غده بناگوشی
غده بَناگوشی یا غده پاروتید (به انگلیسی: Parotid Gland) زیر و مقابل گوش‌ها قرار گرفته‌اند و تقریباً همه آسین‌های تشکیل دهنده آن سروزی هستند. بافت همبند(پیوندی) بین لبولی در این غده حاوی چربی، پلاسماسل و لنفوسیت‌ها است. پلاسماسل‌ها مسئول ترشح آنتی‌بادی(پادتن) می‌باشند که پس از بسته شدن به پروتئین‌های اتصالی مترشحه از مجاری رابط و مخطط به حفره دهانی منتقل می‌گردد. این غدد مسئول ترشح ۲۵ درصد بزاق می‌باشند و ترشحات هر غده توسط مجرایی به مقابل دومین دندان مولار، در حفره دهانی تخلیه می‌گردد. عفونت ویروسی این غده اوریون نامیده می‌شود. در بعضی از حیوانات غده پاروتید ترشح‌کننده مواد سمی است.[۱]
کالبدشناسی[ویرایش]
غده بناگوشی که در امتداد لایه سطحی نیام عمقی گردن قرار دارد در مقابل زاویه ماندیبول ضخیم‌تر می‌شود و نوار زاویه ای (Angular tract) را پدید می‌آورد که بین غده بناگوشی و غده ساب ماندیبولار فاصله می‌اندازد. مجرای بناگوشی که از حاشیه قدامی آن شکل می‌گیرد بصورت عرضی از روی ماهیچه ماستر عبور می‌کند و با نفوذ در ماهیچه برکسیناتور در مقابل دومین دندان آسیای بزرگ فک فوقانی به وستیبول دهان وارد می‌شود.
همسایگان[ویرایش]
مجاورات غده بناگوشی عبارتند از:
- - درجلو با ماهیچه ماستر، کنار خلفی راموس ماندیبول و ماهیچه پتریگوئید داخلی.
- - در عقب با کنار قدامی ماهیچه استرنو کلئیدو ماستوئید؛ و به صورت عمقی تر با ماهیچه استیلوهیوئید و بطن خلفی دیگاستریک.
- - در داخل با عضله استیلو گلوس و رباط استیلوهیوئید.
تغذیه خونی غده[ویرایش]
غده بناگوشی از انشعابات سرخرگی متعددی تغذیه می‌شود که عبارتند از:
- سرخرگ کاروتید خارجی (چون این سرخرگ از عمق غده به سمت بالا صعود می‌کند شاخه‌هایی نیز برای این غده از آن منتشر می‌شود).
- سرخرگ عرضی گونه (Transvers facei) یکی از شاخه‌های سرخرگ گیجگاهی سطحی است که در تغذیه بناگوشی نیز مؤثر است.
- سرخرگ گوشی خلفی (Posterior auricular a) که ضمن عبور به پشت لاله گوش انشعابات ظریفی به این غده می‌دهد.
فعالیت ترشحی بناگوشی نیز تحت تأثیر الیاف پاراسمپاتیک زوج ۹ اعصاب مغزی قرار دارد که در گانگلیون اوتیک پس عقده ای می‌شود در حالیکه حس عمومی آن از طریق عصب اوریکولوتمپورال (یکی از شاخه‌های عصب ماندیبولار) به هسته حسی زوج ۵ منتقل می‌شود.
عناصر عروقی عصبی مجاور با بناگوشی: عصب چهره‌ای یکی از عناصری است که مجاورت بسیار نزدیکی با غده بناگوشی پیدا می‌کند و در بخشی از مسیر خود از ضخامت بناگوشی می‌گذرد. تنه این عصب با خروج از سوراخ استیلوماستوئید در بناگوشی منتشر می‌شود و شاخه‌های آن با مشخصات ذیل از حاشیه قدامی بناگوشی ظاهر شده و در ناحیه صورت گسترش می‌یابند.
