مصطلحالحدیث: تفاوت میان نسخهها
Fatimaraqeb (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
جز تمیزکاری یادکردها (وظیفه ۱۹) |
||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
خبر[[مسند]]: خبری که سلسه سند آن تا معصوم مشخص باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/ |عنوان= رجال و درایه جلسه ۲ | ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ = |
خبر[[مسند]]: خبری که سلسه سند آن تا معصوم مشخص باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/ |عنوان= رجال و درایه جلسه ۲ | ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ =۱۰ مرداد ۱۳۹۵ |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
||
=== متصل === |
=== متصل === |
||
خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
===معلق=== |
===معلق=== |
||
خبر [[معلق]]:خبری که از ابتدای سند آن نام یک یا چند نفر افتاده باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/|عنوان= رجال و درایه جلسه۲| ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ = |
خبر [[معلق]]:خبری که از ابتدای سند آن نام یک یا چند نفر افتاده باشد.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/|عنوان= رجال و درایه جلسه۲| ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ =۱۰ مرداد ۱۳۹۵ |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
||
خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
===مضمره=== |
===مضمره=== |
||
خبرمضمره : خبری که در آن نام معصومه نیامده باشد از کنیه و القاب هم استفاده نشده باشد.بلکه از ضمیری که استفاده شده یا از محتوای کلام بتوان فهمید منظور کلام معصوم بود است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/ |عنوان= رجال و درایه جلسه ۲| ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ = |
خبرمضمره : خبری که در آن نام معصومه نیامده باشد از کنیه و القاب هم استفاده نشده باشد.بلکه از ضمیری که استفاده شده یا از محتوای کلام بتوان فهمید منظور کلام معصوم بود است.<ref>{{یادکرد وب |نویسنده = |نشانی=http://madras.ehtejaj.com/1395/09/16/%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%84-%D9%88-%D8%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%87-%D8%AC%D9%84%D8%B3%D9%87-03/ |عنوان= رجال و درایه جلسه ۲| ناشر =سایت رسمی علامه شیخ [[علی ریاحی نبی]]، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج |تاریخ =۱۰ مرداد ۱۳۹۵ |تاریخ بازبینی=}}</ref> |
||
نسخهٔ ۲۸ مهٔ ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۲۱
بخشی از مجموعه مقالههای: |
حدیث |
---|
تاریخ حدیث |
مصطلحالحدیث یا درایه از شاخههای علم حدیث است که در آن از کیفیت نقل حدیث از نظر اتصال و انقطاع زنجیرهٔ آن و سندیت حدیث و جز آن سخن میرود و هدف آن، تشخیص مقبول یا مردودبودن حدیث است. علم حدیث به دو شاخهٔ درایةالحدیث و روایةالحدیث تقسیم میشود و روایةالحدیث، به دو شاخهٔ رجال و مصطلحالحدیث.[۱]
در نزد اهل حدیث، احادیث از جنبههای گوناگونی بررسی میشوند.
از لحاظ اعتبار
به نوشتهٔ ابن الصلاح، احادیث در بین اهل حدیث بر سه قسماند: صحیح، حَسَن، موثق و ضعیف.[۲]
قدمای امامیمذهب احادیث را به صحیح و غیر آن تقسیمبندی میکردند و برای صحیحبرشمردن حدیث معیارهایی داشتند.[۳]
صحیح
طبق مقدمهٔ ابن الصلاح، حدیث صحیح حدیثیاست مسند که شاذ و معلل نباشد و زنجیرهٔ اسناد آن پیوسته باشند و راویان در روایتِ آن عادل و ضابط.[۴] با این تفاسیر، احادیث مرسل و منقطع و معضل و شاذ و معلول و غیره نمیتوانند در این دسته راه یابند.[۵]
طبق درایةالحدیث نوشتهٔ مدیرشانهچی، [در علوم حدیث شیعه] حدیث صحیح حدیثیاست که زنجیرهٔ آن توسط رجالی موثق و امامیمذهب به معصوم متصل شود.[۶]
حسن
ابن الصلاح در کتابش احادیث حَسَن را به دو دسته تقسیم میکند:[۷]
- روایتی که زنجیرهٔ سند آن شامل راوی مستور باشد [=متهم به کذب باشد] و در عین حال در روایتکردن کثیرالخطا نباشد؛ مشروط بر اینکه روایت مشابه دیگری از طریق زنجیره سند دیگری موجود باشد.
