پرش به محتوا

شاندور پتوفی: تفاوت میان نسخه‌ها

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
محتوای حذف‌شده محتوای افزوده‌شده
جز ویرایش به‌وسیلهٔ ابرابزار:
InternetArchiveBot (بحث | مشارکت‌ها)
نجات ۴ منبع و علامت‌زدن ۰ به‌عنوان مرده.) #IABot (v2.0
خط ۶۰: خط ۶۰:
=== انقلاب ۱۸۴۸ ===
=== انقلاب ۱۸۴۸ ===
{{جستار وابسته|انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان}}
{{جستار وابسته|انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان}}
دو روز پس از انقلاب [[وین]]، در ۱۵ مارس ۱۸۴۸ تظاهراتی نیز در [[پشت (بوداپست)|پست]] برپا شد. پتوفی یکی از شخصیت‌های اصلی انقلاب که به عنوان رهبر ''جوانان مارس'' معروف شده‌بود، در خط مقدم تظاهرات قرار داشت و مهمترین بیانیه ارادهٔ مردمی را نیز در این روز ارائه کرد که یکی [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان#دوازده نکته انقلابیون|۱۲ نکته]] و دیگری [[ترانه میهنی (مجارستان)|ترانه میهنی]] بود؛ ولی پس از روز انقلاب نه پتوفی و نه هیچ‌یک از جوانان مارس به هیئت منصفه جراید راه پیدا نکردند و حتی پتوفی از تمام فعالیت‌های جمهوریخواهی تعلیق شد. اشرافیان، رهبری انقلاب را با اصلاحات آهسته‌تر و جانبداری امپراتور به دست گرفتند و پتوفی نتوانست به دایرهٔ نخبه‌های سیاسی بپیوندد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=hu|وبگاه=|نشانی=http://magyar-irodalom.elte.hu/sulinet/igyjo/setup/portrek/petofi/pselet5.htm|عنوان=Petőfi Sándor Életrajz|پیوند بایگانی=http://web.archive.org/web/20181222033410/http://magyar-irodalom.elte.hu/sulinet/igyjo/setup/portrek/petofi/pselet5.htm|پیوند مرده=no|تاریخ بایگانی=22 December 2018}}</ref>
دو روز پس از انقلاب [[وین]]، در ۱۵ مارس ۱۸۴۸ تظاهراتی نیز در [[پشت (بوداپست)|پست]] برپا شد. پتوفی یکی از شخصیت‌های اصلی انقلاب که به عنوان رهبر ''جوانان مارس'' معروف شده‌بود، در خط مقدم تظاهرات قرار داشت و مهمترین بیانیه ارادهٔ مردمی را نیز در این روز ارائه کرد که یکی [[انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان#دوازده نکته انقلابیون|۱۲ نکته]] و دیگری [[ترانه میهنی (مجارستان)|ترانه میهنی]] بود؛ ولی پس از روز انقلاب نه پتوفی و نه هیچ‌یک از جوانان مارس به هیئت منصفه جراید راه پیدا نکردند و حتی پتوفی از تمام فعالیت‌های جمهوریخواهی تعلیق شد. اشرافیان، رهبری انقلاب را با اصلاحات آهسته‌تر و جانبداری امپراتور به دست گرفتند و پتوفی نتوانست به دایرهٔ نخبه‌های سیاسی بپیوندد.<ref>{{یادکرد وب|نویسنده=|کد زبان=hu|وبگاه=|نشانی=http://magyar-irodalom.elte.hu/sulinet/igyjo/setup/portrek/petofi/pselet5.htm|عنوان=Petőfi Sándor Életrajz|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20181222033410/http://magyar-irodalom.elte.hu/sulinet/igyjo/setup/portrek/petofi/pselet5.htm|پیوند مرده=no|تاریخ بایگانی=۲۲ دسامبر ۲۰۱۸|accessdate=۵ اوت ۲۰۱۹}}</ref>


