کابلشاهان
Turk Shahis تُرک‌شاهان | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ۶۶۵–۸۷۰ | |||||||||||||||||
 نشان ملی
| |||||||||||||||||
| پایتخت | کابل | ||||||||||||||||
| زبان(های) رایج | زبان باختری | ||||||||||||||||
| دین(ها) | آیین بودایی | ||||||||||||||||
| تگین | |||||||||||||||||
• ۶۶۵ - ۶۸۰ | برهاتگین | ||||||||||||||||
• ۶۸۰- c.۷۳۹ | تگین‌شاهِ خراسان | ||||||||||||||||
• ۷۳۹- c.۸۰۰ | فرومو کِسارو | ||||||||||||||||
• c.۸۰۰ - ۸۱۵ | پاتی دومی | ||||||||||||||||
• ? - c. ۸۵۰ | لاگاتورمن | ||||||||||||||||
| دوره تاریخی | قرون وسطای آغازین | ||||||||||||||||
• بنیان‌گذاری | ۶۶۵ | ||||||||||||||||
• فروپاشی | ۸۷۰ | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| امروز بخشی از | افغانستان | ||||||||||||||||
کابلشاهان (Kabul Shahis) یا تُرک‌شاهیان از خاقانات ترک غربی و از بازماندگان حکومت هپتالیان یا یفتالیان بودند که در قرن ۷ تا ۹ میلادی از کابل و کاپیسی تا گنداره حکومت می‌کردند. قلمرو گنداره ممکن است از شرق با پادشاهی کشمیر و پادشاهی قنوج همسایه باشد. از سال ۵۶۰، ترکان غربی به تدریج از ماوراءالنهر در جنوب شرقی گسترش یافتند و باختر (بلخ) و منطقه هندوکش را اشغال کردند و عمدتاً حکومت‌های مستقلی در افغانستان امروزی تشکیل دادند. ترک‌شاهان ممکن است گسترش سیاسی همسایه ترک غربی یبغو تخارستان باشند. در منطقه هندوکش، آنها جایگزین نزاک هونها شدند. کابلستان قلب مرکز قلمرو ترک شاهی بود که در بعضی مواقع شامل زابلستان و گنداره بود. تُرک‌شاهان در زمانی ظهور کردند که امپراتوری ساسانی قبلاً توسط نیروهای مسلمان خلافت راشدین نابود شده بود. ترک‌شاهان سپس بیش از دویست سال در برابر گسترش نیروهای مسلمان خلافت عباسی به سمت شرق مقاومت کردند و در واقع جلوی فتوحات مسلمانان در هند را گرفتند، تا اینکه در قرن نهم میلادی به دست صفاریان سقوط کردند و سرانجام تُرکان غزنوی پس از غلبه بر هندو شاهی‌ها و گورجاراها به هندوستان راه یافتند. مقاومت طولانی تُرک‌شاهیان در برابر گسترش مسلمانان ممکن است به حفظ فرهنگ هند و هندوئیسم کمک کرده باشد، زیرا «روند فتوحات و پیروزی مسلمانان» در سرزمینهای تسخیر شده به دست اسلام، شدیداً بر خاور نزدیک و ایران تأثیر گذاشته بود.
