عامل اکسنده

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نماد خطر عامل اکسنده توسط اتحادیه اروپا

یک عامل اُکسید‌کننده (اُکسیدان یا اُکسنده) ماده‌ای است که می‌تواند مواد دیگر را اُکسیده و خود به خود کاهش یابد. اکسیدان‌ها می‌توانند الکترون‌ها را در حالی جذب کنند که عامل کاهش‌دهنده آن‌ها را رها می‌کند. اکسیدان‌ها به همین دلیل به عنوان اتم پذیرنده نیز نامیده می‌شوند. اکسیژن یکی از اصلی‌ترین‌های عامل‌های اکسنده شناخته می‌شود.

به عبارت ساده‌تر:

  • عامل اکسیدکننده، کاهش می‌یابد.
  • عامل کاهش‌ دهنده، اکسیده می‌شود.
  • به همهٔ اتم‌های موجود در یک مولکول می‌توان یک عدد اکسیداسیون اختصاص داد. این شماره هنگامی که یک آنتی اکسیدان عمل می‌کند تغییر می‌کند.

تشکیل آهن (III) اکسید نمونه‌ای از یک اکسیداسیون است:

مفهوم[ویرایش]

از نگاه تاریخی، یک عامل اکسنده -همراه با اکسیژن- ماده‌ای است که می‌تواند اکسیژن را آزاد کند (انتقال دهد). این‌طور به نظر می‌آید که اکسیژن در هر احتراق به خودی خود - همانند فلوئور، کلر و غیره - الکترون‌های مادهٔ اکسیدشده را دریافت می‌کند از این‌رو از تعریف امروزی آن به عنوان پذیرنده الکترون به کار گرفته می‌شود. اکسیداسیون واکنشی شیمیایی است که در آن یک اتم، یون یا مولکول، الکترون(هایش) را از دست بدهد.

آ یک الکترون از دست می‌دهد

عامل کاهنده[ویرایش]

تفاوت بین عامل اکسنده و کاهنده در این است که عوامل اکسنده موادی هستند که الکترون گرفته و در نتیجه خودبه‌خود کاهش می‌یابند و احیا می‌شوند. لیکن عوامل کاهنده الکترون از دست داده و اکسیده می‌شوند.[۱] بین این دو رابطه زیر برقرار است:

عوامل اکسنده رایج و محصولات آن‌ها[ویرایش]

عامل محصول(ها)
O۲ اکسیژن گوناگون، شامل اکسیدهای H۲O and CO۲
O۳ اوزون گوناگون شامل کتون‌ها، آلدهیدها و H۲O
F۲ فلوئور F
Cl۲ کلر Cl
Br۲ برم Br
I۲ ید I, I3
OCl هیپوکلریت Cl, H2O
ClO۳ کلرات Cl, H۲O
HNO۳ نیتریک اسید NO نیتریک اکسید
NO2 نیتروژن دی‌اکسید
کروم هگزاوالنت
CrO۳ کروم تریوکسید
CrO۴۲− کروم
Cr۲O۷۲− دیشرومات
Cr۳+, H۲O
MnO۴ نمک پرمنگنات
MnO۴۲− منگنات
Mn۲+ (اسیدی) یا MnO۲ (بازی)
H۲O۲، یا پراکسیدهای دیگر گوناگون شامل اکسیدها و H۲O
سرنج (تترا اکسید سرب) سرب

جستارهای وابسته[ویرایش]

منابع[ویرایش]

  1. «Oxidationsmittel und Reduktionsmittel». Chemie Master (آلمانی). بایگانی‌شده از اصلی در ۶ مارس ۲۰۱۶. دریافت‌شده در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲.