میر گل خان نصیر
میر گل خان نصیر | |
---|---|
زاده | ۱۴ مهٔ ۱۹۱۴ نوشکی، بلوچستان |
درگذشته | ۶ دسامبر ۱۹۸۳ (−۴۰ سال) کراچی |
آرامگاه | نوشکی، بلوچستان |
لقب | ملکشعرای بلوچستان |
پیشه | شاعر و نویسنده |
زمینه کاری | سیاستمدار، شاعر، مورخ و روزنامهنگار |
ملیت | بلوچ |
پدر و مادر | حبیب خان (پدر)، بی بی هوران (مادر) |
میر گل خان نصیر، معروف به ملکشعرای بلوچستان (به انگلیسی: Mir Gul Khan Naseer) سیاستمدار، شاعر، مورخ و روزنامهنگار اهل بلوچستان بود. . بیشتر آثار او به زبان بلوچی است، اما به زبانهای انگلیسی، اردو، و فارسی نیز مینوشت.[۱]
زندگی
[ویرایش]او در ۱۴ مه ۱۹۱۴ در یک خانواده بلوچ در نوشکی در زمان راج بریتانیا به دنیا آمد. پدرش حبیب خان نام داشت و نام مادرش «بی بی هوران» بود.[۲]
او برای ادامه تحصیل به کویته رفت و سپس برای ادامه تحصیلات عالی به لاهور رفت. در سال ۱۳۳۱ به همراه عبداللهان جمال الدینی و غلام محمد شاهوانی بلوچی زبانی دوان (دیوان یا گروه) را تأسیس کرد.[۳] سال ۱۹۵۳ که برای اولین بار، به نحوهٔ نگارش و دستور زبان درمجلس چاپخانه بلوچی، در جلسهٔ «بلوچی زبان ءِ سرچمگ (کراچی) توجه جدّی شد، وی نفش مؤثری در این زمیته داشت.[۴]
او اولین شاعر مدرن بلوچی است که مردم ستمدیده خود را به حق آزادی و تعیین سرنوشت خود آگاه کرد.[۵]
میر گل خان نصیر از سال ۱۹۶۲ تا ۱۹۷۰ حدود ۵ تا ۶ بار به زندان رفت. در نتیجه مبارزات حزب ملی عوامی در این دهه، کنار گذاشته شد و بلوچستان به وضعیت یک استان رسید. نصیر از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۷۸ چندین بار به اتهامات مختلف دستگیر شد که همگی مربوط به سیاست بود. او مجموعاً تقریباً ۱۵ سال از زندگی خود را در زندان گذراند.[۶]
خدمات ادبی
[ویرایش]نصیر به زبانهای انگلیسی، اردو، بلوچی، براهویی و فارسی شعر مینوشت. بیشتر اشعار او به زبان بلوچی است. او با فیض احمد فیض دوست خوبی بود. یک بار فیض پیشنهاد ترجمه اشعار میرگل خان را به اردو داد اما خان این پیشنهاد را رد کرد. بیشتر اشعار اردو نصیر بین سالهای ۱۹۳۳ تا ۱۹۵۰ سروده شدهاست و تا به امروز هیچ چاپی از شعر اردو او وجود نداشتهاست.[۷]
کتابشناسی
[ویرایش]- "گل بانگ" (۱۹۵۱)
- "تاریخ بلوچستان" (۱۹۵۲) (اردو) جلد ۱
- "تاریخ بلوچستان" (۱۹۵۷) (اردو) جلد ۲
- «داستن دوستان و شیرین» (۱۹۶۴)
- "کوچ و بلوچ" (۱۹۶۹)
- گارند (۱۹۷۱)
- بلوچستان کی سرهادی چپا معار (۱۹۷۹)
- "Seenai Keechaga" (1980)
- «مشهد نه جنگ نامه» (۱۹۸۱)
- "شاه لطیف گوشت" (۱۹۸۳)
جوایز
[ویرایش]گل خان نصیر پس از مرگش در سال ۲۰۰۱ جایزه ستاره امتیاز (جایزه رئیسجمهور) را به خاطر خدمات ادبی خود دریافت کرد.
در سال ۱۹۶۲، زمانی که دولت اتحاد جماهیر شوروی تصمیم گرفت به فیض احمد فیض جایزه لنین اعطا کند، آنها نیز میخواستند این جایزه را به گل خان نصیر اهدا کنند، اما به دلیل اختلافات او (میرگل خان) با رژیم ایوب خان (رئیس جمهور وقت پاکستان) آن زمان، به او اجازه رفتن به مسکو را ندادند.[۱۴]
تالیفات پس از فوت
[ویرایش]- Gulgaal (1993)
- Shanblaak (1996)
وفات
[ویرایش]او در ۶ دسامبر ۱۹۸۳ در بیمارستان شرق میانه کراچی بر اثر بیماری مزمن درگذشت. او را در یک موکب عظیم به روستای خود، نوشکی بازگرداندند. در ۷ دسامبر ۱۹۸۳ در قبرستان روستایش به خاک سپرده شد. مراسم تشییع جنازه با حضور گسترده مردم برگزار شد.[۸][۹]
منابع
[ویرایش]- ↑ "Gul Khan Naseer: revolutionary Baloch poet" (به انگلیسی). 2011.
- ↑ "THE COMPARATIVE ELEMENTS IN THE POETRY OF ABDUL KARIM GADAI AND MIR GUL KHAN NASIR" (PDF) (به انگلیسی). Retrieved 2023-12-30.
- ↑ "تکامل "زبان بلوچی" نیازمند همت نویسندگان بلوچ". Retrieved 2023-12-30.
- ↑ "تکامل "زبان بلوچی" نیازمند همتپژوهش کتبیسازی حافظه قومی، محمداشرف سربازی". Retrieved 2023-12-30.
- ↑ "Gul Khan Naseer: revolutionary Baloch poet" (به انگلیسی). 2011.
- ↑ "Warsa i Nasiriyat" by "Abdul Saboor Baloch" p39-40.
- ↑ "میرگل خان نصیر: ملک الشعرای بلوچستان و ویژگیهای شعر او".
- ↑ "Mir Gul Khan Nasir's Bitter Last Days by Lal Bakhsh Rind" (به انگلیسی).
- ↑ "Gul Khan Naseer: revolutionary Baloch poet" (به انگلیسی). 2011.
- ادبیات بلوچی
- اهالی ایالت بلوچستان پاکستان
- بلوچها
- درگذشتگان ۱۹۸۳ (میلادی)
- زادگان ۱۹۱۴ (میلادی)
- شاعران اردو
- شاعران اهل پاکستان
- شاعران بلوچ
- شاعران فارسیزبان
- شاعران مسلمان
- فیلسوفان سده ۲۰ (میلادی)
- فیلسوفان مسلمان
- شاعران سده ۲۰ (میلادی) اهل پاکستان
- ملیگرایان بلوچ
- نویسندگان بلوچیزبان
- کمونیسم در پاکستان
- نویسندگان مارکسیست
- مارکسیستهای اهل پاکستان
- فعالان اهل پاکستان
- کمونیستهای اهل پاکستان
- ملیگرایان اهل پاکستان
- زندانیان اهل پاکستان
- دانشوران اهل پاکستان