=== درگذشت ===
=== درگذشت ===
خط ۷۸: خط ۷۸:
در ۱۹۷۳، [[یونسکو]] به‌مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد تولد پتوفی در سراسر جهان از او تجلیل کرد. به همین مناسبت مجلسی در [[دانشگاه تهران]] برپا شد که [[محمدعلی اسلامی ندوشن]] دربارهٔ پتوفی سخنرانی کرد و دو قطعه شعر هم از اشعار ترجمه شدهٔ این شاعر توسط [[محمود تفضلی]] عرضه کرد.<ref name=":0"/>
در ۱۹۷۳، [[یونسکو]] به‌مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد تولد پتوفی در سراسر جهان از او تجلیل کرد. به همین مناسبت مجلسی در [[دانشگاه تهران]] برپا شد که [[محمدعلی اسلامی ندوشن]] دربارهٔ پتوفی سخنرانی کرد و دو قطعه شعر هم از اشعار ترجمه شدهٔ این شاعر توسط [[محمود تفضلی]] عرضه کرد.<ref name=":0"/>


با توجه به تعداد قطعات کمی که از پتوفی ترجمه شده، میزان تأثیرپذیری در بین شاعران معاصر همچون [[مهدی اخوان ثالث]]، [[هوشنگ ابتهاج]]، [[سیاوش کسرایی]] و [[احمد شاملو]] به‌نسبت چشمگیر است. کسرایی در شعر ''خانگی‌'' به‌شدت تحت تأثیر یا تقلید شعرهای ''سگ‌ها''<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=visegradliterature.net|نشانی=http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_kutyák_dala/en/2067-The_song_of_the_dogs|عنوان=Petőfi Sándor: The song of the dogs|dead-url=no|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190626192816/http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_kutyák_dala/en/2067-The_song_of_the_dogs|تاریخ بایگانی=26 June 2019|تاریخ=}}</ref> و ''گرگ‌ها''ی<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=visegradliterature.net|نشانی=http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_farkasok_dala/en/3512-The_song_of_the_wolves|عنوان=Petőfi Sándor: The song of the wolves|dead-url=no|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190711102600/http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_farkasok_dala/en/3512-The_song_of_the_wolves|تاریخ بایگانی=11 July 2019}}</ref> پتوفی است.<ref name=":0"/> همچنین اخوان ثالث همین دو شعر را بازسازی و سروده‌است.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=نفوذ آثار خارجی در سروده‌های اخوان ثالث|نویسنده=اکبر شایان‌سرشت|صفحه=89|زبان=fa|مجله=متن پژوهی ادبی|سال=پائیز 1396|دوره=21|شماره=73|پیوند=http://journals.atu.ac.ir/article_8124_9b6f676781458ec8e4b06b98b07d2d82.pdf|تاریخ بازدید=26 June 2019}}</ref> [[هوشنگ ابتهاج|سایه]] نیز در ۱۳۳۲ دفتری به نام ''شبگیر'' به چاپ رساند که کاملاً تحت تأثیر اشعار پتوفی است، آخرین شعر آن به نام ''کاروان''، علاوه بر تشابه بسیار زیاد به ''زنم و شمشیرم''،<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=mek.niif.hu|نشانی=http://mek.niif.hu/03900/03966/html/poetry1.htm|عنوان=MY WIFE AND MY SWORD.|dead-url=no|پیوند بایگانی=http://web.archive.org/web/20190626120938/http://mek.niif.hu/03900/03966/html/poetry1.htm|تاریخ بایگانی=26 June 2019|تاریخ=}}</ref> از نظر تاریخ سرایش هم مربوط به زمان انتشار ترجمه اشعار پتوفی است.<ref name=":0"/>
با توجه به تعداد قطعات کمی که از پتوفی ترجمه شده، میزان تأثیرپذیری در بین شاعران معاصر همچون [[مهدی اخوان ثالث]]، [[هوشنگ ابتهاج]]، [[سیاوش کسرایی]] و [[احمد شاملو]] به‌نسبت چشمگیر است. کسرایی در شعر ''خانگی‌'' به‌شدت تحت تأثیر یا تقلید شعرهای ''سگ‌ها''<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=visegradliterature.net|نشانی=http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_kutyák_dala/en/2067-The_song_of_the_dogs|عنوان=Petőfi Sándor: The song of the dogs|dead-url=no|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190626192816/http://www.visegradliterature.net/works/hu/Pet%C5%91fi_S%C3%A1ndor-1823/A_kuty%C3%A1k_dala/en/2067-The_song_of_the_dogs|تاریخ بایگانی=۲۶ ژوئن ۲۰۱۹|تاریخ=|accessdate=۲۶ ژوئن ۲۰۱۹}}</ref> و ''گرگ‌ها''ی<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=visegradliterature.net|نشانی=http://www.visegradliterature.net/works/hu/Petőfi_Sándor-1823/A_farkasok_dala/en/3512-The_song_of_the_wolves|عنوان=Petőfi Sándor: The song of the wolves|dead-url=no|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190711102600/http://www.visegradliterature.net/works/hu/Pet%C5%91fi_S%C3%A1ndor-1823/A_farkasok_dala/en/3512-The_song_of_the_wolves|تاریخ بایگانی=۱۱ ژوئیه ۲۰۱۹|accessdate=۲۶ ژوئن ۲۰۱۹}}</ref> پتوفی است.<ref name=":0"/> همچنین اخوان ثالث همین دو شعر را بازسازی و سروده‌است.<ref>{{یادکرد ژورنال|عنوان=نفوذ آثار خارجی در سروده‌های اخوان ثالث|نویسنده=اکبر شایان‌سرشت|صفحه=89|زبان=fa|مجله=متن پژوهی ادبی|سال=پائیز 1396|دوره=21|شماره=73|پیوند=http://journals.atu.ac.ir/article_8124_9b6f676781458ec8e4b06b98b07d2d82.pdf|تاریخ بازدید=26 June 2019}}</ref> [[هوشنگ ابتهاج|سایه]] نیز در ۱۳۳۲ دفتری به نام ''شبگیر'' به چاپ رساند که کاملاً تحت تأثیر اشعار پتوفی است، آخرین شعر آن به نام ''کاروان''، علاوه بر تشابه بسیار زیاد به ''زنم و شمشیرم''،<ref dir="ltr">{{یادکرد وب|نویسنده=Sándor Petőfi|کد زبان=en|وبگاه=mek.niif.hu|نشانی=http://mek.niif.hu/03900/03966/html/poetry1.htm|عنوان=MY WIFE AND MY SWORD.|dead-url=no|پیوند بایگانی=https://web.archive.org/web/20190626120938/http://mek.niif.hu/03900/03966/html/poetry1.htm|تاریخ بایگانی=۲۶ ژوئن ۲۰۱۹|تاریخ=|accessdate=۲۶ ژوئن ۲۰۱۹}}</ref> از نظر تاریخ سرایش هم مربوط به زمان انتشار ترجمه اشعار پتوفی است.<ref name=":0"/>


