that Salafism was cited in 2010 as the fastest growing Islamic movement on the planet.|archive-date=۱۴ ژوئیه ۲۰۱۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20140714170909/http://csrc.asu.edu/news/center-wins-neh-grant-study-salafism|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|author1=Simon Shuster|title=Comment: Underground Islam in Russia|url=http://www.sbs.com.au/news/article/2013/08/03/comment-underground-islam-russia|accessdate=9 June 2014|work=Slate|date=3 Aug 2013|quote=It is the fastest-growing movement within the fastest-growing religion in the world.}}</ref><ref>{{cite news|author1=CHRISTIAN CARYL|title=The Salafi Moment|url=http://www.foreignpolicy.com/articles/2012/09/12/the_salafi_moment|accessdate=9 June 2014|work=FP|date=September 12, 2012|quote=Though solid numbers are hard to come by, they're routinely described as the fastest-growing movement in modern-day Islam.}}</ref><ref>{{cite news|title=Uproar in Germany Over Salafi Drive to Hand Out Millions of Qurans|url=http://www.aina.org/news/20120416150547.htm|accessdate=9 June 2014|work=AFP|date=2012-04-16|quote=The service [German domestic intelligence service] said in its most recent annual report dating from 2010 that Salafism was the fastest growing Islamic movement in the world...|archive-date=۱۸ اوت ۲۰۱۴|archive-url=https://web.archive.org/web/20140818035829/http://www.aina.org/news/20120416150547.htm|url-status=dead}}</ref>

== سلف صالح ==
{{اصلی|سلف صالح}}
سَلَف یا '''سلف صالح''' ([[عربی]]: السلف الصالح) به معنی پیشگام شایسته است. در اصطلاح خاص اسلامی، سلف به سه گروه زیر اطلاق می‌شود:<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>
* [[صحابه]] ( در عربی الصحابه به معنی «یاران»): کسانی که محمد را دیده و در زمان زندگی او به دین اسلام گرویده‌اند.
* [[تابعین]] (در عربی التابعین به معنی «پیروان»): کسانی که محمد را ندیده‌اند اما صحابهٔ محمد را دیده و در زمان زندگانی آن‌ها اسلام آورده‌اند و مسلمان مرده‌اند.
* [[تابع تابعین]] (در عربی تابع التابعین به معنی «پیروِ پیروان»): کسانی که محمد و صحابه را ندیده‌اند اما تابعین را دیده و مسلمان شده‌اند.
[[احمد بن حنبل]] را جزو واپسین نسل از سلف صالح می‌دانند. دلیل گزینش این سه نسل، همراهی با پیامبر یا نزدیکی زمانی به او و درک دین و عمل به مذهب و خدمت به اسلام دانسته می‌شود. تعریف سلف صالح بر اساس زمان زندگی آن‌ها ممکن است کامل نباشد زیرا اهل سنت برخی از شخصیت‌های برجسته متأخر مانند [[ابوحامد غزالی]] و [[ابن تیمیه]] را نیز سلف صالح شمرده‌اند.<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>

== بنیان‌های سلفی‌گری ==
تعریف دقیق سلفی‌گری کاری دشوار است. «سلفی‌گری» نامی است که گروهی از اهل سنت به [[اصلاحات مذهبی|حرکتی اصلاحی]] برای بازگرداندن اسلام به اصل آن اطلاق می‌کنند. برای آنکه از خالص‌بودن اسلام‌شان مطمئن گردند، سلفی‌های معاصر بر معنی خاصی از [[توحید (اسلام)|توحید]] تأکید زیادی دارند که باعث می‌شود افراد بسیاری «نامعتقد» به آن تلقی گردند. آنان همچنین تعریف بسیار مفصلی از [[بدعت]] دارند که باعث می‌شود اعمال دینی قابل قبول بسیار محدود شود. آنان به تأثیرات منابع دانش غیر از کتب مذهبی در کسب معلومات مذهبی بسیار با احتیاط می‌نگرند.<ref>{{پک|Lauziere|2010|ک=THE CONSTRUCTION OF SALAFIYYA|ص=369–389}}</ref>

