ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه/مقاله‌های پزشکی
 | این رهنمود بخشی از شیوه‌نامهٔ ویکی‌پدیای فارسی است. مفاد و توصیه‌های این صفحه، نمایانگر آن دسته از استانداردهای مقاله‌نویسی/ویرایش است که بسیاری از ویراستاران، با اصول بنیادیِ آنها موافقند. با این که پیروی از مفاد این صفحه توصیه می‌شود، اما این مفاد جزو سیاست‌ها نیستند. در ویرایش و به‌روزرسانی این صفحه جسور باشید، ولی لطفاً پیش از انجام تغییرات عمده از صفحهٔ بحث برای مطرح کردن آن تغییرات و نظرخواهی دربارهٔ آنها استفاده کنید. |
| عنوان مقاله‌ها |
|---|
| همهٔ قواعد نامگذاری |
| طبیعت |
| هنر · سرگرمی |
| اشخاص |
|
| علم · فناوری · ترابری |
| سازمان‌ها |
|
| زمان · شماره‌ها · پول |
|
| مکان‌ها · حوادث · علائم تجاری |
| فهرست‌ها · رده‌ها |
|
| زبان/مختص به کشورها |
|
| قالب‌بندی |
این راهنمای سبک ویرایش مقالات پزشکی است. قوانین کلی ویکی‌پدیا:شیوه‌نامه هنگام نوشتن مقالات پزشکی نیز اعمال می‌شود.
نامگذاری[ویرایش]
عنوان مقاله باید نام علمی یا شناخته‌شده پزشکی باشد که بیشتر در منابع فارسی باکیفیت و معتبر، به کار رفته است (ترجیح به استفاده از کلمات جدیدتر و مؤخر) و نه یک واژه عامیانه یا غیرعلمی یا اپونیم تاریخی که منسوخ شده است. این نام‌های جایگزین می‌توانند در بخش آغازین عنوان شوند. برای کمک به کسانی که مقاله‌ها را با آن نام‌ها جستجو می‌کنند باید تغییر مسیر انجام شود. به عنوان مثال مرض قند به دیابت تغییر مسیر داده می‌شود.
عنوان مقاله دارای استانداردهای منبع‌دهی مشابه محتوای مقاله است (وپ:منابع معتبر پزشکی را مطالعه کنید). درجایی که اختلاف نظر در مورد نام وجود دارد، ویرایشگران به جای انجام تحقیق اولیه باید به سازمان‌ها و نهادهای شناخته شده استناد کنند. اگر هنوز هم اختلافی بین دو کلمه وجود داشت یا کلمهٔ فارسی هنوز در منابع معتبر بازتاب داده نشده و رواج گسترده نیافته‌بود باید از استاندارد بین‌المللی نامگذاری استفاده شود. چند نمونه از استانداردهای بین‌المللی عبارتند از:
- در بیماری‌ها: سازمان جهانی بهداشت، طبقه‌بندی بین‌المللی آماری بیماری‌ها و مشکلات مربوط به سلامت (ICD-11) یا راهنمای تشخیصی و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5).
- در داروها: نام غیراختصاصی بین‌المللی (INN). اکثر زیست‌داروها، از جمله واکسنها، نام غیراختصاصی یا نام‌های عمومی دیگر ندارند، بنابراین باید از نام تجاری بسیار شناخته شده برای آن دارو استفاده می‌شود (برای مثال بوتاکس).
- آناتومی: اکثر منابع آکادمیک و ژورنال‌های زیست‌پزشکی در مورد آناتومی انسان از استاندارد بین‌المللی ترمینولوژی آناتومی (TA) به عنوان مبنایی برای عنوان مقاله‌هایشان استفاده می‌کنند. ویراستار می‌تواند برای اصطلاحات مورد استفاده در جایی که یک نام رایج به وضوح با استاندارد بین‌المللی متفاوت است، از آن کلمه استفاده کند. لیست کامل و فعلی اصطلاحات TA به صورت آنلاین در دسترس است. برای جلوگیری از ایجاد ابهام در نام مقاله‌هایی که اشتراک لفظی دارند (برای مثال پا که می‌تواند مربوط به انسان یا غیر انسان باشد) باید از صفحه ابهام‌زدایی استفاده و با افزودن کلمه اضافی در پرانتز یا در ادامه کلمه (مثلا پا (انسان) یا پای انسان به افتراق کلمات کمک کرد.
عنوان‌های نیازمند ابهام‌زدایی[ویرایش]
هنگامی که از یک اصطلاح واحد برای توصیف دو موضوع مختلف استفاده می‌شود، عناوین مقاله باید برای حل تعارضات نامگذاری ابهام‌زدایی گردند. برای انجام این کار، از کلمات ابهام‌زدایی در داخل پرانتز بعد از عنوان مقاله استفاده می‌شود.
