مالیا

مالیا
الههٔ رودها، باغ‌ها و صنعتگری
مرکز فرهنگی غالب	کانش، هاتوسا، کومانی، رودیوپولیس
همتایان
همتای یونانی	آتنا

مالیا الهه‌ای بود که هیتی‌ها در عصر برنز می‌پرستیدند.

هزاره دوم پیش از دوران مشترک

مالیا در اصل به پانتئون کانش (کول‌تپه امروزی) تعلق داشت. قدیمی‌ترین گواهی‌های نام او اسامی تئوفوری زنان (مثلاً Maliawasḫai) و نام‌های توپونیمی (مانند Malitta) است که در متن‌های آشوری باستانی که از این سایت به دست آمده، ذکر شده‌اند.

گواهی‌های هیتی

پرستش مالیا در آناتولی تحت حاکمیت هیتی‌ها ادامه یافت، و او در منابع مختلف هیتی به خوبی گواهی شده است. او در سنت هیتی با آب، به ویژه با رودها مرتبط بود.

مالیا معمولاً با کامروشپا، الهه جادو و مامایی مرتبط بود.

گواهی‌های لووی

مالیا در دین لووی ترکیب شد و یکی از الهه‌هایِ مورد پرستش لووی‌ها است که به بهترین شکل گواهی شده است.

گواهی‌های کیزوواتنایی

مالیا همچنین در مذهب «هوریایی شده» کیزوواتنا پرستش می‌شد و معبدی در شهر کومانی داشت.

هزاره اول پیش از دوران مشترک

در حالی که بسیاری از خداییان متعلق به پانتئون‌های مختلف آناتولی در عصر برنز دیگر در عصر آهن پرستش نمی‌شدند، چنین تصور می‌شود که مشتقات مالیا در هزاره اول پیش از دوران مشترک همچنان پرستش می‌شد.

