اسماعیل بن محمد ریزی
اسماعیل بن محمد ریزی | |
|---|---|
 تمثال اسماعیل بن محمد ریزی | |
| زادهٔ | ۶۳۰ (قمری) |
| درگذشت | |
| آرامگاه | نامعلوم |
| ملیت | ایرانی |
| آثار برجسته | نصرتیه، حیات النفوس |
| دوره | یوسف‌شاه پسر آلب ارسلان ارغون |
| مکتب | اشراق |
علایق اصلی | عرفان، فلسفه |
تأثیرگرفته از | |
تأثیرگذار بر
| |
اسماعیل بن محمد ریزی عارف و فیلسوف ایرانی و قطب هفتم فلسفه اشراق اهل آبادی ریز (زرین شهر) در قرن هفتم هجری قمری است. ریزی کتاب «حیات النفوس» را به زبان فارسی به درخواست یوسف‌شاه پسر آلپ ارسلان ارغون می نگارد تا مفاهیم فلسفی را توسط کسانی که به زبان عربی آگاهی ندارند قابل فهم کند.[۱]
زندگی
[ویرایش]اسماعیل بن محمد ریزی، زادۀ آبادی ریز که امروزه زرین شهر نامیده می‌شود، در حدود سال ۶۳۰ هجری قمری (۱۲۳۲ میلادی) به دنیا آمد. چنانچه در نسخۀ خطی کتاب خود نوشته جهت کسب کمالات معنوی پای در راه سفر نهاده و به‌صورت تصادفی با یوسف‌شاه پسر آلب ارسلان ارغون (۶۳۷-۶۸۷) هجری قمری که در اوج جوانی بوده هم‌سفر می‌شود. ریزی او را علاقه‌مند به کسب مکارم اخلاق و علوم می‌بیند و در سفر دوم به بغداد نخست «رسالۀ نصرتیه» را در دو قسم حکمت علمی و عملی و سپس با تأیید و تاکید پادشاه کتاب «حیات النفوس» را به زبان فارسی در سه فن قواعد منطق، علم طبیعی و علم الهی می نگارد.[۲] اسماعیل ابن محمد ریزی در بررسی آثار و احوال حکیمان فلسفۀ اشراق که به چهار گروه بخش‌بندی می‌شوند جزو گروه نخست و قطب هفتم و آخرین قطب فلسفه اشراق به شمار می‌رود.[۳]
آثار
[ویرایش]
- نصرتیه
اسماعیل بن محمد ریزی در پیشگفتار کتاب حیات النفوس خود نصرتیه را رساله‌ای در حکمت علمی و عملی می‌داند که در سفر بغداد برای پادشاه صاحب‌رأی یوسف‌شاه آلب ارسلان ارغون می‌نگارد.
- حیات النفوس
متنی است به زبان فارسی در فلسفۀ اشراق که بین سال‌های (۶۷۳ تا۶۸۷) هجری قمری به یوسف‌شاه پسر آلب ارسلان ارغون که توجهی به مسائل عقلی ابراز می نموده پیشکش شده‌است. این کتاب بر سه فن قواعد منطق، مسائل علم طبیعی و علم الهی نوشته شده که در دو فن نخست متأثر از فیلسوفان مشایی و در فن الهی متأثر از روش فلسفۀ اشراقی بوده‌است.[۴]
پانویس
[ویرایش]- ↑ دانش پژوه، محمد تقی (۱۳۷۷). فلسفه اشراق به زبان فارسی( حیات النفوس ). تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. صص. ۶۲۵. شابک ۶-۴۱-۶۰۵۳-۹۶۴.
- ↑ دانش پژوه، محمد تقی (۱۳۷۷). فلسفه اشراق به زبان فارسی( حیات النفوس ). تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. صص. ۶۲۵. شابک ۶-۴۱-۶۰۵۳-۹۶۴.
- ↑ «کتابشناسی توصیفی فلسفه اشراق». پرتال جامع علوم انسانی. دریافت‌شده در ۲۰۲۳-۰۷-۰۳.
- ↑ دانش پژوه، محمد تقی (۱۳۷۷). فلسفه اشراق به زبان فارسی ( حیات النفوس ). تهران: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار. صص. ۶۲۵.
منابع
[ویرایش]- تاریخ ریز، نوشته حسین پارسا. شابک: ۴-۶۶-۸۵۱۵-۹۶۴-۹۷۸.
- حیات‌النفوس، محمدتقی دانش‌پژوه، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، چاپ ۱۳۵۶ و ۱۳۷۷. شابک: ۶-۴۱-۶۰۵۳-۹۶۴.
- حیات‌النفوس (نسخه خطی)، بابو خان، دانشگاه تهران.
- فلسفۀ اشراق یکی از سه مکتب فلسفۀ اسلامی، محسن کدیور، در مجلۀ آیینه پژوهش، سال ۱۳۷۳، شمارۀ ۲۶.