ترکان خاتون

ترکان خاتون نام چند تن از ملکه‌های ترک‌تبار به‌خصوص پیش از دوران مغولان بود. ترکان (در ترکی باستان: تَرکَن) عنوانی اشرافی بود که اغلب در مورد زنان به کار می‌رفت و تقریباً معادل «ملکه» بوده‌است. در دورهٔ سلجوقیان و خوارزمشاهیان، ترکن گاهی جزو نام مردان نیز بود. ترکن احتمالاً از زبان قومِ ختای یا سلسلهٔ لیائوی غربی (قراختائیان متأخر آسیای مرکزی) وارد زبان ترکی شده‌است. خاتون نیز به معنای «همسر شاه یا حاکم » بود که در ترکی قاتون و در عربی خاتون تلفظ می‌شده‌است. چند تن از زنان مشهور تاریخ ایران که دارای این عنوان بوده‌اند، عبارت‌اند از:

• ترکان خاتون (همسر ملکشاه سلجوقی)، همسر ملکشاه سلجوقی
• ترکان خاتون، همسر سلطان سنجر
• ترکان خاتون، همسر ایل ارسلان
• ترکان خاتون (مادر محمد خوارزمشاه)، همسر سلطان تکش و مادر سلطان محمد خوارزمشاه
• ترکان خاتون، دختر جلال‌الدین خوارزمشاه و همسر ملک صالح
• ترکان خاتون (همسر سعد بن ابوبکر)، همسر سعد بن ابوبکر از اتابکان فارس