- شاخه گیجگاهی که به سمت بالا صعود می‌کند و در ناحیه گیجگا هی و حد طرفی پیشانی منتشر می‌شود و به عضلاتی از قبیل عضله حلقوی چشم و پیشانی پس سری عصب می‌دهد.
- شاخه زیگوماتیک که وارد ناحیه گونه شده و در عضلاتی مانند زیگوماتیک ماژور و مینور و عضلات محدوده لب فوقانی منتشر می‌شود.
- شاخه بوکال که تقریبأ بصورت عرضی و در مسیر مجرای بناگوشی از روی ماهیچه ماستر می‌گذرد و وارد ماهیچه بوکسیناتور می‌شود.
- شاخه حاشیه‌ای فک (مارژینال ماندیبولار) که در حاشیه فک پیش می‌رود و به عضلاتی که پائین‌تر از لب تحتانی قرار دارند عصب می‌دهد.
- شاخه گردنی (سرویکال) که وارد ناحیه گردن می‌شود و به ماهیچه پلاتیسما عصب می‌دهد (این شاخه از عصب چهره‌ای معمولاً با عصب عرضی گردن ارتباط پیدا می‌کند).
سیاهرگ عقب فکی (Retromandibular v) یکی دیگر از عناصری است که عمقی تر از شاخه‌های عصب چهره‌ای بصورت نزولی از عمق بناگوشی می‌گذرد و عمیق‌تر از آن سرخرگ کاروتید خارجی است که تا گردن کندیل ماندیبول صعود می‌نماید.
سرخرگ‌های تغذیه کننده ناحیه صورت[ویرایش]
سرخرگ چهره‌ای: این سرخرگ عمده‌ترین عامل تغذیه کننده عناصر سطحی و نسوج ناحیه صورت است که از محل انشعاب آن از کاروتید خارجی تا انتها ی آن شاخه‌های متعددی از آن منشعب می‌شود.
الف - شاخه‌های تحت فکی سرخرگ چهره‌ای:
- سرخرگ کامی بالارونده (Ascending palatin A) که ضمن انشعاب از سرخرگ چهره‌ای در جدار طرفی حلق صعود می‌کند و در لوزه کامی و جدار حلق منتشر می‌شود.
- شاخه ساب منتال انشعاب دیگری است که در مسیر عبور سرخرگ چهره‌ای از ناودانی که در حد فوقانی غده ساب ماندیبول ایجاد شده‌است. از این سرخرگ جدا می‌شود و تا مثلث ساب منتال پیش می‌رود.
ب - شاخه‌های ناحیه صورت سرخرگ چهره‌ای: سرخرگ چهره‌ای بعد از اینکه از حاشیه ماندیبول با یک پیچ تند بر روی جسم فک قرار می‌گیرد در لابلای عضلات حالت دهندهء صورت به شکل مورب و مارپیچ از مجاورت گوشه لب می‌گذرد و تا گوشه داخلی پلکها صعود می‌نماید. شاخه‌هایی که در این مسیر از آن منشعب می‌شود عبارتند از:
- سرخرگ لبی تحتانی که در ماهیچه‌ها و بافت‌های لب زیرین منتشر می‌شود.
- سرخرگ لبی فوقانی که به لب فوقانی وارد می‌شود و از آن انشعاب کوچکتری برای آناستوموزهای سپتوم بینی منشعب می‌شود.
- ادامه سرخرگ چهره‌ای که در مجاورت حد طرفی بینی صعود می‌نماید تحت عنوان سرخرگ زاویه ای (Angular a) تا گوشه داخلی پلک بالا می‌رود و با یکی از انشعابات سرخرگ افتالمیک که‌از حفره اوربیت خارج شده‌است آناستوموز می‌کند (آناستوموز بین شاخه ای از کاروتید خارجی و داخلی).
منابع[ویرایش]
- ↑ Ibrahim, Dalia. "Accessory parotid gland | Radiology Reference Article | Radiopaedia.org". Radiopaedia.
- Jacobs S (2008). "Chapter 7: Head and Neck". Human Anatomy. Elsevier. p. 193. ISBN 978-0-443-10373-5.
