سازمان هواشناسی ایران

سازمان هواشناسی ایران سازمانی دولتی است فعالیت خود را ابتدا از سال ۱۳۳۴ و بعنوان اداره کل هواشناسی زیر نظر وزارت راه و ترابری آغاز کرد و پس از چندی به سازمانی مستقل تبدیل گردید. این سازمان در سال ۱۳۳۸ به عنوان یکصد و سومین عضو سازمان هواشناسی جهانی به عضویت این سازمان جهانی در آمد.

مطالعه و بررسی جَو، همواره مد نظر دانشمندان ایرانی بوده است. از این رو، بسیاری از دانشمندان نجوم، در آثار خود بخشی را به مسائل جوّی اختصاص داده‌اند. محمد بن زکریای رازی، ابن سینا، حکیم عمر خیام، ابوریحان بیرونی و انوری، شاعر معروف از شخصیت‌ها و دانشمندان ایرانی بوده‌اند که دربارة پدیده‌های جوّی مطالبی در آثار خود به یادگار گذاشته‌اند.

فعالیت‌های منظم هواشناسی، اولین بار با اندازه گیری عناصر جوّی، سفارتخانه‌های انگلیس و روس در تهران و مناطق نفتخیز جنوب کشور آغاز شد و این اطلاعات، صرفاً به بایگانی کشورهای مربوط منتقل شده و احتمالاً در برنامه‌های تحقیقاتی آن ها، مورد استفادة ویژه قرارگرفته است. درس هواشناسی، در سال 1298 در برنامة درسی مدرسة برزگران گنجانده شد و آن را، معلمان فرانسوی تدریس میکردند و در همان محل، اولین سکوی هواشناسی احداث شد که در آن، دمای هوا، رطوبت نسبی و میزان بارندگی را اندازه گیری میکردند. این ایستگاه، در سال 1308 کامل شد و غالب عناصر جوّی را دیده بانی میکرد تا این که بتدریج در اثر نیاز شدید بخش‌های کشاورزی و آبیاری، تعدادی ایستگاه دیگر نیز، بر حسب ضرورت در نقاط مختلف کشور تأسیس کردند که مسئولیت آن، با بنگاه مستقل آبیاری، وابسته به وزارت کشاورزی وقت بود.

بعد از جنگ جهانی دوم، نیروهای متفقین، برای سلامت پرواز هواپیماهـای خودی، واحد کوچک هواشناسی دایر کردند که نیازهــــای هواشناسی بخش هواپیمائی آنها را تأمین میکرد. در آن هنگام، بنگاه مستقل آبیاری وزارت کشاورزی، اقدام به تربیت یک گروه دیده‌بان هواشناس کرد که این دیده‌بانان، در سال 1327 فارغ التحصیل شدند و در ایستگاه‌های هواشناسی مشغول به کار گردیدند.

هواپیمائی کشوری نیز، به علت نیاز به اطلاعات جوّی در فرودگاههای کشور، اقدام به تأسیس ایستگاه‌های هواشناسی کرد. در اثر نیاز شدید برنامه‌ریزان به آمار و اطلاعات اقلیمی از نواحی مختلف کشور و ناهماهنگی در تأسیس ایستگاه‌های هواشناسی - که در بخش‌های مختلف ایجاد می‌شد - مسئولان وقت، تأسیس یک واحد هواشناسی مستقل را در کشور ضروری دانستند. لذا در سال 1334 اداره کل هواشناسی کشور، وابسته به وزارت راه، تأسیس شد. این اداره کل، بعدها به صورت سازمانی مستقل، زیر نظر وزارت جنگ قرار گرفت که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، دوباره زیر نظارت وزارت راه و ترابری درآمد.

در هنگام تشکیل ادارهکل هواشناسی در سال 1334، تمامی ایستگاه‌های هواشناسی - که در بخش‌های مختلف تأسیس شده بود - به این اداره کل واگذار شد. ایستگاه‌های واگذار شده، از نوع سینوپتیک، اقلیم شناسی و باران سنجی بودند که هریک، دیده بانی های مربوط به خود را انجام می‌دادند. در آن زمان، تعداد ایستگاه‌های سینوپتیک 34، و اقلیم شناسی 107 و باران سنجی 160 بود. گسترش ایستگاه‌های هواشناسی و توسعة شبکة آن، پس از پیروزی انقلاب اسلامی شتاب بیش‌تری گرفت. در سال 1338، هوا شناسی ایران به عنوان یکصد و سومین عضو سازمان هواشناسی جهانی، به عضویت این سازمان جهانی درآمد.

سازمان هواشناسی کشور، قبل از انقلاب بیش‌تر درخدمت ترابری هوائی و صنعت هواپیمائی بود و به مسائل هواشناسی کاربردی، کم‌تر توجه می‌شد. ولی پس از انقلاب اسلامی و با تعیین کشاورزی به عنوان محور اصلی فعالیت‌های اقتصادی کشور، این سازمان نیز، خدمات خود را به سمت کشاورزی سوق داد و امروزه، توسعة ایستگاه‌ها و بهکرد سامانة آمار هواشناسی کشور، در جهت ارائة خدمات به بخش‌های تحقیقاتی کشاورزی، دامداری، آبیاری و غیره، گرایش دارد.