== میراث ==
== میراث ==

نسخهٔ ‏۲۳ سپتامبر ۲۰۱۹، ساعت ۰۳:۳۵

شاندور پتوفی
تک‌چهره پتوفی، چاپ سنگی از میکلوش باراباش (۱۸۴۸)
زاده۱ ژانویهٔ ۱۸۲۳
کیش‌کوروش، پادشاهی مجارستان
درگذشته۳۱ ژوئیهٔ ۱۸۴۹ (۲۶ سال)[۱]
احتمالاً فِهِراِدی‌هازا، ترانسیلوانی، اکنون رومانی[۱]
پیشهشاعر، انقلابی
زبان(ها)مجاری
ملیتمجار
دوره‎۱۸۴۲–۱۸۴۹
کار(های) برجستهترانه میهنی، یانوش پهلوان
همسر(ها)یولیا سِندره‌ای (۱۸۴۷)
فرزند(ان)زولتان پتوفی
حزب سیاسیOpposition Party

پیشینه فلسفی
تأثیرگرفته از
تأثیرگذار بر
جلد اولین نسخهٔ چاپی از شعر حماسی یانوش پهلوان - نقاشی از شوما اورلائی پتریچ
پرترهٔ پتوفی - داگرئوتایپ از گابور اِگرِشی ۱۸۴۴ یا ۱۸۴۵

