نیمه‌بیابان بادخیز و کربیل
| نیمه‌بیابان بادخیز و کربیل | |
|---|---|
 دره دایناسورها در ذخیره‌گاه طبیعی کویتنداغ، ترکمنستان | |
 قلمرو بوم‌ناحیه (رنگ زرد) | |
| بومگاه | |
| بومگاه | قلمرو دیرین‌شمالگان |
| زیست‌بوم | مناطق خشک بیابانی |
| جغرافیا | |
| مساحت | ۱۳۳٬۶۴۳ کیلومتر مربع (۵۱٬۶۰۰ مایل مربع) |
| کشورها | ترکمنستان، افغانستان، ازبکستان، تاجیکستان، ایران |
نیمه‌بیابان بادخیز و کربیل (انگلیسی: Badghyz and Karabil semi-desert) یک بوم‌ناحیه (شناسه WWF: PA1306) است که تپه‌های شمالی رشته کوه‌های مرکزی افغانستان، جنوب شرق ترکمنستان و بخش‌هایی از ازبکستان و تاجیکستان را می‌پوشاند. چشم‌انداز این بوم‌ناحیه به به‌صورت «ساوانا مانند» و یادآور آفریقا همراه با جگن‌های بیابانی و توده‌های درختان پسته وحشی توصیف شده‌است. این منطقه از تنوع زیستی بالایی برخوردار است و زیستگاه تعدادی از گونه‌های کمیاب و بوم‌زاد مانند گونه در معرض خطر گور ترکمنی است.
موقعیت
[ویرایش]این منطقه تپه‌ای بین صحرای بزرگ شنی قره‌قوم در شمال، کوه‌های کوینتاگ (غیر قابل عبور) در شرق، کوه‌های پاروپامیزهندوکش در افغانستان در جنوب، و کوه‌های کپه‌داغ ترکمنستان و ایران در جنوب و جنوب غربی واقع شده است. در سرتاسر منطقه فرورفتگی‌های بزرگ نمک‌دان‌های خشک وجود دارد که از گیاهان مقاوم به نمک حمایت می‌کنند.[۱]
اقلیم
[ویرایش]آب و هوای این منطقه عمدتاً سرد نیمه خشک (سامانه طبقه‌بندی اقلیمی کوپن) با اقلیم مدیترانه‌ای تابستان گرم (Csa) و اقلیم بیابانی (BWh) است. این اقلیم با تابستان‌های گرم، گاهی بسیار گرم، خشک و زمستان‌های معتدل و مرطوب همراه است. گرمترین ماه به طور متوسط بیش از ۲۲ درجه سانتیگراد (۷۲ درجه فارنهایت) و سردترین ماه ۰ تا ۱۸ درجه سانتیگراد (۳۲ تا ۶۴ درجه فارنهایت) است.[۲] میزان بارندگی در ذخیره گاه طبیعی بادخیز از ۱۳۰ میلی متر در سال تا ۴۳۰ میلی متر در سال متغیر است. بادها معمولاً از شمال و شمال غربی اغلب قوی هستند.[۳]
گیاهان و جانوران
[ویرایش]تنوع زیستی در منطقه بالا است، زیرا آب و هوا نسبتاً معتدل است، و مکان در یک منطقه انتقالی است که از جوامع گل ایرانی-افغانی و آسیای مرکزی حمایت می‌کند. بیش از ۱۱۰۰ گونه از گیاهان آونددار در منطقه ثبت شده است. گیاهان غالب خارهای بیابانی به ویژه (جگن) هستند. همچنین در این منطقه درختچه‌های درمنه، شوره و ساکساول یافت می‌شوند. مناطق حفاظت شده برای حفاظت از نخلستان‌های درختان پسته وحشی اختصاص داده شده است که یکی از آنها ۷۶۰ کیلومتر مربع (۲۹۰ مایل مربع) را پوشش می‌دهد.[۳]
این منطقه از گله‌های مهم پستانداران بزرگ، مانند خر وحشی آسیایی (Onager) و غزال گواتر (آهوی ایرانی) حفاظت می‌کند. کرکس مصری در حال انقراض نیز در این منطقه یافت می‌شود.
مناطق حفاظت‌شده
[ویرایش]مناطق حفاظت شده مهم در این بوم‌ناحیه عبارتند از:
منابع
[ویرایش]- ↑ «Central Asia: Northern Afghanistan, southern Turkmenistan, southern Uzbekistan, extending into Iran and Tajikistan».
- ↑ "Badghyz and Karabil Semi-Desert". One Earth (به انگلیسی). Retrieved 2024-02-22.
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ «BirdLife Data Zone». datazone.birdlife.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۴-۰۲-۲۲.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Badghyz and Karabil semi-desert». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۶ اکتبر ۲۰۲۳.