دچمویری
دچمویری، شورای ده‌نفری یا کالج ده مرد (لاتین: decemviri consulari imperio legibus scribundis) به کمیسیون‌های رسمی ۱۰ نفره که توسط جمهوری روم تأسیس شده‌است، اشاره دارد. وظیفه این شورا تدوین و اصلاح قوانین جمهوریِ روم بود. بعداً به کالج پانزده نفر یا کمیته پانزده نفره امور مقدس تبدیل شد.
بررسی اجمالی
[ویرایش]در روم باستان سه نوع فال وجود داشت:
- «آئوسپیکم» (auspicium)، یا مشاهده پرندگان توسط آگور
- «از طریق آسمان» (ex caelo)، یا تفسیر توسط کمیته پانزده نفره امور مقدس بر اساس کتاب‌های سیبیلی
- «ابطال» (avibus)، بررسی و فال‌بینی با جگر یک قربانی توسط هاروسپکس[۱]
مهم‌ترین آنها دو دچمویری‌ای بودند، که به‌طور رسمی «دچمویری با قدرت کنسولی برای نوشتن قوانین» (در لاتین): decemviri consulari imperio legibus scribundis) نام داشتند که قانون روم را در جریان درگیری‌های مبارزه قانون‌ها که در روم باستان بین اشراف «پاتریسیها» و مردم عادی « پلبی‌ها» رخ داد اصلاح و مدون کردند.
شورای ده‌نفره با اختیارت کنسولی برای تدوین قوانین
[ویرایش]پیش زمینه
در سال ۴۶۲ پ.م فردی به نام گایوس ترنتیلوس (لاتین: Gaius Terentilius Harsa) که یک تریبون مردمی (پلبی‌ها) بود. خواستار آن شد که با محدود ساختن قدرت کنسول‌های روم از جمعیت توده‌ی مردم (پلبی‌ها) محافظت نماید. برای انجام چنین کاری، پیشنهادِ قانونی را داد که کمیسیون یا شورایی ده‌نفره برای بررسی و تعیین قدرت کنسول‌ها تشکیل گردد.
پاتریسیها که مخالف این محدودسازی بودند، ترتیبی دادند تا بحث برسر این قانون هشت سال به درازا بکشد. به طوری که در سال ۴۵۴ پ.م تریبون‌های مردم پیگیری‌های خود برای دستیابی به این قانون را رها کردند. آنها از سنای روم خواستند تا «با انتصاب هیئتی از قانون‌گذاران، متشکل از نفرات برابر از پاتریسیها و پلبی‌ها، به وضع آنچه برای هر دو طرف سودمند باشد و آزادی هر دو را تضمین کند موافقت به عمل آورند».[۲] پاتریسیها این پیشنهاد را قابل تأمل خواندند اما به شرط آنکه تمامی قانون‌گذاران از میان ایشان انتخاب گردد. و مطابق با سخنان تیتوس لیویوس، تاریخ‌نگار سرشناس رومی، قرار شد سه فرستاده برای بررسی قوانین سولون و تفحص درباره‌ی قوانین دولت‌شهر‌های یونان اعزام گردند».
در سال ۴۵۲ پیش از میلاد فرستادگان با قوانین آتن بازگشتند و تریبون‌های مردم با تحت فشار قرار دادن دیگر طرفین خواستار از سرگیری تألیف و تدوین قوانین نو شدند. قرار شد ده‌مرد با اختیارات کنسولی برای بررسی و مدون‌سازی قوانین که فعالیت‌شان موضوع بازخواست و اعتراض هیچ مرجع بالاتری قرار نمی‌گرفت انتخاب گردد و مناصب کنسولی و تریبون مردمی به حالت تعلیق درآید.[۳] پس از بحث‌هایی پیرامون آنکه بلأخره نفراتی از میان پلبی‌ها در جمع قانون‌گذاران پذیرفته شود یا خیر، تریبون‌های مردم پذیرفتند که در ازای آنکه قانون پیشنهادی ایشان لغو نگردد، اعضای شورا تنها از میان پاتریسیها گزین گردد. بدین ترتیب دچمویری (شورای ده‌نفره) به عنوان یک نهاد سیاسی با قدرت قانون‌گذاری تأسیس شد که «از هر جهت حاکم مطلق روم گردید[۴]».[۵]
جستارهای وابسته
[ویرایش]منابع
[ویرایش]- ↑ Linderski, J. (2016-03-07), divination, Roman, Oxford University Press, doi:10.1093/acrefore/9780199381135.013.7191
- ↑ Livy, The History of Rome, 3.32.
- ↑ Clay, Agnes (1911). "Decemviri". In Chisholm, Hugh. Encyclopædia Britannica 7 (11th ed.). Cambridge University Press.
- ↑ گفتارها، نیکولو ماکیاولی، کتاب اول، فصل ۴۰ [محمد حسن لطفی].
- ↑ Livy, The history of Rome, 3.33.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Decemviri». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۸ اوت ۲۰۲۳.