شاندور پِتوفی (زاده اول ژانویه ۱۸۲۳ با نام اصلی شاندور پتروویچ - درگذشتهٔ احتمالاً ۳۱ ژوئیهٔ ۱۸۴۹)، شاعر و انقلابی لیبرال مجار بود. او به عنوان شاعر ملی مجارستان شناخته می‌شود. پتوفی یکی از افراد مؤثر و الهام‌بخش در انقلاب ۱۸۴۸ مجارستان بود که تبدیل به جنگ استقلال شد و در پایان انقلاب در نبرد شِگِش‌وار ناپدید شد.

خداحافظی پتوفی از خانواده - نقاشی از میهای مونکاچی

سرگذشت

سالهای اولیه

پتوفی در اول صبحِ سال نوی ۱۸۲۳ در شهر کیش‌کوروش در پادشاهی مجارستان - امپراتوری اتریش متولد شد. جمعیت کیش‌کوروش در نتیجه سیاست هابسبورگ‌ها برای اسکان غیر مجارها در مناطق ویران شده توسط ترکان عثمانی، عمدتاً از اسلواک‌ها تشکیل شده‌بود. نام تولد او به لاتین با عنوان الکساندر[الف] پتروویچ نوشته شده‌بود. پدرش ایشتوان (استفان) پتروویچ، صاحب قصابی و رستوران‌چی روستا، نسل دوم صرب، اسلواک و مهاجری از دشت بزرگ مجارستان بود. ماریا هْروس، مادرش، قبل از ازدواج خدمتکار و او نیز اسلواک بود و با لهجه به مجاری صحبت می‌کرد. به‌علت جابجائی خانواده از شهری به شهر دیگر و اهمیتی که پدر به کیفیت آموزش پتوفی می‌داد، او را در نُه مدرسهٔ مختلف نام‌نویسی کردند.[۲]

او بهترین، در کلاس دستور زبان مجاری بود، خوب نقاشی می‌کشید، زبان‌های لاتین و آلمانی به‌خصوص شعرهای لاتین هوراس را را نیز فراگرفته‌بود و به شعر و تاریخ آن علاقه نشان می‌داد، ولی با این وجود در کل شاگرد خوبی در مدرسه نبود. در ۱۸۳۶ به بازیگری علاقمند شد که با مخالفت شدید پدرش از آن منصرف شد. در ۱۸۳۸ به غیر از درس تاریخ طبیعی، دروس دیگر را با نمرات خوبی قبول شد. اولین شعر خود را برای دختری با نام اِمیلیا نیز در همین زمان سرود.[۳]

هم‌زمان با سرآمدن دوران شاد کودکیِ پتوفی، خانواده‌اش در سیل ویرانگری که در ۱۸۳۸ بر اثر طغیان دانوب به وقوع پیوست، املاک خود را از دست داد و دچار ورشکستگی شد. پتوفی هم دیگر مدرسه را به پایان نبرد، در عوض به پست رفت و به کارهای مختلفی چون بازیگری در تئاتر و تعلیم خصوصی پرداخت.[۳]

آغاز شاعری

پتوفی پس از یک دوره سفر و ماجراجویی در پائیز ۱۸۴۱ در کالج پاپا نام‌نویسی کرد. در سال تحصیلی ‎۴۱–۴۲ امتحانات را با نمرهٔ خوبی به اتمام رساند. در موضوعات مورد علاقه‌اش مثل زبان‌های مجاری و آلمانی و جغرافیا بسیار عالی بود، اما به دروس دیگر بی‌توجه بود و آنها را دوست نداشت. او شیفتهٔ شاعری چون میهای چوکونائی ویتز بود و بیشترین تأثیر را از میهای وروشمارتی گرفت. این دوره برای پیشرفت او بسیار مطلوب بود و با کسانی چون شوما اورلائی پتریچ، مور یوکائی، شاندور کوزما و دیگران آشنا شد. در این هنگام اولین شعرش را با نام شراب‌خانه نوشت که در مجلهٔ ادبی آتنائوم،[ب] برای اولین بار با امضای پتوفی منتشر شد. در ۱۸۴۴ به پست رفت و توانست در آنجا شعرهایش را که دیگر محبوبیت یافته بودند به چاپ برساند. حماسهٔ یانوش پهلوان[پ]، که اثری کلاسیک در ادبیات مجارستان محسوب می‌شود، را پتوقی در همین زمان نوشت و بسیار مورد توجه قرار گرفت، به‌خصوص وروشمارتی آن را بسیار تحسین کرد.[۳]