== خاستگاه اولیه ==
پس از مرگ [[عثمان بن عفان|عثمان]] و درگیری‌هایی که پس از آن در میان مسلمانان رخ داد، مناقشاتی در مورد مباحث کلامی پدید آمد و گروه‌هایی پدید آمدند که تلاش کردند این مناقشات را به کمک قیاس، فلسفه، و برداشت شخصی از قرآن حل کنند. برخی از این گروه‌ها خطری را متوجه برداشت ارتودوکس از توحید کردند. اختلافات در نظرهای مسلمانان باعث به‌وجود آمدن روندی فکری شد که مسلمانان را دعوت به اسلام ساده و برداشتی که براساس قرآن و حدیث سلف صالح بود کند. احمد بن حنبل، پایه‌گذار چهارمین مذهب اهل سنت، از مهم‌ترین تبیین کنندگان این رویهٔ فکری بود که بعدها سلفی‌گری را به‌وجود آورد. ابن حنبل قرآن را بر عقل برتری می‌داد (و تناقضی میان قرآن و عقل نمی‌دید) و [[تاویل]] و [[علم کلام|کلام]] را رد می‌کرد. او قوانین سختی را برای [[اجتهاد]] وضع کرد و استفاده از [[قیاس فقهی|قیاس]] را محدود کرد. بعدها [[ابن تیمیه]]، از فقهای مکتب حنبلی، در تحول سلفی‌گری تأثیر فراوانی داشت. او به مخالفت با بدعت پرداخت، به ویژه نوآوری‌های [[تصوف|صوفیان]].<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>

قدیمی‌ترین افکار سلفی مربوط به [[احمد بن حنبل]] (۱۸۶–۲۴۱ ق) است. در قرن هشتم هجری [[ابن تیمیه]] (۶۶۱–۷۲۸ق) افکار خود را برمبنای تفکرات [[احمد بن حنبل]] سامان داد اما علی‌رغم فعالیت‌های فراوان نتیجه خاصی در برنداشت.<ref>ابن کثیر، البدایة، ج۱۳، ص۲۵۵</ref><ref>ابن تیمیه، مجموعة التفسیر شیخ الاسلام ابن تیمیة، ج۱، ص۳۶۰، بمبئی، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م</ref> در قرن دوازدهم هجری [[محمد بن عبدالوهاب]] (۱۱۱۵–۱۲۰۰) افکار [[ابن تیمیه]] را در قالب نویی عرضه کرد و فرقه وهابیت را پایه‌گذاری کرد.<ref>جزیرة العرب فی القرن العشرین ص ۳۴۱</ref>

در قرن ۱۸، [[محمد بن عبدالوهاب]] براساس آموزه‌های ابن حنبل و ابن تیمیه شروع به ایجاد حکومتی کرد که براساس حکومت پیامبر شبیه‌سازی شده بود. [[عثمان بن فودی]] در نیجریه، احمد سربندی، [[شاه ولی‌الله دهلوی]]، و سید [[احمد شهید]] در [[شبه قاره هند|شبه قارهٔ هند]] نیز حرکت‌هایی مشابه انجام دادند. همهٔ این‌ها از خالص کردن دین، اصلاح اخلاقی و اجتماعی، و اتحاد میان مسلمانان دم می‌زدند.<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>

== سلفی‌گری جدید ==
بنیان‌گذاری سلفی‌گری معاصر به [[سید جمال‌الدین اسدآبادی]] و [[محمد عبده]] در اوایل قرن بیستم نسبت داده می‌شود. سلفی‌گری دارای ابعاد مذهبی، فرهنگی، اجتماعی، و سیاسی است و تأثیری بنیادین بر متفکران مسلمان در گوشه و کنار جهان اسلام گذاشته است.<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>

سلفی‌گری جدید در آغاز قرن بیستم و در واکنش به پیشرفت‌های غرب توسط سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد عبده با هدف آزادسازی امت اسلام از تقلید و جمود و احیای اخلاقی، فرهنگی، و سیاسی بنیان‌گذاری شد. آنان ریشه‌های بدبختی را نه در تعلیمات اسلام، بلکه در نفوذ تعلیمات خارج از اسلام، نفاق جامعهٔ مسلمانان، و [[استبداد]] می‌دیدند. عبده اهداف سلفیه را چنین برمی‌شمرد:
{{نقل قول|تا تفکر را از بند تقلید برهاند و دین را همانگونه که مسلمانان اولیه قبل از پدیدآمدن نفاق می‌فهمدیدند بفهمد و دریافت علم دین را به منابع اولیهٔ آن بازگرداند و با معیار عقل بشری بسنجد.}}
سلفیه اصلاح سیاسی را برای احیای جامعهٔ اسلامی ضروری می‌دیدند و [[استعمار|استعمار اروپایی]] رنگ ملی نیز به جنبش‌های آنان داده بود. گروه‌های امروزی سلفی بیش از آنکه به تفکرات مدرن سلفی‌گری جدید نزدیک باشند، بیشتر ادامه‌دهندهٔ روش سلفی‌گری قدیمی هستند.<ref>{{پک|Shahin|۲۰۱۴|ف=Salafīyah|ک=Oxford|زبان=en}}</ref>