اشتباهات رایج[ویرایش]
نوشتن برای مخاطب اشتباه[ویرایش]
مقاله‌های ویکی‌پدیا برای مخاطب عام نوشته می‌شوند. ویکی یک دانشنامه است و نه یک منبع مشروح پزشکی، داروسازی یا یک کتابچه راهنمای کمک‌های اولیه. اگرچه ممکن است متخصصین سلامت و بیماران ممکن است برای مطالعه به ویکی‌پدیا مراجعه کنند با این وجود ویکی‌پدیا برای همه نوشته شده و هر فرد متخصص و غیر متخصص باید بتواند آن را بخواند و از آن اطلاعات کسب کند.
چند توصیه برای نگارش مقالات[ویرایش]
برای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی[ویرایش]
- تنها از اطلاعات و دانش شخصی‌تان استفاده نکنید.
- توصیه‌های فنی به خصوص برای روش‌های پیچیده تشخیصی نکنید.
- از سبک نوشتاری مناسب برای دوره‌های تحصیلات تکمیلی استفاده نکنید، شما در حال نوشتن مقاله در یک ژورنال پزشکی نیستید.
- از کلمات ساده و قابل فهم فارسی بجای اصطلاحات تخصصی استفاده کنید (به عنوان مثال، استفاده از «وابسته به دوپامین» به جای «دوپامینرژیک»).
- به توصیف بیش از اندازه وضعیت و حال بیماران نپردازید یا برای آنها درمان تجویز نکنید.
- علائم غیرمعمولی را با امید به اینکه بیمار غیر معمول بیماری خود را درست تشخیص دهد تشریح نکنید.
برای مراقبین یا بیماران[ویرایش]
- از سوم شخص (شما) در جملاتتان استفاده نکنید.
- تجربیاتی که در مقابل بیماری کسب کرده‌اید به مقالات نیفزاید.
- از بروشو یا وب‌سایت‌های نامعتبر استفاده نکنید.
- به سایت‌ها یا گروه‌های خیریه و سازمان‌های تجاری پیوند به بیرون ندهید (ویکی‌پدیا تابلو تبلیغات نیست).
- اطلاعاتی را که بر این باورید باعث دلسردی بیماران می‌شوند (مانند احتمال مرگ و میر) از مقاله حذف نکنید.
- سبک نوشتاری استانداردی داشته باشید و از جملات عامیانه و ناصحیح استفاده نکنید.
راهنمای مقاله نویسان (RTCIL)، انتشار یافته توسط دانشگاه کانزاس در مورد چگونگی ترجمه نوشته‌های محققان به متنی قابل درک برای عموم می‌تواند مفید باشد.
چیزهای بی‌اهمیت[ویرایش]
از وارد کردن مطالب بسیار جزئی و کم‌اهمیت در متن اصلی خودداری کنید. بخش‌هایی دربارهٔ تاریخچه یا فرهنگ عامه ممکن است در مواردی مستعد پر شدن از این موضوعات باشند. مقالاتی که دارای بخش‌هایی در مورد تحقیق‌ها (جدید یا قدیم) هستند، باید به جای بحث در مورد مطالعات خاص، استفاده از نام افراد انجام‌دهنده، تعداد شرکت‌کنندگان و کلیدواژه‌های معمول یک تحقیق بالینی نتایج آنها از منابع مروری تهیه شده و کلیت‌های تحقیقی را بیان کنند. بخش‌هایی که صرفاً عنوان «تحقیق» دارند، خطر تبدیل شدن به مطالعات تصادفی متفرقه و سازمان‌یافته، با تأکید بیش از حد بر نام افرادی که مطالعات را انجام داده‌اند، مؤسسات تحقیقاتی آنها و غیره دارند. ویکی‌پدیا مکانی برای جمع‌آوری تحقیقات تصادفی و جایی برای نوشتن یک بررسی بالینی نیست و نباید بدون در نظر گرفتن فایده یک بررسی از تحقیق اصلی و دست اول استفاده کرد. معمولاً مقالات سلامت در ویکی‌پدیا نباید به منابع اولیه ارجاع دهند (برای اطلاعات بیشتر وپ:مپک را بخوانید).
مطالب حاشیه‌ای و متفرقه[ویرایش]
حتی اگر مطلبی معتبر و تأیید شده باشد با داشتن ارتباط کم با موضوع لزوماً در متن مقاله وارد نمی‌شود.
به عنوان مسال مقاله شیمی‌درمانی نباید شامل موضوعاتی همچون پیشگیری از سرطان و رادیوتراپی و جراحی باشد. مقاله‌های دارویی، پورسه‌ها و ابزارها می‌توانند از شرکت یا افراد توسعه دهنده آنها نام برند اما این نباید شاید اطلاعاتی باشد که مستقیماً مربوط به موضوع اصلی نیستند. همچنین اطلاعاتی در مورد زندگی شخصی افراد یا محصولات بی‌ربط به مقاله اصلی.
استفاده از ادبیات و واژگان دقیق[ویرایش]
در کاربرد پزشکی واژگان روزمره گاه با معنی عمومی‌شان تفاوت دارند. این به‌طور ویژه در واژگان پزشکی که در موقعیت‌های حقوقی استفاده می‌شوند اهمیت دارد.