ازدواج

پتوفی با یولیا سندره‌ای، زنی شاعر و نامدار در ۱۸۴۷ ازدواج کرد و ماحصل این ازدواج تنها فرزندشان زولتان بود که در ۱۵ دسامبر ۱۸۴۸ به دنیا آمد.[۴]

انقلاب ۱۸۴۸

دو روز پس از انقلاب وین، در ۱۵ مارس ۱۸۴۸ تظاهراتی نیز در پست برپا شد. پتوفی یکی از شخصیت‌های اصلی انقلاب که به عنوان رهبر جوانان مارس معروف شده‌بود، در خط مقدم تظاهرات قرار داشت و مهمترین بیانیه ارادهٔ مردمی را نیز در این روز ارائه کرد که یکی ۱۲ نکته و دیگری ترانه میهنی بود؛ ولی پس از روز انقلاب نه پتوفی و نه هیچ‌یک از جوانان مارس به هیئت منصفه جراید راه پیدا نکردند و حتی پتوفی از تمام فعالیت‌های جمهوریخواهی تعلیق شد. اشرافیان، رهبری انقلاب را با اصلاحات آهسته‌تر و جانبداری امپراتور به دست گرفتند و پتوفی نتوانست به دایرهٔ نخبه‌های سیاسی بپیوندد.[۵]

درگذشت

پتوفی در ارتش ترانسیلوانی به فرماندهی یوزف بم، در نبرد شِگِش‌وار، که یکی از آخرین جنگ‌های استقلال مجارستان در برابر امپراتوری اتریش در تاریخ ۳۱ ژوئیه سال ۱۸۴۹ بود، جنگید و از آن تاریخ ناپدید شد. از این رو تاریخ درگذشت وی را سال جنگ استقلال ۱۸۴۹ ضبط کرده‌اند.

آثار پتوفی

از پتوفی فقط ۲۹ قطعه شعر به ترجمه محمود تفضلی و آنگلا بارانی در ۱۳۳۱ و ۱۳۵۷ (چاپ دوم) در سازمان کتاب‌های جیبی با عنوان شاندور پتوفی شاعر انقلابی مجار چاپ شده‌است.[۶] این کتاب با عنوان وطن نامرئی در ۱۳۹۶ ترجمهٔ دوباره و بازنشر شده‌است.[۷]

از دیگر آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره‌کرد:

تأثیر بر شاعران معاصر ایران

در ۱۹۷۳، یونسکو به‌مناسبت یکصد و پنجاهمین سالگرد تولد پتوفی در سراسر جهان از او تجلیل کرد. به همین مناسبت مجلسی در دانشگاه تهران برپا شد که محمدعلی اسلامی ندوشن دربارهٔ پتوفی سخنرانی کرد و دو قطعه شعر هم از اشعار ترجمه شدهٔ این شاعر توسط محمود تفضلی عرضه کرد.[۶]

با توجه به تعداد قطعات کمی که از پتوفی ترجمه شده، میزان تأثیرپذیری در بین شاعران معاصر همچون مهدی اخوان ثالث، هوشنگ ابتهاج، سیاوش کسرایی و احمد شاملو به‌نسبت چشمگیر است. کسرایی در شعر خانگی‌ به‌شدت تحت تأثیر یا تقلید شعرهای سگ‌ها[۸] و گرگ‌های[۹] پتوفی است.[۶] همچنین اخوان ثالث همین دو شعر را بازسازی و سروده‌است.[۱۰] سایه نیز در ۱۳۳۲ دفتری به نام شبگیر به چاپ رساند که کاملاً تحت تأثیر اشعار پتوفی است، آخرین شعر آن به نام کاروان، علاوه بر تشابه بسیار زیاد به زنم و شمشیرم،[۱۱] از نظر تاریخ سرایش هم مربوط به زمان انتشار ترجمه اشعار پتوفی است.[۶]

