ویکی‌پدیا:نوشتار پیشنهادی هفته/۲۰۱۵/۴۶

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
برگی از نسخه خطی اشعار گیلکی خان احمد خان نگهداری شده در آرشیو کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران

خان احمد خان گیلانی آخرین فرمانروای سلسلهٔ کیاییان در گیلان بود. او که در ۹۴۳ ه‌ق/۱۵۳۸ م، در یک سالگی پس از مرگ پدرش کارکیا حسن دوم به حکومت رسید، تا ۹۷۵ ه ق بر بیه پیش و سپس کل گیلان حکومت کرد. او به دستور شاه طهماسب مذهب دوازده‌امامی را جایگزین زیدیه کرد، ولی وقتی شروع به ارتباط با عثمانیان کرد و خواست برای حمله به قزوین به شیروان و لاهیجان سرباز بفرستند، از چشم شاه افتاد. در این سال به دستور شاه طهماسب دستگیر و در قلعه‌های قهقهه و استخر زندانی شد. در ۹۸۵ ه ق در دوره سلطنت محمد خدابنده آزاد شد و دوباره به حکومت رسید. قوای شاه عباس برای استیلا بر ابریشم و موقعیت جغرافیایی ویژهٔ گیلان و نیز خاتمه دادن به حکومت خان احمد که به ارتباط با عثمانیان ادامه داده بود در سال ۱۰۰۰ ه ق به گیلان یورش بردند و خان احمد به شیروان گریخت. او بقیهٔ عمر خود را در استانبول و بغداد عثمانی گذراند و تلاش‌های بی‌ثمری را برای بازگشتن به قدرت انجام داد. او در ۱۰۰۵ ه ق در بغداد درگذشت و در نجف به خاک سپرده شد. خان احمد را سیاستمداری جاه‌طلب، زیرک، حادثه‌آفرین، انتقام‌جو، عیاش و خوش‌گذران و شاعری چیره‌دست و علاقه‌مند به موسیقی تصویر کرده‌اند. او درباری هنرپرور داشت و شعرا، موسیقی‌دانان و دانشمندانی چون فغفور لاهیجی شاعر و استاد زیتون چهارتاری نوازنده در خدمت او بودند.

ادامه...