- روایتی که زنجیرهٔ سند آن شامل راویای باشد که مشهور به صداقت و امانت باشد اما در مقایسه با رجال احادیث صحیح، در حفظ و اتقان به درجهٔ آنها نرسیده باشد.
طبق درایةالحدیث نوشتهٔ مدیرشانهچی، «حدیث حسن [در علوم حدیث شیعه] حدیثیاست متصل که همهٔ زنجیرهٔ سند آن امامیمذهب و ممدوح باشند ولی تنصیص بر عدل هریک نشده باشد یا برخی ممدوح و بقیه ثقه باشند».[۸]
موثق
خبریاست که همهٔ افراد زنجیرهٔ سند آن به تصریح کتب رجال شیعه، ثقه باشند، خواه امامیمذهب یا نه.[۹]
قوی
روایتیاست که همهٔ راویان زنجیرهٔ حدیث امامیمذهب باشند گرچه ممدوح و مذموم نباشند.[۱۰]
ضعیف
حدیث ضعیف آن است که شرایط موارد دیگر را نداشته باشد که خود انواع گوناگونی دارد.[۱۱] طبق مقدمة ابن الصلاح، هر حدیثی که صحیح یا حسن نباشد ضعیف است و انواع آن را چنین ذکر میکند: موضوع، مقلوب، شاذ، معلل، مضطرب، مرسل، منقطع، و معضل.[۱۲]
موجبات ضعف حدیث:[۱۱]
- کذب راوی (موضوع)
- متهمبودن راوی به کذب (متروک)
- کثیرالخطابودن راوی (منکر)
- غفلت راوی از اتقان در نقل (منکر)
- فسق راوی (موضوع)
- متوهمبودن راوی (معلل)
- مخالفت در نقل روایت به اثقات
- مجهولبودن راوی (مجهول)
- اهل بدعت بودن راوی (متروک)
- کمحافظهبودن راوی (شاذ/مختلط)
از لحاظ تعداد راویان
متواتر
حدیث متواتر حدیثیاست که توسط راویان بسیاری نقل شده باشد، به گونهای که هماهنگی آنان برای جعل ممکن نباشد.[۱۳]
آحاد
از لحاظ اتصال یا انقطاع زنجیره سند
مسند
خبرمسند: خبری که سلسه سند آن تا معصوم مشخص باشد.[۱۴]
متصل
حدیثیاست که سلسله سند آن انقطاع نداشته باشد، هرچند انتهای آن به معصوم نرسد که در این صورت، متصل نسبی (متصل موقوف) است و اگر به معصوم (نزد شیعه) یا صحابی (نزد اهل سنت) برسد، متصل مطلق (متصل مرفوع). مثال از متصل مرفوع: «ابن فلان عن فلان عن رسول الله» و مثال از متصل موقوف: «ابن فلان عن فلان عن ابن بهمان عن بهمان قوله ...».[۱۵][۱۶]
معلق
خبر معلق:خبری که از ابتدای سند آن نام یک یا چند نفر افتاده باشد.[۱۷]
مرفوع
حدیثیاست که انتهای آن به پیامبر (نزد اهل سنت)[۱۸] یا معصوم (نزد شیعه) برسد[۱۹] که خود میتواند مرسل، منقطع یا متصل باشد.[۱۸]
مضمره
خبرمضمره : خبری که در آن نام معصومه نیامده باشد از کنیه و القاب هم استفاده نشده باشد.بلکه از ضمیری که استفاده شده یا از محتوای کلام بتوان فهمید منظور کلام معصوم بود است.[۲۰]
مرفوع در اصطلاح دیگری هم به کار میرود و آن حدیثیاست که در وسط یا انتهای سلسله یک یا چندتن از روات افتاده باشند.[۱۹]
موقوف
حدیثیاست که انتهای سلسله سند آن به صحابی پیامبر (نزد اهل سنت)[۲۱] یا صحابی یک معصوم (نزد شیعه) برسد که خود میتواند اتصال یا انقطاع داشته باشد.[۲۲]
مقطوع
