فناوری هسته‌ای در ایران

فناوری هسته ای در ایران در سال های اخیر رشد چشمگیری داشته است. در این میان کشورهایی چون آمریکا،‌ اسرائیل و کشورهای اروپایی، از رشد فناوری‌های هسته ای در ایران نگران بوده و آن را پوششی برای دستیابی ایران به سلاح هسته ای می دانستند. از این رو سعی در تاخیر برنامه ها و محدود سازی آن کرده اند در آینده ای نه چندان دور ایران در جهان شماره ی یک فناوری هسته ای در جهان خواهد شد.

تاریخچه آغاز فناوری هسته ای در ایران

آمریکا در سال ۱۳۴۶، اولین رآکتور تحقیقاتی ۵ مگاواتی آب سبک را به ایران فروخت و شرکت آمریکایی ای‌ام‌اف، این رآکتور را در دانشگاه تهران نصب و راه‌اندازی کرد. در سال ۱۳۵۳، محمدرضا پهلوی، سازمان انرژی اتمی ایران (A.F.O.I) را تأسیس کرد و اکبر اعتماد، به ریاست آن منصوب شد. در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، دولت هشتم ایران، حاضر به پذیرش چند توافق‌نامه شد که به تدریج فعالیت‌های مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم در ایران را به حالت تعلیق درآورد. پس از توافق‌نامه پاریس و در آخرین ماه دولت هشتم، با دستور سیدعلی خامنه‌ای، رهبر ایران، محمد خاتمی اعلام کرد غنی‌سازی اورانیوم را از سر می‌گیریم. وی تأکید کرد که توقف فعالیت‌های هسته‌ای اصفهان برای ما خسارات مالی و معنوی فراوانی به دنبال داشته‌است و باعث گردیده دانشمندان هسته‌ای ما فعالیت خود را متوقف کنند. شروع دوره ریاست جمهوری حسن روحانی مصادف با دهمین سال مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای غربی به حساب می‌آمد. ورود حسن روحانی در نقش رئیس‌جمهور ایران در شرایطی صورت گرفت که در طول این سال‌ها دستاورد قابل ملاحظه‌ای در مذاکرات هسته‌ای حاصل نیامد و تنها تغییر، تبدیل طرف مذاکره‌کننده با ایران از نمایندگان ۳ کشور آلمان، فرانسه و انگلیس؛ به نمایندگان ۵ عضو دائم شورای امنیت به‌علاوه آلمان بوده‌است. کارشناسان تحقق وعده‌های اقتصادی حسن روحانی را در گرو لغو تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران می‌دانند که آن نیز به شرط به ثمر نشستن مذاکرات هسته‌ای ایران محقق خواهد شد. در نهایت پس از چندین دور تمدید مذاکرات در سه‌شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۴، توافق جامع هسته‌ای وین که در اصطلاح برنامه جامع اقدام مشترک یا برجام نامیده می‌شد، در وین اتریش بین ایران، اتحادیه اروپا و گروه ۱+۵ (شامل چین، فرانسه، روسیه، پادشاهی متحد بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و آلمان) منعقد شد.

فهرست دستاوردهای هسته ای در ایران

در حال حاضر صنعت هسته ای در بخش های مختلفی همچون تولید انرژی، تولید دارو، کشاورزی، صنعتی، فناوری و ... کاربرد دارد که ایران از گذشته و در همان ابتدای ورود به این صنعت روی بحث تولید برق بیشتر تمرکز داشته است. در ایران هر ساله رئیس جمهور در روز ملی فناوری از دستاورهای هسته ای ایران در آن سال رونمایی می کند.

• ساخت سوخت هسته‌ای
• ساخت زنجیره فرایند کامل غنی سازی در سایت نطنز در فروردین ۱۳۸۵
• ساخت راکتور هسته ای بومی
• ساخت سانترفیوژهای نسل جدید
• تولید رادیوایزوتوپ های بومی
• تولید و صادرات آب سنگین
• فرایند غنی سازی اورانیوم
• دستیابی به فرایند ارتباط کوانتومی فضای آزاد در بهمن ۱۳۹۹
• دستگاه آشکارساز هسته‌ای در فروردین ۱۴۰۰
• لیزر دیسک ۵ و ۱۰ کیلووات در فروردین ۱۴۰۰
• ساخت سامانه پلاسمای سرد برای درمان بیماری سرطان در فروردین ۱۴۰۱
• تولید رادیو نوکلوئید تربیوم-۱۶۱ در فروردین ۱۴۰۱
• تولید کیت رادیوداروی FAPI جهت نشان‌دارسازی با رادیوداروی لوتیشوم ۱۷۷، گالیوم ۶۸ و تکنیسیوم ۹۹
• ساختِ چشمۀ لیزر میکرو ماشین کاری
• رادیو rm2 در تشخیص زودهنگام سرطان در آذر ۱۴۰۲
• ساخت دستگاه عصاره‌گیر مایکروویو پارس اسانس در بهمن ۱۴۰۱
• ساخت سامانه آفت‌زدای صنعتی 60 کیلووات در خرداد ۱۴۰۲
• ساخت سامانه پرتودهی خودحفاظ گامای دوجداره در شهریور ۱۴۰۲
• تولید رادیو نوکلئید سزی

ایران در بین ۲۰ کشوری است که دارای چرخه سوخت هسته ایست. ایران توانسته در طول سال‌های ۱۳۵۰ تا ۱۴۰۲،‌ رساله، کتاب و مقاله‌های علمی بسیاری را در زمینه های مختلف هسته ای منتشر نماید. از این رو در سال ۱۳۸۸ رتبه سیزدهم در دنیا را از ان خود کرده بود. به گفته رئیس دانشکده هسته ای شهید بهشتی ایران جزو ۵ کشور برتر جهان در حوزه دانش هسته‌ای است.