میراث

در خاطرهٔ جمعی مجارها، پتوفی پرآوازه‌ترین و محبوب‌ترین شاعر در تاریخ کشور و کسی است که انقلاب ۱۸۴۸ را با سرودن ترانه میهنی، با عبارت «برپا مجار» از روبروی تئاتر ملی به راه انداخت. از او به عنوان قهرمانی رومانتیک که در نبرد شگش‌وار در برابر تزار روس برای آزادی، برابری و برادری جنگید و در ۲۶ سالگی ناپدید شد، یاد می‌شود. امروزه نیز وقتی کسی گم می‌شود و اثری از او پیدا نیست مثال: «همان‌طور ناپدید شد که پتوفی در مِه» را می‌زنند.[۱۲]

جستارهای وابسته

یادداشت

  1. الکساندر معادل لاتین شاندور به مجاری است.
  2. Athenaeum
  3. یانوش پهلوان (János vitéz)، داستان چوپان جوانی، از خانه و کاشانهٔ برون رانده شده‎، است که رهسپار راهی طولانی و پرماجرا می‌شود و برای یافتن معشوق خود با آدم‌های بد و شروری از جمله جادوگرها و ترک‌ها نبرد می‌کند.

منابع

  1. ۱٫۰ ۱٫۱ Magyar Életrajzi Lexikon 1000–1990. Mek.oszk.hu. Retrieved on 26 June 2019.
  2. Nyerges, Anton N. (1973). Petőfi. Hungarian Cultural Foundation. pp. 12–13. ISBN 978-0-914648-04-8.
  3. ۳٫۰ ۳٫۱ ۳٫۲ József Szinnyei. "Petőfi Sándor" (به مجاری). Archived from the original on 8 August 2019.
  4. "The Unknown Júlia Szendrey" (به انگلیسی). Archived from the original on 3 August 2019.
  5. "Petőfi Sándor Életrajz" (به مجاری). Archived from the original on 22 December 2018. Retrieved 5 August 2019.
  6. ۶٫۰ ۶٫۱ ۶٫۲ ۶٫۳ محمد رضا معصومی (بهار و تابستان ۱۳۹۷). «سایهٔ پتوفی بر سایه» (PDF). جستارنامهٔ ادبیات تطبیقی. یکم (سوم): ۴۸-۴۹، ۵۸. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹.
  7. وطن نامرئی. ترجمهٔ حنیف خورشیدی. نشر هشت. ۱۳۹۶. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۸۷۴۶-۰۵-۸.
  8. Sándor Petőfi. "Petőfi Sándor: The song of the dogs". visegradliterature.net (به انگلیسی). Archived from the original on 26 June 2019. Retrieved 26 June 2019.
  9. Sándor Petőfi. "Petőfi Sándor: The song of the wolves". visegradliterature.net (به انگلیسی). Archived from the original on 11 July 2019. Retrieved 26 June 2019.
  10. اکبر شایان‌سرشت (پائیز ۱۳۹۶). «نفوذ آثار خارجی در سروده‌های اخوان ثالث» (PDF). متن پژوهی ادبی. ۲۱ (۷۳): ۸۹. دریافت‌شده در ۲۶ ژوئن ۲۰۱۹.
  11. Sándor Petőfi. "MY WIFE AND MY SWORD". mek.niif.hu (به انگلیسی). Archived from the original on 26 June 2019. Retrieved 26 June 2019.
  12. Sándor Petőfi (2004). John the Valiant (به انگلیسی). George Szirtes, John Ridland. Hesperus Press Limited. p. vii-xii.

منابع به بیرون

مهدی اخوان‌ثالث (صدای شاعر) سگ‌ها و گرگ‌ها