حدیث مقطوع (جمع آن: مقاطیع یا مقاطع) حدیثیاست موقوف که از تابعین نقل شده باشد. طبق مقدمة ابن الصلاح برخی ازجمله امام شافعی آن را منقطع غیر موصول در نظر گرفتهاند.[۲۳][۲۴]
مرسل
طبق نوشتهٔ ابن الصلاح حدیثیاست که یکی از تابعین که صحابه را ملاقات و با آنان مجالست کردهاست روایت کند، به این صورت که [بدون ذکر نام صحابی] بگوید «قال رسول الله (ص) ...».[۲۵] طبق درایةالحدیث، حدیثیاست که آخرین راویاش مذکور یا معلوم نباشد.[۲۶]
مقبول یا مردودبودن این دسته احادیث مورداختلاف است.[۲۶] برای نمونه مسلم نیشابوری (طبق نوشتهٔ ابن الصلاح) آن را فاقد حجیت میداند.[۲۷]
اصطلاح مرسل گاه برای اشاره به حدیث مقطوع یا معضل نیز استفاده شدهاست.[۲۶]
منقطع
معضل
پانویس
- ↑ مدیرشانهچی، «علم درایه یا مصطلحالحدیث»
- ↑ ابن الصلاح، ص ۱۱
- ↑ مدیرشانهچی، «اقسام چهارگانهٔ حدیث»
- ↑ دربارهٔ عدل و ضبط در روایتکردن ر.ک. ابن الصلاح، صص ۱۰۴ و ۱۰۶ به بعد
- ↑ ابن الصلاح، صص ۱۱–۱۲
- ↑ مدیرشانهچی، «صحیح»
- ↑ ابن الصلاح، صص ۳۱–۳۲
- ↑ مدیرشانهچی، «حسن»
- ↑ مدیرشانهچی، «موثق»
- ↑ مدیرشانهچی، «قوی»
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ مدیرشانهچی، «ضعیف»
- ↑ ابن الصلاح، صص ۴۱–۴۲
- ↑ مدیرشانهچی، «متواتر و آحاد»
- ↑ «رجال و درایه جلسه ۲». سایت رسمی علامه شیخ علی ریاحی نبی، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج. ۱۰ مرداد ۱۳۹۵.
- ↑ مدیرشانهچی، «متصل و موصول»
- ↑ ابن الصلاح، ص ۴۴
- ↑ «رجال و درایه جلسه۲». سایت رسمی علامه شیخ علی ریاحی نبی، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج. ۱۰ مرداد ۱۳۹۵.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ابن الصلاح، ص ۴۵
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ مدیرشانهچی، «مرفوع»
- ↑ «رجال و درایه جلسه ۲». سایت رسمی علامه شیخ علی ریاحی نبی، مؤسسه حکمت اسلامی احتجاج. ۱۰ مرداد ۱۳۹۵.
- ↑ ابن الصلاح، ص ۴۶
- ↑ مدیرشانهچی، «موقوف، اثر»
- ↑ مدیرشانهچی، «مقطوع»
- ↑ ابن الصلاح، ص ۴۷
- ↑ ابن الصلاح، ص ۵۱
- ↑ ۲۶٫۰ ۲۶٫۱ ۲۶٫۲ مدیرشانهچی، «مرسل»
- ↑ ابن الصلاح، ص ۵۵
منابع
- مدیرشانهچی، کاظم. درایةالحدیث. بازبینیشده در ۲۱ مهٔ ۲۰۱۱.
- (به [[[ابن الصلاح|ابن الصلاح، الإمام أبو عمرو عثمان بن عبد الرحمن شهروزيري]] (م ۶۴۳). علوم الحديث. تحقيق وشرح نور الدين عتر. دمشق: دارالفكر.] Error: {{Lang-xx}}: متن دارای نشانهگذاری ایتالیک است (راهنما))
حدیثشناسی | |||||
متواتر | متفق علیه | مشهور | عزیز | غریب | حسن |
متصل | ↑حدیث صحیح↑ | منکر | |||
مسند | ← از نظر سند | حدیث | از نظر متن→ | متروک | |
خبر آحاد | ↓حدیث ضعیف↓ | مدرج | |||
منقطع | مضطرب | مدلس | موقوف | منقطع | موضوع |