== ایدئولوژی جهادگرایی سلفی ==
{{اصلی|جهادگرایی سلفی}}
ایدئولوژی سلفی–جهادی الهام بخش بسیاری از گروه‌های مسلح مانند [[القاعده]] در آغاز قرن ۲۱ بوده‌است. این گروه‌ها دیدگاه‌های سلفی‌گری علمی (سلفی‌گری سنتی) را رد کرده و خشونت را راهی مناسب و ضروری برای مقابله با حملات غرب علیه اسلام می‌دانند. هدف آنان پاک‌کردن جامعهٔ اسلامی از رفتارهای غیراسلامی است. ریشه‌های این دیدگاه را ممکن است در حرکت‌های رادیکال جهادی در دههٔ ۱۹۸۰ میلادی در مصر پیدا کرد.<ref>{{پک|Meijer|2007|ک=Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis|ص=422–459|زبان=en}}</ref> عربستان سعودی نیز به دلیل فعالیت‌های [[محمد بن عبدالوهاب]] نقش کلیدی در گسترش اسلام‌گرایی دارد.<ref>{{پک|Lacroix|Holoch|2011|ک=Awakening Islam|ص=۱|زبان=en}}</ref>

== رابطه با وهابیت ==
[[حامد الگار]] سه عنصر را بین وهابیت و سلفی‌گری مشترک می‌داند:
# اینکه همه بالندگی‌های پس از دو یا سه نسل اول اسلام (که به آن [[سلف صالح]] اطلاق می‌شود) را بی‌ارزش می‌دانند.
# تصوف را مردود می‌دانند.
# پایبندی به یکی از مذاهب چهارگانه [[اهل سنّت]] را ضروری نمی‌دانند.

به علاوه وی به دو ویژگی اشاره می‌کند که سلفی‌ها را از وهابی‌ها متفاوت کرده‌است:
# اینکه سلفی‌ها به جای توسل به زور به متقاعد کردن دیگر مسلمانان به پیوستن به گروهشان روی می‌آورند.
# سلفی‌ها نسبت به بحران‌های سیاسی و اجتماعی-اقتصادی پیش روی جهان اسلام آگاهی دارند.<ref>Algar, Hamid (2002). Wahhabism: A Critical Essay. Oneonta, NY: Islamic Publications International.</ref>

== رابطه با شیعیان ==
اگرچه برخی از گروه‌های سلفی مانند [[وهابیت|وهابیان]] مخالف روابط دوستانه با شیعیان هستند، برخی از آنان مانند [[اخوان المسلمین]] از [[تقریب مذاهب اسلامی]] حمایت می‌کنند.<ref>{{پک|فرمانیان کاشانی|1389|ک=سلفیه و تقریب|زبان=fa|ص=131–150}}</ref> در دیدگاه [[جهادگرایی سلفی]]، شیعیان و [[تصوف|صوفیان]] مسلمان نیستند و برای نابودی‌شان نشانه می‌روند.<ref>{{پک|Figueira|2011|ک=Salafi Jihadi Discourse|زبان=en|ص=7}}</ref>

== جستارهای وابسته ==
* [[ارتجاع (اصطلاح سیاسی)]]