تاریخ[ویرایش]
.jpg)
ابوریحان بیرونی، برهمن‌شاهی‌ها و کسانی را که بیشتر از آنها از کابل به جنوب هندوکش سلطنت کرده‌اند را به دو دسته «تُرک شاهی» و «هندو یا برهمن شاهی» تقسیم نموده‌است. شاعر و مورخ کشمیر «کلهنه» از هندوشاهی یا برهمن شاهی‌ها با لقب «شاهی» یاد کرده است. منابع چینی در نیمهٔ دوم قرن ۷ و نیمهٔ اول قرن ۸ از شاهانی در گندهارا و کاپیسا حرف می‌زنند که کلمه «تگین» در نام آنها داخل است و مدققین آنها را جزء دودمان «تگین شاهی» حساب می‌کنند.[۱]
.jpg)
در دوران سلطنت تگین‌شاه، یک زائر کُره‌ای به نام هوی چائو، در بازدید از منطقه گنداره در سال‌های ۷۲۳–۷۲۹ میلادی چنین بیان نموده که این مناطق توسط پادشاهان تُرک اداره می‌شدند:[۲][۳]
" من به کشور گاندارا (建 馱 羅) رسیدم. پادشاه و پرسنل نظامی همه تُرک هستند. بومیان مردم هو هستند. همچنین در میانشان برهمن وجود دارد. این کشور قبلاً تحت سلطه پادشاه کاپیسا قرار داشت. (...) گرچه پادشاه تُرک است، اما بودا (سه جواهر) را بسیار باور و احترام می‌گذارد. پادشاه، همسر وی، شاهزاده و روسا جداگانه صومعه می‌سازند و سه جواهر را عبادت می‌کنند (...) این شهر در کرانه شمالی رودخانه بزرگ سند ساخته شده‌است. با سه روز سفر از این شهر به غرب، یک صومعه بزرگ (...) وجود دارد به نام Kaniska. یک استوپای عالی وجود دارد که دائماً می‌درخشد. صومعه و استوپا توسط پادشاه سابق کانیسکا ساخته شده‌است، بنابراین صومعه به نام وی نامگذاری شده. "
جستارهای وابسته[ویرایش]
منابع[ویرایش]
- ↑ «کابل ناتهـ». www.kabulnath.de. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۲-۱۲.
- ↑ Jan, Yun-Hua; Iida, Shotaro; Yang, Han-Sung (1984). The Hye Ch'O Diary: Memoir of the Pilgrimage to the Five Regions of India (Religions of Asia Series) (English and Korean ed.). Asian Humanities Pr. pp. 50–51. ISBN 978-0-89581-024-3.
- ↑ "又從迦葉彌羅國西北隔山一月程至建馱羅。此王及兵馬。總是突厥。土人是胡。兼有婆羅門。此國舊是罽賓王王化。為此突厥王阿耶領一部落兵馬。投彼罽賓王。於後突厥兵盛。便殺彼罽賓王。自為國主。因茲國境突厥覇王此國已北。並住中。其山並燋無草及樹。衣著人風言音節氣並別。衣是皮𣬼㲲衫靴袴之類土地宜大麥小麥。全無黍粟及稻。人多食麨及餅。唯除迦葉彌羅大勃小勃揚同等國。即此建馱羅國。乃至五天崑崙等國。總無蒲□□□甘蔗。此突厥王象有五頭。羊馬無數。駝騾驢等甚□多。地與胡□□□□□迴不過。向南為道路險惡。多足劫賊。從茲已北。西業者多市店之間。極多屠殺。此王雖是突厥。甚敬信三寶。王王妃王子首領等。各各造寺。供養三寶。此王每年兩迴設無遮大齋。但是緣身所受用之物。妻及象馬等。並皆捨施。唯妻及象。令僧斷價。王還自贖。自餘駝馬金銀衣物家具。聽僧貨賣。自分利養此王不同餘已北突厥也。兒女亦然。各各造寺。設齋捨施。此城俯臨辛頭大河北岸而置。此城西三日程有一大寺。即是天親菩薩無着菩薩所住之寺。此寺名葛諾歌。有一大塔。每常放光。此寺及塔。舊時葛諾歌王造。從王立寺名也。又此城東南□里。即是佛過去為尸毘王救鴿處。見有寺有僧。又佛過去捨頭捨眼餧五夜叉等處。並在此國中。在此城東南山裏。各有寺有僧。見今供養。此國大小乘俱行" in "遊方記抄 第1卷 Paragraph 0977b06". tripitaka.cbeta.org.