منابع

• Archi, Alfonso (2010). "The Heptad in Anatolia". In Lebrun, René (ed.). Studia Anatolica in memoriam Erich Neu dicata. Louvain-la-Neuve: Peeters. ISBN 978-90-429-2338-6. OCLC 682137206.
• Bachvarova, Mary R. (2016). "The layers of Anatolian influence in the Iliad". From Hittite to Homer. The Anatolian Background of Ancient Greek Epic. Cambridge University Press. pp. 418–457. doi:10.1017/cbo9781139048736.018. ISBN 9781139048736.
• Barsacchi, Francesco G. (2016). "KBo 20.64: A Hittite Invocation Ritual Mentioning the Thunder". Altorientalische Forschungen. Walter de Gruyter GmbH. 43 (1–2): 1–16. doi:10.1515/aofo-2016-0002. hdl:2158/1106067. ISSN 2196-6761. S2CID 164704846.
• Bryce, Trevor R. (1981). "Disciplinary Agents in the Sepulchral Inscriptions of Lycia". Anatolian Studies. British Institute at Ankara, Cambridge University Press. 31: 81–93. doi:10.2307/3642759. ISSN 0066-1546. JSTOR 3642759. S2CID 163840084. Retrieved 2022-11-20.
• Bryce, Trevor R. (1983). "The Arrival of the Goddess Leto in Lycia". Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte. Franz Steiner Verlag. 32 (1): 1–13. ISSN 0018-2311. JSTOR 4435828. Retrieved 2022-11-20.
• Cammarosano, Michele (2015). "Foreign Gods in Hatti. A New Edition of CTH 510". KASKAL. Rivista di storia, ambienti e culture del Vicino Oriente Antico. Firenze: LoGisma editore. 12. ISSN 1971-8608.
• Frantz-Szabó, Gabrielle (1987), "Malija(nni), Malimalija", Reallexikon der Assyriologie (به آلمانی), retrieved 2022-11-20
• Görke, Susanne (2022). "Hurrian and Luwian Elements in the Kizzuwatna Religious Texts". Altorientalische Forschungen. Walter de Gruyter GmbH. 49 (1): 148–157. doi:10.1515/aofo-2022-0011. ISSN 2196-6761.
• Haas, Volkert (2015) [1994]. Geschichte der hethitischen Religion. Handbook of Oriental Studies. Section 1: The Near and Middle East (به آلمانی). Brill. ISBN 978-90-04-29394-6. Retrieved 2022-11-19.
• Hutter, Manfred (2003). "Aspects of Luwian Religion". In Melchert, Craig (ed.). The Luwians. Handbook of Oriental Studies. Section 1 The Near and Middle East. Vol. 68. Leiden: Brill. ISBN 90-474-0214-6. OCLC 995012566.
• Payne, Annick (2019). "Native Religious Traditions from a Lydian Perspective". Religious Convergence in the Ancient Mediterranean. Lockwood Press. doi:10.2307/j.ctvd1c9d4.17. S2CID 200168691.
• Payne, Annick; Sasseville, David (2016). "Die lydische Athene: eine neue Edition von LW 40". Historische Sprachforschung/Historical Linguistics (به آلمانی). Vandenhoeck & Ruprecht (GmbH & Co. KG). 129: 66–82. doi:10.13109/hisp.2016.129.1.66. ISSN 0935-3518. JSTOR 44113343. Retrieved 2022-11-20.
• Raimond, Eric A. (2007). "Hellenization and Lycian Cults During the Achaemenid Period". In Tuplin, Christopher (ed.). Persian Responses: Political and Cultural Interaction with(in) the Achaemenid Empire. The Classical Press of Wales. doi:10.2307/j.ctvvnb3j.12.
• Rutherford, Ian (2017). "Sandas in Translation". Hittitology today: Studies on Hittite and Neo-Hittite Anatolia in Honor of Emmanuel Laroche's 100th Birthday. Institut français d'études anatoliennes. ISBN 978-2-36245-083-9. OCLC 1286359422.
• Rutherford, Ian (2020). "Athene, Maliya and the Carpenter". In D'Alessio, Giovan Battista (ed.). Il potere della parola: studi di lettaratura greca per Maria Cannatà Fera. Alessandria: Edizioni dell'Orso. ISBN 978-88-3613-069-6. OCLC 1204268990.
• Schwemer, Daniel (2022). "Religion and Power". Handbook of Hittite Empire. De Gruyter. pp. 355–418. doi:10.1515/9783110661781-009. ISBN 9783110661781.
• Serangeli, Matilde (2015). "Heth. Maliya, lyk. Malija und griech. Athena". In Zinko, Christian; Kainz, Berenike; Zinko, Michaela (eds.). Der antike Mensch im Spannungsfeld zwischen Ritual und Magie 1. Grazer Symposium zur Indogermanischen Altertumskunde, Graz, 14.-15. November 2013 (به آلمانی). Graz: Leykam Buchverlag. ISBN 978-3-7011-0292-1. OCLC 936779143.
• Steitler, Charles W. (2019). "Hittite Professionals and Patron Deities". Economy of Religions in Anatolia and Northern Syria. Ugarit-Verlag. doi:10.2307/j.ctv1t4m1xv.15. S2CID 241673679.
• Taracha, Piotr (2009). Religions of Second Millennium Anatolia. Dresdner Beiträge zur Hethitologie. Vol. 27. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag. ISBN 978-3447058858.
• Watkins, Calvert (2007). "Hipponactea quaedam". Hesperos. Oxford: Oxford University Press. pp. 118–125. doi:10.1093/acprof:oso/9780199285686.003.0009. ISBN 978-0199285686.
• Wegner, Ilse (1981). Gestalt und Kult der Ištar-Šawuška in Kleinasien (به آلمانی). Kevelaer Neukirchen-Vluyn: Butzon und Bercker Neukirchener Verlag. ISBN 3-7666-9106-6. OCLC 7807272.