== پانویس ==
{{پانویس|چپ‌چین = بله|۲}}

== منابع ==
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=فرمانیان کاشانی|نام=مهدی|عنوان=سلفیه و تقریب|ژورنال=هفت آسمان|شماره=47|سال=1389|صفحه=131–150|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/750504|زبان=fa}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Lauziere|نام=Henri|عنوان=THE CONSTRUCTION OF SALAFIYYA: RECONSIDERING SALAFISM FROM THE PERSPECTIVE OF CONCEPTUAL HISTORY|ژورنال=International Journal of Middle East Studies|ناشر=Cambridge University Press (CUP)|جلد=۴۲|شماره=۰۳|سال=۲۰۱۰|ماه=Jul|صفحه=۳۶۹–۳۸۹|پیوند=http://dx.doi.org/10.1017/S0020743810000401|زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه |نام خانوادگی=Shahin|نام=Emad el-Din |مقاله= {{unicode|Salafīyah}} |دانشنامه=The Oxford Encyclopedia of the Islamic World. Oxford Islamic Studies Online |پیوند=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t236/e0700|سال= ۲۰۱۴ |زبان=en}}
* {{یادکرد دانشنامه |مقاله= Salafi |دانشنامه= The Oxford Dictionary of Islam
 |پیوند=http://www.oxfordislamicstudies.com/article/opr/t125/e2072
|نام ویراستار = John| نام خانوادگی ویراستار = Esposito| پیوند ویراستار = جان اسپوزیتو| ناشر= Oxford Islamic Studies Online |سال= ۲۰۱۴ |زبان=en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Meijer|نام=Roel|عنوان=Yūsuf al-'Uyairī and the Making of a Revolutionary Salafi Praxis|ژورنال=Die Welt des Islams|ناشر=Brill Academic Publishers|جلد=47|شماره=3|سال=2007|ماه=Nov|صفحه=422–459|زبان = en|پیوند=http://dx.doi.org/10.1163/157006007783237419}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Lacroix|نام=S.|نام خانوادگی۲=Holoch|نام۲=G.|عنوان=Awakening Islam|ناشر=Harvard University Press|سال=2011|شابک=978-0-674-04964-2|پیوند=http://books.google.com/books?id=bhnNqkbaGs8C|زبان=en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Karagiannis|نام=Emmanuel|عنوان=Defining and Understanding the Jihadi-Salafi Movement|ژورنال=Asian Security|ناشر=Informa UK Limited|جلد=10|شماره=2|سال=2014|ماه=May|صفحه=188–198|پیوند=http://dx.doi.org/10.1080/14799855.2014.914817|زبان=en}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Figueira|نام=D.|عنوان=Salafi Jihadi Discourse of Sunni Islam in the 21st Century: The Discourse of Abu Muhammad Al-Maqdisi and Anwar Al-Awlaki|ناشر=iUniverse|سال=2011|شابک=978-1-4620-0899-5|پیوند=http://books.google.com/books?id=VkEWCE8HjX8C&pg=PR7|زبان=en}}
{{پایان چپ‌چین}}

== پیوند به بیرون ==
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=سبحانی|نام=جعفر|عنوان=سلف و سلفی گری - ۱|ژورنال=درسهایی از مکتب اسلام|شماره=608|سال=۱۳۹۰|صفحه=۸–۱۳|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/898356|زبان=fa|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴–۰۷–۲۷}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=سبحانی|نام=جعفر|عنوان=سلف و سلفی گری (۲)|ژورنال=درسهایی از مکتب اسلام|شماره=609|سال=۱۳۹۰|صفحه=۷–۱۹|پیوند=http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/898545|زبان=fa|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴–۰۷–۲۷}}
{{چپ‌چین}}
* {{یادکرد دانشنامه |مقاله= {{unicode|Salafiyya}} |دانشنامه= [[دانشنامه اسلام|Encyclopaedia of Islam]] |پیوند=http://brillonline.nl/entries/encyclopaedia-of-islam-2/salafiyya-COM_0982|ویرایش= Second |ویراستاران=P. Bearman; Th. Bianquis; C.E. Bosworth; E. van Donzel; and W.P. Heinrichs |ناشر= [[انتشارات بریل|Brill Online]] |سال= 2014 |زبان=en}}
* {{یادکرد ژورنال|نام خانوادگی=Wiktorowicz|نام=Quintan|عنوان=Anatomy of the Salafi Movement|ژورنال=Studies in Conflict & Terrorism|ناشر=Informa UK Limited|جلد=۲۹|شماره=۳|سال=۲۰۰۶|ماه=May|صفحه=۲۰۷–۲۳۹|پیوند=http://dx.doi.org/10.1080/10576100500497004|doi=10.1080/10576100500497004|زبان=en|تاریخ بازبینی=۲۰۱۴–۰۷–۲۷}}
* {{یادکرد کتاب|نام خانوادگی=Meijer|نام=R.|عنوان=Global Salafism: Islam's New Religious Movement|ناشر=Columbia University Press|سری=Columbia/Hurst Series|سال=2009|شابک=978-0-231-80038-9|پیوند=http://books.google.com/books?id=b4y02X0YcGsC|زبان=en}}
{{پایان چپ‌چین}}
{{اسلام‌گرایی}}
{{مذاهب اسلامی}}
{{گروه‌های مسلح عراقی در جنگ عراق و جنگ داخلی عراق}}
{{داده‌های کتابخانه‌ای}}
{{مباحث دین}}

[[رده:سلفی]]
[[رده:بنیادگرایی اسلامی]]
[[رده:سلف]]
[[رده:ویکی‌سازی رباتیک]]
[[رده:هوموفوبیا]]
[[رده:اسلام سده ۱۹ (میلادی)]]